» Szlaki piesze | Połonina Wetlińska

Połonina Wetlińska z przełęczy Wyżnej lub campingu Górna Wetlinka

W Bieszczadach rozróżniamy kilka pasm, wśród których znajduje się także pasmo połonin, skupiające w sobie Połoninę Wetlińską (1255 m n.p.m.), sąsiadującą z nią Połoninę Caryńską (1297 m n.p.m.) a także najwyższy szczyt leżących po stronie polskiej Bieszczadów - Tarnicę, wznoszącą się na wysokość 1346 m n.p.m.

Bieszczady są jedynymi górami w Polsce, gdzie wyróżniamy trzy piętra roślinne w układzie:

• piętro pogórzy, czyli dolin, sięgające 700-800 m n.p.m.
• piętro regla dolnego, sięgające do 1150 m n.p.m.
• piętro połonin, czyli łąk wysokogórskich.

Połonina Wetlińska jest jednym z najbardziej znanych i najczęściej odwiedzanych bieszczadzkich miejsc. Jest doskonałym punktem widokowym, szczególnie jesienią oraz zimą kiedy to niejednokrotnie mamy do czynienia ze zjawiskiem inwersji temperatury, która zwiększa widzialność do 150-200 km, powodując, iż z Wetlińkiej widoczne są min. Tatry.

Szlakiem żółtym z przełęczy Wyżnej

Końska droga na Połoninę Wetlińską
foto: P. Szechyński

W okresie letnim Połonina Wetlińska przeżywa prawdziwe oblężenie. Największy ruch panuje na szlaku żółtym Przełęcz Wyżna - Połonina Wetlińska (Hasiakowa Skała, d. schronisko). Jest to zrozumiałe, ponieważ po pierwsze jest to najkrótsza droga na jej grzbiet, po drugie jest to trasa łatwa i w końcu po trzecie: na Przełęczy znajduje się parking oraz przystanek PKS. Parking jest płatny, cena za samochody osobowe ok. 30 zł (nie jest to parking BdPN). Od stycznia 2019 czynny jest "Zajazd u Górala" (Bilanówka), gdzie można zjeść obiad czy napić się kawy. Godziny otwarcia zazwyczaj 11.00 - 18.00. Szlak ten ze względu na to, że angażuje mało czasu jest niemal obowiązkowym programem wszelkich wycieczek, stąd w sezonie dużo tu tzw. autokarówek.

GOPR na Połoninie Wetlińskiej
foto: P. Olejnik

Przełęcz Wyżna znajduje się pomiędzy Wetliną a Berehami (nazwa urzędowa: Brzegi Górne) i aby na nią wyjechać, trzeba pokonać serpentyny, które znajdują się zarówno od strony Wetliny (mniejsze), jak i Berehów. Z samej Przełęczy Wyżnej rozpościerają się także bardzo ładne widoki, szczególnie pięknie prezentuje się stąd Połonina Caryńska oraz właśnie Wetlińska z Rohem i Osadzkim Wierchem a dalej Smerek.

Wchodząc na szlak żółty należy wykupić bilety wstępu na teren BdPN (9 zł normalny i 4,50 zł ulgowy w roku 2024). Jeszcze przed punktem kasowym (został przeniesiony kawałek wyżej), dwa ciekawe głazy, upamiętniające poetę Jerzego Harasymowicza, miłośnika Bieszczadów. Na jednym z głazów znajduje się fragment jednego z jego wierszy.

Początek szlaku zaraz za punktem kasowym na Połoninę Wetlińską
foto: P. Szechyński

Nieopodal stoi kolejny pomnik, który został odsłonięty 26.08.2011 roku. Poświęcono go "Ofiarom gór i ratownikom niosącym im pomoc". Ustawiono go przy tym uczęszczanym szlaku, aby skłaniał turystów do refleksji i przypominał, że "kapuściane góry" również bywają niebezpieczne. Przez ostatnie pół wieku poniosło w nich śmierć 99 osób.

Ponieważ brak toalety na tym uczęszczanym szlaku był zawsze problemem (o toalecie, która była na górze lepiej nie pisać), latem 2014 Bieszczadzki Park Narodowy rozpoczął budowę takiego przybytku w dolnej części szlaku. Jest to kolejna (po przełęczy Bukowskiej) tzw. sucha toaleta kompostująca - czyli z założenia ekologiczna. Znajduje się kawałek za punktem kasowym.

Chatka "Puchatka" latem, obecnie ten obiekt już nie istnieje
foto: P. Szechyński

Szlak żółty na początku biegnie bardzo łagodnie, potem stopniowo staje się coraz bardziej stromy. Po 15 minutach wchodzi do lasu, mija skrzyżowanie ze szlakiem czarnym z Górnej Wetlinki oraz zielonym łącznikiem do szlaku czerwonego z Berehów i zaczyna piąć się mocniej w górę. Mniej zaprawieni piechurzy na pewno to odczują. Droga przez las jest dość kamienista (tzw. końska droga), wskazane jest odpowiednie na takie warunki obuwie. Po kolejnym kwadransie wychodzimy z lasu (ławeczka, można odsapnąć) na rozległą połoninę. Z lewej doskonale widoczny Roh oraz Osadzki Wierch.

Połonina Wetlińska latem
foto: P. Szechyński

Szlak idzie teraz łukiem, w poprzek stoku. Jeszcze 15-20 minut i osiagamy miejsce, gdzie do niedawna stało najwyżej położone bieszczadzkie schronisko - Chatka "Puchatka" (1228 m n.p.m). Obiekt ten, należący niegdyś do PTTK a obecnie do BdPN, został zaadoptowany na schronisko w latach 50.XX, po przekazaniu go przez Wojsko Polskie. Pierwotnie służył jako posterunek obserwacyjny do wykrywania samolotów wroga, następnie strażnica WOP.

Chatka "Puchatka" zimą
foto: P. Szechyński

Zajęli się nim najpierw harcerze a później studenci, którzy przeprowadzili niewielki remont. Początkiem lat 60.XX do schroniska trafił Lutek Pińczuk, który prowadził go do roku 2016. Za czasów harcerskich schronisko nazywano Chatką "Puchatka", potem "Tawerną". Studenci nazwali je "Republika Wetlińska" i przez jakiś czas ta nazwa również funkcjonowała. Potem, już po wzięciu go w opiekę przez Lutka wróciła nazwa Chatka "Puchatka", która była oficjalną nazwą schroniska do czasu jego rozebrania.

Budowa nowego schronu turystycznego na Połoninie Wetlińskiej, stan na 13.08.2021
foto: Mirek Piela

W latach 2020 - 2022 nastąpiła przebudowa Chatki "Puchatka". W praktyce było to rozebranie starego i postawienie nowego obiektu, znajdują się tu m.in. toalety. Nowy budynek (schron turystyczny) został również wyposażony w energię elektryczną. Jak zapewnia BdPN, schron nie zmieni diametralnie swojego charakteru - będzie to przede wszystkim miejsce dziennego pobytu dla turystów indywidualnych, nadal będzie tu dyżurka GOPR a park będzie świadczył usługi z zakresu edukacji turystycznej i przyrodniczej. Nowy obiekt został oddany do użytku 24 września 2022 i nie posiada statusu schroniska. Na dzień dzisiejszy nie ma tu możliwości skorzystania z noclegu, ponieważ po krótkim okresie kiedy taka możliwość była - w lutym 2023 BdPN podał, iż zawiesza taką formę udostępniania schronu z powodów prawnych.

Nowy schron turystyczny na Połoninie Wetlińskiej, stan na 07.2022
foto: Mirek Piela

Z końcem kwietnia 2020 szlak żółty zmienił chwilowo swój przebieg, ze względu na przebudowę schroniska. Szlak żółty schodził nowym odcinkiem w prawo w kierunku szlaku czerwonego biegnącego od strony Berehów, następnie oba szlaki biegły równolegle, potem znowu kawałek nowym odcinkiem. Po oddaniu do użytku nowego schronu można już oczywiście do niego dojść a z dniem 1 grudnia 2022 stary przebieg szlaku żółtego został przywrócony.

Hasiakowa Skała, czyli miejsce gdzie stoi schron to doskonały punkt widokowy. Przy sprzyjających warunkach przepiękne widoki na pasmo Otrytu, Dwernik-Kamień, niemal cały grzbiet Połoniny Wetlińskiej, Połoninę Caryńską, dolinę wsi Caryńskie, Tarnicę, charakterystyczny kształt Menczyła (1008 m n.p.m), Rawki i pasmo graniczne. Warto oczywiście poświęcić więcej czasu i przejść cały grzbiet Połoniny Wetlińskiej - zajmie to około 1h w jedną stronę - a nie poprzestawać tylko na dojściu do schronu.

Jeleń Filip na połoninie Wetlińskiej, 2013
foto: M. Piela

Z Połoniną Wetlińską od lat związane i kojarzone jest jakieś zwierze. Dawniej był to m.in. osioł, potem lama Lutka Pińczuka. Od kilku lat stoki Wetlińskiej odwiedzał jeleń Filip. Przyzwyczaił się do ludzi, chętnie pozował do zdjęć - nie był płochliwy, raczej ludzkie towarzystwo było mu obojętne. Od jakiegoś czasu Filip już nie przychodzi, pojawiła się natomiast łania, która również nie ma nic przeciwko pozowaniu do zdjęć.

Opis całego grzbietu Połoniny Wetlińskiej w tekście: Smerek (wieś) - Smerek - Połonina Wetlińska - Brzegi Górne

Na Hasiakowej Skale
foto: P. Szechyński

Połoninę Wetlińską warto odwiedzić również zimą. Szlak żółty na ogół jest przetarty przez skuter śnieżny zaopatrujący d. Chatkę Puchatka. W dawnym schronisku panowały bardzo surowe warunki: brak bieżącej wody oraz prądu. Obecnie jest dużo lepiej, znajduje się tu również dyżurka GOPR. Zima dostarcza często wspaniałych widoków, zwłaszcza jeśli trafi się na inwersję temperatury (w górach jest wówczas cieplej niż w dolinach).

Podczas inwersji z Połoniny Wetlińskiej widoczne są m.in. Tatry. W czasie zimowych wędrówek należy dobrze zaplanować czas wyjścia i posiadać odpowiedni ubiór. Dobrze jest mieć termos z gorącą herbatą, czekoladę oraz latarkę. Bieszczady zimą potrafią być zdradliwe, przy załamaniu pogody i widoczności rzędu 5-10 m dojście do celu lub powrót mogą dla częsci osób okazać się bardzo trudne.

Nieistniejący już kibelek na zimowej połoninie
foto: P. Szechyński

Grzbietem Połoniny Wetlińskiej przebiega Główny Szlak Beskidzki - czerwony. W prawo (wschód) biegnie do Berehów Górnych, potem na Połoninę Caryńską i dalej do Ustrzyk Górnych, potem na Tarnicę i kończy bieg w Wołosatem. W lewo (zachód) GSB biegnie przez Roh (omija sam wierzchołek), Przełęcz Orłowicza, Smerek, Okrąglik i Cisną do Komańczy. Roh jest najwyżej położonym punktem Połoniny Wetlińskiej: 1255 m n.p.m., obok natomiast znajduje się Osadzki Wierch - 1253 m n.p.m.

Pozostałości po dawnej fermie owiec na campingu Górna Wetlinka, 2012
foto: P. Szechyński

Szlakiem czarnym z campingu Górna Wetlinka

Innym - nieco dłuższym - wariantem wyjścia na Połoninę Wetlińską do schroniska PTTK jest szlak czarny. Szlak ten pełni rolę krótkiego łącznika pomiędzy szosą obwodnicy na wysokości campingu BdPN "Górna Wetlinka" a opisywanym wyżej szlakiem żółtym.

W miejscu gdzie obecnie funkcjonuje camping dawniej znajdowała się ferma owiec. Po likwidacji fermy, teren przeznaczono pod turystykę i powstał w tym miejscu camping. Po dawnej fermie zachowało się kilka starych obiektów, basen przeciwpożarowy, itp. Na obecny camping składa się parking, bar (punkt kasowo-informacyjny) oraz miejsca na rozbicie namiotu lub pod przyczepy campingowe. Teren dosć rozległy, na parkingu (odpłatnie) swoje pojazdy mogą zostawić również turyści, którzy z campingu nie korzystają.

Potok Pataraczakowski na szlaku czarnym
foto: P. Szechyński

Na odcinku od campingu do połączenia ze szlakiem żółtym znajdują się 3 przystanki ścieżki przyrodniczej "Połonina Wetlińska", oznaczone numerami 1B - 3B. Pierwszy z przystanków ukazuje m.in. ptaki oraz gady i płazy, które zadomowiły się na terenie dawnej fermy. Są to pospolite ptaki, takie jak wróble, jaskółki, kopciuszki oraz pliszki i trznadle. W obrębie dawnego zbiornika p-poż. spotkac można kumaki górskie, zaskrońce oraz jaszczurki.

Po opuszczeniu campingu ścieżka poprzez polany wchodzi do lasu i biegnie nim aż do końca szlaku czarnego. Kolejnym przystankiem ścieżki są rozległe polany porośnięte dziką różą i jałowcem. Występuje tu również charakterystyczna goryczka trojeściowa. Po kilkunastu minutach docieramy do kładki nad potokiem Pataraczakowskim. Obok trzeci z przystanków ścieżki ukazujący środowisko lokalnych wód płynących. Szlak zaczyna wspinać się do góry i po ok. 20 minutach docieramy do połączenia ze szlakiem żółtym. Szlak czarny kończy tu swoją rolę i od tego momentu kontynuujemy marsz szlakiem żółtym - do wierzchołka Połoniny Wetlińskiej przy schronisku pozostało ok. 45 minut marszu. Z tego miejsca wyznakowany został również łącznik koloru zielonego do szlaku czerwonego, biegnącego od Berehów, ale jest to raczej opcja dla tych, którzy idą od Wetliny i chcą dojść do Berehów z pominięciem wierzchołka Połoniny Wetlińskiej, oszczędzając wówczas nieco czasu.

Możliwości zejścia z Połoniny jest wiele:

- szlakiem żółtym z powrotem na Przełęcz Wyżną, (ok.1 h), lub także szlakiem żółtym, a dalej w prawo szlakiem czarnym do drogi w okolicy campingu BdPN Górna Wetlinka (razem 50 minut do 1h)

- szlakiem czerwonym do Berehów Górnych, (ok.1,5 h), lub także szlakiem czerwonym do Przełęczy M. Orłowicza (1,5h), a dalej szlakiem żółtym do Wetliny (1h), lub ścieżką "Jodła" przez Suche Rzeki do Zatwarnicy.

P. Szechyński

Kilka zdjęć z proponowanej trasy:

1. Połonina Wetlińska, w głębi Osadzki Wierch oraz Roh (foto: P. Szechyński)
2. Połonina Wetlińska, dawny kibelek, stan na rok 2019, został rozebrany (foto: P. Szechyński)
3. Połonina Wetlińska, szopa przy Chatce Puchatka, 2019 (foto: P. Szechyński)

4. Budowa toalety w dolnej części szlaku na Połoninę Wetlińską, sierpień 2014 (foto: M. Piela)
5. Widmo Brockenu na Wetlińskiej. To rzadkie zjawisko polega na zaobserwowaniu własnego cienia na chmurze lub mgle znajdującej się poniżej obserwatora. Często cień obserwatora otoczony jest tęczową obwódką zwaną glorią, grudzień(foto: M. Piela)
6. Widmo Brockenu - cień obserwatora na chmurze, grudzień(foto: M. Piela)

7. Pomnik "Ofiarom gór i ratownikom niosącym im pomoc", zima 2014 (foto: M. Piela)
8. Pomnik pamięci Jerzego Harasymowicza, zima 2014 (foto: M. Piela)
9. Galeria nad Berehami, przy żółtym szlaku na Wetlińską, zima 2014 (foto: M. Piela)

10. Połonina Wetlińska - Hasiakowa Skała i Chatka Puchatka widziane od strony Roha
11. Widok z Hasiakowej Skały obok Chatki Puchatka na m.in. Dwernik-Kamień, pasmo Otrytu i dolinę Sanu
12. Schronisko PTTK Chatka "Puchatka" na Połoninie Wetlińskiej

13. Jeleń Filip na połoninie Wetlińskiej, 2013 (foto: Mirosław Piela)
14. Jeleń Filip na połoninie Wetlińskiej, 2013 (foto: Mirosław Piela)
15. Jeleń Filip na połoninie Wetlińskiej, 2013 (foto: Mirosław Piela)

16. Połonina Caryńska widziana z Wetlińskiej obok Chatki "Puchatka"
17. Szlak czarny przed połączeniem z żółtym
18. Wiata przy campingu "Górna Wetlinka" - szlak czarny

19. Dawne zabudowania na campingu "Górna Wetlinka"
20. Szlak czarny w drodze na widoczną w głębi Połoninę Wetlińską
21. Polany śródleśne na trasie szlaku czarnego

22. Miejsce skrzyżowania szlaku czarnego z żółtym
23 Początek szlaku żółtego z p. Wyżnej zimą
24. Parking na przełęczy Wyżnej w zimie

25. Zima na żółtym szlaku
26. Zimowe podejście szlakiem żółtym na P. Wetlińską
27. Widok ze szlaku żółtego po opuszczeniu lasu. W głębi Dział i pasmo graniczne

28. Chatka "Puchatka" zimą
29. Zima na Wetlińskiej
30. Widok z Hasiakowej skały obok Chatki "Puchatka" na przełęcz nad Nasicznem, dolinę wsi Caryńskie, Magurę Stuposiańską i pasmo Otrytu

31. Kibelek na Wetlińskiej zimą - z lewej w głębi Osadzki Wierch i Roh
32. Zima na żółtym szlaku
33. Połonina Wetlińska, Osadzki Wierch i Roh, jesień (foto: M. Piela)

Zobacz także:

Połonina Wetlińska - galeria zdjęć
Opis szlaku Wołosate - P. Bukowska - Halicz - Tarnica - Wołosate
noclegi Ustrzyki Górne
noclegi w Wołosatem
noclegi w Wetlinie