Obelisk UPA pod Chryszczatą
kwiecień 2007
Akcentując przeróżne stare i współczesne pamiątki rozrzucone po całych Bieszczadach,
wśród dawnych wsi, cmentarzy czy pamiątkowych obelisków, należy wymienić również obelisk, który pojawił się w roku 2006 w okolicy Chryszczatej.
![obelisk UPA](obelisk_upa350.jpg)
Obelisk UPA
foto: P. Szechyński
Obelisk oraz symboliczny cmentarz, na który składają się: jeden duży krzyż oraz siedem
mniejszych - prawdopodobnie każdy dla jednego z poległych banderowców, dotyczy wydarzeń
roku 1947, kiedy to oddział Wojska Polskiego zlokalizował i zniszczył podziemny szpital
UPA. Do dziś krążą legendy na temat jego wielkości i świetności a lokalizacja jest kwestią sporów.
Umieszcza się go m.in. w okolicy Woli Michowej (Krąglica), Smolnika (Maguryczne) a
także nad Kołonicami. Nie wiadomo również do końca ile było tego typu szpitali - obelisk
nie ujawnia, którego konkretnie podziemnego szpitala dotyczy, ani też czy ustawiono go w
konkretnym miejscu. Wiadomo natomiast, iż data na obelisku jest zbieżna ze zniszczeniem
szpitala kurenia "Rena": 23 styczeń 1947. Wówczas szpital wraz z załogą wyleciał w
powietrze na skutek - prawdopodobnie przypadkowego - trafienia pociskiem sygnalizacyjnym w skład paliwa i amunicji.
Napisy na obelisku w języku ukraińskim oraz polskim o treści:
Cześć pamięci żołnierzom UPA, poległym 23.01.1947 w walce z żołnierzami WP
w obronie podziemnego szpitala.
Cześć ich pamięci. Towarzysze broni. Chryszczata 2006.
Obelisku należy szukać na zachód od szczytu Chryszczatej w
pobliżu miejsca zwanego Strzelnicą, pomiędzy Suchym Czartiżem a Soloną Wodą w niewielkiej odległości od
Duszatyna. Przed wojną mniej więcej w tym miejscu stało schronisko.
Końcem roku 2008, wicewojewoda podkarpacki Małgorzata Chomycz, zwróciła
się do samorządu Gminy Komańcza z prośbą o likwidację wspomnianego wyżej obelisku.
Inwentaryzacji nielegalnych upamiętnień, jakim również jest w/w obelisk, dokonano
po zawirowaniach wokół obelisku w Przemyślu, z którego usunięto kontrowersyjny
element o czym szeroko rozpisywała się prasa. Wówczas to o obelisku pod Chryszczatą
zrobiło się głośno, mimo że od dawna zarówno fakt jego postawienia jak i lokalizacja były
znane - część środowisk i instytucji woli jednak twierdzić, iż nic o tym nie wiedziała.
Pozwolenia na jego postawienie nie wydał powiatowy bądź wojewódzki nadzór
budowlany, o pomniku nie wiedziała również nic Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa
co oznacza że jest to obiekt postawiony nielegalnie. Ustawienie pomnika nie było
również konsultowane ze Związkiem Ukraińców w Polsce, o czym zapewnia jego prezes Piotr Tyma.
Obecnie brak jest chętnych do podjęcia ostatecznej decyzji kto ma ów obelisk usunać i uprawiana jest tzw. spychologia. Należy również
pamiętać, że oprócz samego obelisku znajduje się tam siedem krzyży, rysuje się zatem również możliwość zburzenia obelisku
a pozostawienia samych krzyży. Na rozbiórkę zostanie prawdopodobnie rozpisany przetarg.
Aktualizacja, 04.2009: obelisk został zniszczony, powyrywano również krzyże.
Brak zdecydowanych działań ze strony Nadleśnictwa Komańcza, Nadzoru Budowlanego oraz innych instytucji została wyręczona przez osoby trzecie - sprawcy nieznani.
W roku 2010-2011 trwało intensywne dochodzenie w sprawie zniszczenia obelisku
postawionego niezgodnie z prawem przez towarzyszy broni dla "żołnierzy" UPA. Doniesienie
do policji złożyło Nadleśnictwo Komańcza (ale o fakcie jego postawienia nie...). Nadleśnictwo Komańcza wcześniej odmówiło
rozbiórki obelisku i zaskarżyło decyzję Nadzoru Budowlanego, który taką rozbiórkę nakazał.
W roku 2010 po drugiej stronie Chryszczatej, tuż przy przełęczy Żebrak stanął inny obelisk
(teren Nadl. Komańcza). Nie dotyczył UPA ani żadnych zaszłości. Ustawiono go po 10 kwietnia -
wiadomo z jakiej okazji. Stawianie takich obelisków nie jest potrzebne i zaburza nieco
krajobraz. Należy jednak podkreślić, że nie było żadnych problemów z jego rozwaleniem i nikt się nie skarżył policji, nie były potrzebne zgody i dochodzenia...
![obelisk UPA](chrysz_upa/01_500.jpg)
Kwiecień 2008 (fot. P. Szechyński)
![obelisk UPA](chrysz_upa/02_500.jpg)
Obelisk UPA, 04.2008 (fot. P. Szechyński)
![obelisk UPA](chrysz_upa/03_500.jpg)
Tablica na obelisku, 04.2008 (fot. P. Szechyński)
![obelisk UPA](chrysz_upa/04_500.jpg)
04.2008 (fot. P. Szechyński)
![Zniszczony obelisk UPA](chrysz_upa/05_500.jpg)
Zniszczony obelisk ukraińskich nacjonalistów, maj 2009 (fot. P. Szechyński)
![Zniszczony obelisk UPA](chrysz_upa/06_500.jpg)
Zniszczony obelisk, maj 2009 (fot. P. Szechyński)
![Zniszczony obelisk UPA](chrysz_upa/07_500.jpg)
Zniszczony obelisk, maj 2009 (fot. P. Szechyński)
![Zniszczony obelisk UPA](chrysz_upa/09_500.jpg)
Zniszczony obelisk, maj 2009 (fot. P. Szechyński)
![Zniszczony obelisk UPA](chrysz_upa/08_500.jpg)
Zniszczony obelisk, maj 2009 (fot. P. Szechyński)
Serwis nasz i współpracujący z nami reklamodawcy
zbierają i przechowują tzw.
pliki cookies zarówno do np. statystyk,
jak i w celach reklamowych. Korzystając z naszych stron bez zmiany ustawien przegladarki będą one zapisane w pamięci urządzenia.
Przeglądając nasz serwis
ZGADZASZ się na wykorzystywanie tych plików. Szczegółowe informacje na temat cookies
znajdują się w naszej
Polityce prywatności
© Twoje Bieszczady 2001-2024