...Twoje Bieszczady - serwis dla wszystkich którym Bieszczady w duszy grają...

Bieszczady


Terenwka w Bieszczadach

Bieszczady 4x4


Polecamy:

Gospodarstwo Aleksa
Werchowyna
Chata Smerek
Magiczne Bieszczady
Panorama Solina
Kolejowy Smolnik
Czadzie Sioło
4x4 w Bieszczadach


Cerkwie i cmentarze

Cerkwie drewniane w Bieszczadach
Cerkwie murowane
Kapliczki w Bieszczadach
Dawne cmentarze, cerkwie i cerkwiska
Ikonostas
O ikonie słów kilka
Bojkowszczyzna Zachodnia. Ochrona zasobów kulturowych - działania praktyczne (pdf)

Cmentarze żydowskie (kirkuty)
Cmentarze ewangelickie Bandrów i Stebnik (Steinfels); cm. gr.kat. w Stebniku
Cmentarze wojskowe w Komańczy
Cmentarz wojskowy w Lesku

Kościół w Woli Michowej
Kościół w Komańczy

Obelisk UPA

Miejscowości

Baligród i okolice
Bóbrka
Buk k.Terki
Bystre k.Czarnej
Cisna i okolice
Czarna i okolice
Daszówka
Duszatyn
Dwernik i Dwerniczek
Glinne
Jankowce
Kalnica k.Baligrodu
Komańcza i okolice
- Mogiła - legenda
- drewniany kościółek
- klasztor Nazaretanek
Lutowiska
Łupków
Mików
Muczne
Myczkowce
Nasiczne
Olszanica
Orelec
Prełuki
Rajskie
Roztoki Górne
Rzepedź
Sękowiec i okolice
Serednie Małe
Smolnik nad Osławą
Solinka
Solina i okolice
- bieszczadzkie zapory
- tajemnica zatoki
Stefkowa
Terka
Uherce Mineralne
Ustianowa
Ustrzyki Górne
Wetlina
Wola Matiaszowa
Wola Michowa
Wołosate
Zatwarnica
Zwierzyń

Dawne wsie

Balnica
Beniowa
Bereźnica Niżna
Bukowiec
Caryńskie
Choceń
Dydiowa
Dźwiniacz Górny
Hulskie
Huczwice
Jawornik
Jaworzec
Kamionki
Krywe
Łokieć
Łopienka
- rys historyczny Łopienki
- Chrystus Bieszczadzki
Łuh
Rabe k.Baligrodu
Rosolin
Ruskie
Sianki
Skorodne
Sokoliki
Sokołowa Wola
Studenne
Tarnawa Niżna i Wyżna
Tworylne
- Tworylczyk
Tyskowa
Zawój
Zubeńsko
Żurawin

» Dawne wsie | Bukowiec

Bukowiec

Bukowiec położony jest w dolinie Górnego Sanu, pomiędzy Tarnawą Niżną i Wyżną, Sokolikami Górskimi a Beniową. Można tu dotrzeć samochodem drogą Stuposiany - Muczne - Tarnawa - Bukowiec. Parking BdPN w Bukowcu na początku ścieżki "W dolinie Górnego Sanu", jest ostatnim punktem dokąd można dojechać samochodem. Rowerem do Bukowca można dojechać tą samą trasą, lub drogą leśną nr 19 (tzw. "dziewiętnastka"), skręcając na nią przed Tarnawą Niżną w prawo (jak do punktu widokowego Pichorów).

Bukowiec. Kadź z dawnej potaszni Bukowiec. Kadź z dawnej potaszni, 2004
foto: P. Szechyński

Nazwa Bukowiec pojawia się już pod koniec XV wieku, nie jako nazwa wsi tylko nazwa miejsca. W 1580 roku Bukowiec był już zaludnioną wsią, co oznacza że został zasiedlony około roku 1550.

Wieś stanowiła jeden kompleks gospodarczy z niedaleką Beniową, dlatego też obie te miejscowości należały zawsze do jednych właścicieli. O tym że wieś powstała około 1550 roku świadczy także regestr podatkowy z 1589 roku który podaje 9,25 łana osiadłego przez kmieci i jednego zagrodnika (czyli chłopa bez ziemi) i w tym czasie Bukowiec płacił już podatki czyli minął okres 24 letniej wolnizny.

W 1709 roku Bukowiec podobnie jak Beniowa został doszczętnie zniszczony przez Szwedów. Ostały się tylko dwie rodziny. Nigdy też Bukowiec nie osiągnął dawnej świetności, mimo że był uważany za wieś przemysłową. W 1931 roku liczba mieszkańców wynosiła 546 osób.

Bukowiec - krzyż Drewniany krzyż w Bukowcu na cmentarzu z okresu I wojny światowej, ustawiony tu w roku 1993 przez pracowników BdPN, stan na rok 2005
foto: Zbyszek

Mieszkańcy wsi zajmowali się gospodarką pasterską na okolicznych połoninach ale nie tylko. W latach 30.XXw., działała tu ukraińska spółdzielna "Halicz". Bydło w tym okresie wypasano na Połoninie Bukowskiej. Wypas na połoninie za Haliczem, która należała głównie do Wołosatego był płatny. Stada pilnowało kilku pastuchów, mieszkających w kolibie na płozach. Zaganiali oni stado na noc do obszernej zagrody, którą co dwa dni przesuwali.

W Bukowcu w latach trzydziestych istniało sporo różnych zakładów takich jak: Potasznia, gdzie produkowano potaż którego używano do wyrobu mydła i szkła (kadź z Potaszni leży na skrzyżowaniu dróg za parkingiem w Bukowcu), Tartak wodny w rejonie Sanu, Tartak wodny nad potokiem w górnej części wsi (Halicz), 2 karczmy, beczkarnia - zakład do produkcji beczek w najlepszych czasach zatrudniał około 500 osób, piekarnia. Wspomina się także o browarze, ale nie są to potwierdzone informacje.

Bukowiec cerkwisko Cmentarz w Bukowcu a na wprost w kępie drzew miejsce po cerkwi.
foto: P. Szechyński

Ponadto w Bukowcu funkcjonowały młyny. Pisze o tym Maciej Augustyn w tekście "Antropogeniczne zmiany środowiska wodnego w Bieszczadach do 1951r.": Istnienie jednokołowego młyna w Bukowcu po raz pierwszy odnotowano w 1589r. Przypuszczalnie powstał wkrótce po założeniu wsi. W XVII w. obiekt ten jest wykazywany w kolejnych regestrach podatkowych. W 1709 r. wraz z całą wsią spalony przez Szwedów. Na mapie von Miega nie odnotowano tu istnienia obiektu o napędzie wodnym, ale widoczna jest młynówka, wskazująca na wcześniejszą lokalizację. W XIX w. powstału tu dwa młyny i tartak wodny. Zaś na początku XX w. prawdopodobnie przy beczkarni istniała elektrownia wodna. W księgach metrykalnych Bukowca nie natrafiono na adnotacje o młynarzach katolikach, co wskazuje, że tutejsze zakłady dzierżawione były przez żydowskich przedsiębiorców.

  • Młyn i tartak - zlokalizowane w środkowej części wsi na obszarze folwarku dworskiego. Ok. 230 m powyżej mostu na potoku Halicz wodę spiętrzono tamą długości 22 m. Powstał w wyniku tego zbiornik wodny o pow. 3500 m2. Tartak wodny zlokalizowany był 10 m poniżej tamy, bezpośrednio na brzegu potoku. Z 1877 r. zachowało się kilka informacji o tartaku. Wysposażony był w 1 gatrę i 1 piłę zwyczajną. Przecierano 320 m3 drewna jodłowego i świerkowego, z któego uzyskiwano ok. 200 m3 desek. Trak dzierżąwiony był od dworu przez przedsiębiorcę Szloma Kellera.
  • Młyn górny - zlokalizowany w górnej części zabudowy dawnej wsi, na prawym brzegu potoku Halicz, 240 m powyżej ujścia potoku płynącego na południe od szczytu 881,8 m n.p.m. Powyżej młyna wody spiętrzono tamą dług. 18 m. Powstał w wyniku tego długi, wąski zbiornik o powierzchni 1350 m2. Brak danych o funkcjonowaniu tego młyna w XX w.
  • Beczkarnia - zlokalizowana na prawym brzegu Sanu, 500 m powyżej ujścia potoku Halicz. Był to najnowocześniejszy zakład przetwórstwa drzewnego zbudowany przed I wojną światową. Produkcja oparta była o napęd parowy.
  • Stara młynówka - na mapie von Miega nie wykazano w Bukowcu żadnego młyna. Przypuszczalnie mieszkańcy korzystali z młyna w pobliskich Słowianach, należących do tego samego dominium. Jednak pomięzy cerkwią a dworem po cięciwie zakola potoku Halicz naniesiony został dość długi kanał wodny. Najbardziej prawdopodobne jest, że to pozostałość po wcześniej istniejącym obiekcie. Młynówka przekopana była wzdłuż lewego brzegu Halicza. Rozpoczynała się 220 m poniżej zachowanych fundamentów cerkwi. Jej ujście do naturalnego koryta znajdowało się 386 m poniżej cerkwi. Sama młynówka miała ok. 230 m długości.
Bukowiec, nagrobek z 1906 Bukowiec, nagrobek z 1906r., wyremontowany przez Stowarzyszenie "Magurycz".
foto: M. Piela

Pod koniec lat trzydziestych został wyznakowany niebieski szlak turystyczny prowadzący ze stacji w Sokolikach, przez Folwark Beczkarnię i wieś Bukowiec w górę potoku Halicz do leśniczówki Potasznia, a stąd do szczytu Rozsypańca, gdzie łączył się z głównym, czerwonym szlakiem karpackim. W leśniczówce powstała stacja noclegowa dysponująca trzema łóżkami.

02.06.1946 roku wieś została całkowicie wysiedlona w rejon Stanisławowa i Tarnopola a zabudowania doszczętnie spalono. Na początku lat 80.XXw., tereny wsi Bukowiec zostały zrekultywowane, a uczyniono to za pomocą materiałów wybuchowych. Tak zniknęła większość śladów po Bukowcu.

Cerkiew greckokatolicka istniała w Bukowcu już w 1589 r. Następnie istniała cerkiew filialna pw. Objawienia Pańskiego, drewniana, zbudowana w 1824 r. a konsekrowana w 1839r. Była to świątynia w typie cerkwi bojkowskich, na planie podłużnym, nakryta trzema brogowymi zwieńczeniami, z jednym załomem na każdym z nich. Kolejna, drewniana cerkiew wzniesiona została w roku 1910 staraniem księdza Aleksego Chteja, parafian i firmy "Rubinstein & Frommer". Została spalona 2 czerwca 1946r. Przezd II wojną tutejszym cerkownikiem był Hawryło Capicz.

Bukowiec, miejsce po cerkwi Bukowiec, miejsce po cerkwi greckokatolickiej, trzy krzyże z jej zwieńczenia.
foto: M. Piela

Obok cerkwi, na południe od niej, stała dzwonnica. Pozostał murowany fundament o wymiarach 6,5 x 6,5m. 100 m na zachód od cerkwi, nad potokiem Halicz znajduje się cmentarz. Jedyna zachowana inskrypcja brzmi: FT 1906. Cmentarz odnowiono siłami społecznymi w 1990 r. podczas obozu zorganizowanego przez Społeczną Komisję Opieki nad Zabytkami Sztuki Cerkiewnej przy ZG TOnZ w Warszawie.

Obecnie na terenie dawnej wsi można odszukać cmentarz, miejsce po cerkwi oraz cmentarz z I wojny światowej, na którym znajduje się 12 zbiorowych mogił. Do cmentarzy prowadzi znakowana ścieżka BdPN. Można tu dojść zarówno z drogi do Bukowca, jak i z parkingu w Bukowcu. Na terenie dawnej wsi zachowały się również dwa przedwojenne krzyże przydrożne. Jeden przy parkingu a drugi zaraz na początku drogi do Beniowej (ułamany kilka lat temu - brakuje górnej części krzyża). Z Bukowca bierze swój początek ścieżka historyczno-przyrodnicza W Dolinie Górnego Sanu, która prowadzi przez Beniową, grób hrabiny, do punktu widokowego na Sianki ukraińskie i Przełęcz Użocką oraz od niedawna do umownych źródeł Sanu na granicy z Ukrainą.

W maju 2013 Stowarzyszenie "Magurycz" ustawiło na cerkwisku w Bukowcu trzy wyremontowane wcześniej krzyże, pochodzące ze zwieńczenia tutejszej cerkwi greckokatolickiej pw. Objawienia Pańskiego z 1910r., spalonej 2 czerwca 1946r. Dodatkowo szef Magurycza - Szymon Modrzejewski - umieścił na kamieniach, na których osadzono krzyże trzy daty: budowy cerkwi, jej spalenia oraz umieszczenia naprawionych krzyży. Ponadto wyremontowany został stojący na cmentarzu nagrobek z 1906r. Wszystkie prace wykonano ze środków własnych Stowarzyszenia Magurycz. Teren cmentarzy jest obecnie ogrodzony.

opracowanie:P. Szechyński, Z. Jantoń

Więcej zdjęć z Doliny Górnego Sanu
Cmentarz w Bukowcu n.Sanem - zdjęcia

Literatura:

1. Augustyn M., "Antropogeniczne zmiany środowiska wodnego w Bieszczadach do 1951r.", Bieszczad nr 13, Ustrzyki Dolne 2007.
2. Kryciński S., "Bieszczady. Słownik Historyczno-Krajoznawczy cz.I Gmina Lutowiska", Ustrzyki Górne - Warszawa, 1995.
3. Krygowski W., "Połoniny, Bieszczady i Pogórze".
4. Mapa "Bieszczady Wysokie", W. Krukar, wyd. Ruthenus Krosno.

Bukowiec Bukowiec, droga prowadząca m.in. od cmentarza do skrzyżowania z drogą Tarnawa - Bukowiec. Z prawej tereny dawnej wsi.
foto: P. Szechyński
Bukowiec cmentarz greckokatolicki Bukowiec, cmentarz greckokatolicki, nagrobki po remoncie.
foto: P. Szechyński
Bukowiec cmentarze Bukowiec, kładka łącząca cerkwisko z cmentarzem wojennym.
foto: P. Szechyński
Bukowiec krzyż przydrożny Bukowiec, ułamany krzyż przydrożny przy drodze do Beniowej.
foto: P. Szechyński
Bukowiec, krzyż przydrożny Bukowiec, krzyż przydrożny na przeciw parkingu.
foto: P. Szechyński
Bukowiec cerkwisko Bukowiec, miejsce po cerkwi, 2014.
foto: M. Piela
cmentarz w Bukowcu Bukowiec, cmentarz z nagrobkiem z 1906r., 2014
foto: M. Piela
cmentarz w Bukowcu Cmentarz w Bukowcu, 2014.
foto: M. Piela
cmentarz wojenny w Bukowcu Cmentarz wojenny z I wojny światowej w Bukowcu, 2014.
foto: M. Piela
cmentarz wojenny w Bukowcu Cmentarz wojenny z I wojny światowej w Bukowcu, zbiorowe mogiły ziemne, 2014.
foto: M. Piela
Bukowiec Bukowiec, w dole San, 2014.
foto: P. Szechyński
Bukowiec Bukowiec, parking i początek ścieżki W dolinie górnego Sanu, 2014.
foto: P. Szechyński
Praktyczne

Kamera w Czaszynie

Schroniska
Schroniska PTSM
Bazy namiotowe i chatki
Harcerskie bazy i hoteliki
Noclegi

Mapa Bieszczady - wersja online
Mapy Bieszczadów - recenzje
Mapy wycinkowe - recenzje
Przewodniki
Ciekawe wydawnictwa

Szlaki turystyczne - opisy
Szlaki turystyczne - wykaz
Czasy przejść
Ścieżki przyrodnicze - wykaz
Regulamin BdPN
Punkty kasowe BdPN

Bieszczadzka Kolejka Leśna
Jazdy konne
Rejsy po Zalewie Solińskim
Wyciągi narciarskie
Muzea
Informacja turystyczna
Przewodnicy
Przewoźnicy (Bus)
Przejścia graniczne
Traperska przygoda - tabory

Warto wiedzieć

Z psem w Bieszczady
Zagroda pokazowa żubrów
Wędkarskie eldorado na Sanie
Park Gwiezdnego Nieba Bieszczady
Karpackie niebo
Sery w Bieszczadach
Wypał węgla drzewnego
Jaskinie
Snowgliding w Bieszczadach
Bieszczadzkie szybowiska
Bieszcz. Centrum Nordic Walking

Trochę historii
Podział (granice) Bieszczadów
Losy bieszczadzkiej ludności
Różne plany rozwoju Bieszczadów
Na wyniosłych połoninach BdPN
Nie tylko Wysokie
Sieć wodna
Geocaching

Fauna Bieszczadów
Flora Bieszczadów

Leśny Kompleks Promocyjny "Lasy Bieszczadzkie"

Ukraińska Powstańcza Armia
Karol Wojtyła w Bieszczadach
Bieszczady pół wieku temu
Bieszczady w filmie

Polowanie w Bieszczadach

Reportaże

Rozmaitości bieszczadzkie

Wyprawy piesze

Tarnica z Wołosatego
Halicz z Wołosatego
Bukowe Berdo z Mucznego
Krzemień
Szeroki Wierch
Połonina Caryńska
Połonina Wetlińska
Smerek (wieś) - Smerek - Połonina Wetlińska - Brzegi Górne
Cisna - Jasło - Smerek (wieś)
Przysłup - Jasło
Suche Rzeki - Smerek
Dwernik-Kamień
Pętla: Wetlina - Riaba Skała - Czerteż - Kremenaros - Rawki - Dział - Wetlina
Mała i Wielka Rawka z p. Wyżniańskiej
Ścieżka "Berehy Górne"
Chryszczata z Komańczy
Chryszczata z Jeziorka Bobrowego
Szlak Huczwice - Chryszczata
Wołosań z Żubraczego
Jaworne - Kołonice - Jabłonki
Krąglica
Hyrlata
Szlak graniczny Łupków - Balnica
Przełęcz nad Roztokami - Ruske
Przełęcz nad Roztokami - Okrąglik - Jasło
Jasło i Okrąglik ze Strzebowisk
Łopiennik
Ścieżka Jeleni Skok z Cisnej (wieża widokowa)
Opołonek i Kińczyk Bukowski
Ścieżka dendrologiczno-historyczna w Berehach
Przysłup Caryński z Bereżek
Bukowiec - Sianki - Źródła Sanu
Tarnawa Niżna - Dźwiniacz Górny
Brenzberg - ścieżka
Krutyjówka - ścieżka
Tworylne i Krywe z Rajskiego
Terka - Studenne
Otaczarnia w Bukowcu
Rajskie - Studenne (most)
Przysłup - Krywe
Korbania z Bukowca
Korbania z Łopienki i Tyskowej
Suliła
Wola Michowa - Balnica szl. żółtym
Z Balnicy do Osadnego
Do Solinki z Żubraczego
Zwierzyń - Myczków
Tyskowa i Radziejowa ze Stężnicy
Lasumiła - najgrubsza jodła
Jodła k.Pszczelin - opis ścieżki
Stare Procisne, ścieżka
Dwernik - Procisne, ścieżka
Przez bieszczadzki las - ścieżka Nasiczne - Sękowiec
Kopalnia ropy Polana - Ostre
Holica z Ustianowej - ścieżka
Hylaty - ścieżka hist-przyrodnicza
Huczwice - ścieżka geologiczna
Komańcza - ścieżka dydaktyczna
Jawornik - ścieżka
Gminny szlak Baligród
Bukowy Dwór - ścieżka przyrodnicza
Po ekomuzeum w krainie bobrów
Dolina Potoku Zwór

Warto zobaczyć

Wodospady i kaskady
Jeziorka Duszatyńskie
Jeziorko Bobrowe
Sine Wiry
"Gołoborze" i dolina Rabskiego
Rezerwat "Przełom Osławy"
Rezerwat "Śnieżyca wiosenna w Dwerniczku"
Torfowisko "Tarnawa"
Torfowisko "Wołosate"
Jaskinie w Nasicznem
Grota w Rosolinie
Rezerwat "Hulskie"
Młyn w Hulskiem
Pichurów - punkt widokowy
Przełęcz Wyżna - pkt. widokowy
Przełęcz Żebrak
Zagroda pokazowa żubrów
Mini-zoo w Lisznej i Myczkowcach
Kamień leski
Koziniec kamieniołom
Skałki Myczkowieckie
Kolejowy Smolnik
Ogród biblijny w Myczkowcach
Miniatury cerkwi Myczkowce
Entomo-zieleniec Myczkowce
MBL Sanok - skansen w Sanoku
Park miejski w Sanoku
Zielony domek w Ustrzykach G.
Muzeum Historii Bieszczad
Klasztor w Zagórzu
Droga krzyżowa w Zagórzu
Sanktuarium w Jasieniu
Ekomuzeum Hołe
Pomnik Tołhaja
Most podwieszany w Dwerniczku
XIX-wieczny most kolejki
Radoszyckie źródełko
- legenda o radoszyckim źródełku
Nowe pomniki przyrody w dolinie Osławy i Kalniczki
Góry Słonne
Rezerwat Sobień
Rezerwat "Polanki"
Góry Słonne - pkt. widokowy

Ski-tour

Hyrlata (1103 m) zimą
Matragona (990 m) zimą
Osina (963m n.p.m.)
Płasza, Kurników Beskid, Okrąglik

Rowerem

Trasy rowerowe

Samochodem

Trasy samochodowe
Stan dróg w Bieszczadach
Parkingi

Słowacja i Ukraina

Zalew Starina (Słowacja)

Projekt Rozłucz
Jasienica Zamkowa
Stara Sól
Bieszczady Wschodnie - relacja z wyjazdu 2005
Czarnohora, relacja z wyjazdu 2006

 

Serwis nasz i współpracujący z nami reklamodawcy
zbierają i przechowują tzw. pliki cookies zarówno do np. statystyk,
jak i w celach reklamowych. Korzystając z naszych stron bez zmiany ustawien przegladarki będą one zapisane w pamięci urządzenia. Przeglądając nasz serwis ZGADZASZ się na wykorzystywanie tych plików. Szczegółowe informacje na temat cookies
znajdują się w naszej Polityce prywatności

© Twoje Bieszczady 2001-2023