» Dawne wsie | Sokołowa Wola

Sokołowa Wola

Sokołowa Wola to nieistniejąca obecnie wieś, położona na północ od Czarnej Dolnej, pod wzgórzem Kiczerka (612m n.p.m.) w dolince bezimiennego potoku. Przebiega przez nią droga gruntowa prowadząca z Czarnej Dolnej do Daszówki przez przełęcz 597.

Droga do Sokołowej Woli
foto: P. Szechyński

Wieś lokowana była w dobrach Kmitów przed rokiem 1540, z którego pochodza o niej pierwsze wmianki. Osadźcą wsi był prawdopodobnie kniaź nazwiskiem Sokal, stąd też nazwa.

Końcem XIX wieku wieś należała do powiatu liskiego (leskiego), parafii rzymskokatolickiej w Polanie oraz greckokatolickiej w Daszówce. Liczyła wówczas 46 domów i 268 mieszkańców, z których 232 było grekokatolikami, 9 katolikami rzymskimi. Ponadto we wsi zamieszkiwało 27 Żydów.

Obszar większej posiadłości (liskowackiej) wynosił 254 morgi roli, 46 mórg łąk, 18 mórg pastwisk i 202 morgi lasu. Na posiadłość mniejszą składało się 466 mórg roli, 90 mórg łąk, 62 morgi pastwisk oraz 16 mórg lasu. Wieś graniczyła wówczas z Czarną i Paniszczowem (od południa), Sokolem (od zachodu), Rabem (wschód) oraz Daszówką od północy.

Sokołowa Wola, krzyż na 950-lecie Chrztu Rusi
foto: P. Szechyński

We wsi znajdowała się drewniana greckokatolicka cerkiew filialna (parafia w Daszówce, dekanat ustrzycki) pw. św. Dymitra. Powstała w roku 1827 i w tym samym roku została konsekrowana. Dokładnie 100 lat później cerkiew została odnowiona. Świątynia zbudowana na planie prostokąta. Babiniec, nawa i prezbiterium o tej samej szerokości - nie wyróżniały się w bryle. Przed wejściem schodki a nad nimi niewielki dwuspadowy daszek. Po roku 1951 (wcześniej, w latach 1945-1951 tereny te należały do ZSRR) użytkowana jako magazyn miejscowego PGR. W roku 1955 zmieniono dach, natomiast w roku 1973 zawaliła się.

Sokołowa Wola, jeden z nagrobków
foto: P. Szechyński

Obok cerkwi stała drewniana dzwonnica, prawdopodobnie z roku budowy cerkwi. Konstrukcja szkieletowa, dach kalenicowy czterospadowy. Rozebrano ją w latach 60.XXw.

Obecnie stoi tu drewniany krzyż ustawiony w roku 1938 dla uczczenia 950-lecia Chrztu Rusi. Na krzyżu widnieje również data 1988 (1000-lecie).

Miejsce po cerkwi słabo czytelne, w ziemi prawdopodobnie znajdują się jeszcze belki zrębu. Na cerkiewnym cmentarzu kilka mogił ziemnych, krzyż żelazny, krzyż stalowy oraz 2 nagrobki. Jeden z nagrobków rzucony na skarpę w kierunku drogi (2010). Teren zaniedbany, latem mocno zarośnięty. Obok kilka okazów starodrzewia. Jesienią 2011 część nagrobków została odnowiona przez P. Bryłę ze Stowarzyszenia Dziedzictwo Mniejszości Karpackich, w planie jest remont drewnianego krzyża oraz odkrzaczenie terenu.

Sokołowa Wola, drugi z ocalałych nagrobków
foto: P. Szechyński

Sama wieś została wysiedlona, natomiast po powrocie tych terenów do Polski powstało tu Państwowe Gospodarstwo Rolne. Do jego budowy użyto m.in. materiałów z rozbiórki domów. PGR działał do lat 70.XX wieku. Obecnie dolina jest pusta, zabudowa po PGR również została rozebrana.

Ciekawe miejce do obserwacji przyrodniczych. Pod Sokołową Wolą znajdują się bobrowe rozlewiska. Można obsereowac z drogi, ponieważ potok, na którym bobry zrobiły żeremia do niej przylega. Na terenie dawnej wsi spotkać można m.in. jelenie oraz wilki.

Do Sokołowej Woli najprościej dostac się od strony Czarnej Dolnej. Centralna część wsi znajduje się nie więcej niż 2 km od ostatnich zabudowań Czarnej Dolnej. Najlepiej do końca Czarnej Dln. dojechać samochodem i tu go zostawić - przy ostatnich zabudowaniach, tj. dawnym OZ (więzienie).

Po drodze warto zwrócić uwagę na zrekonstruowaną kapliczkę pańszczyźnianą w Czarnej Dolnej oraz miejsce po cerkwi i cmentarz z kilkoma nagrobkami. Z końca Czarnej Dolnej, mijając po drodze spore żeremia bobrowe i przechodząc w bród potok dochodzimy do Sokołowej Woli. Jest to również bardzo dobra opcja na rower.

Pieszo z samej Czarnej (skrzyżowanie) jest dość daleko, gdyż Dolna to długa wieś. Samochodem do niedawna można było dojechać np. pod cmentarz, ale obecnie jest to praktycznie niemożliwe, gdyż na drodze stoi szlaban (teren prywatny), ale do końca Czarnej Dolnej można bez problemu dojechać. Tereny te to również idealne miejsce na wycieczki rowerowe. Biegnie tędy znakowana ścieżka rowerowa do Daszówki, jednak na odcinku między Czarną Dolną a Sokołową Wolą i dalej droga jest mocno zniszczona przez wywózkę drewna.

Więcej zdjęć z Sokołowej Woli:

Cmentarz i miejsce po cerkwi w Sokołowej Woli - galeria zdjęć

opracowanie: P. Szechyński

Literatura:

1. Kryciński S., "Cerkwie w Bieszczadach", Pruszków 1995.
2. "Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich" W-wa, tom XIII.
3. Informacje własne.

Sokołowa Wola, wiosna 2014
foto: P. Szechyński

Sokołowa Wola, cmentarz po remoncie, 2014
foto: P. Szechyński

Sokołowa Wola, bobrowe rozlewisko na potoku pod cmentarzem, 2014
foto: P. Szechyński

Sokołowa Wola, 2011
foto: P. Szechyński

Sokołowa Wola wiosną 2011
foto: P. Szechyński

Żeremia bobrów pod Sokołową Wolą
foto: P. Szechyński

Sokołowa Wola, kuty krzyż, 2011
foto: P. Szechyński

Sokołowa Wola, stalowy krzyż
foto: P. Szechyński

Sokołowa Wola, krzyż na 950-lecie Chrztu Rusi, 2011
foto: P. Szechyński

Sokołowa Wola, widok z cerkwiska
foto: P. Szechyński

Sokołowa Wola, strzałką zaznaczono miejsce po cerkwi, 2011
foto: P. Szechyński