» Warto zobaczyć | Sine Wiry

Rezerwat Sine Wiry

Sine Wiry to rezerwat krajobrazowy o powierzchni 450 ha, znajdujący się na terenach dawnych wsi Łuh, Zawój i Polanki. Na rezerwat ten przypada kilkukilometrowy odcinek rzeki Wetlina, oraz południowe stoki wzgórza Połoma (776 m n.p.m.) porośnięte głównie lasem bukowo-jodłowym. Najbardziej charakterystyczną, jedną z najpiękniejszych i najłatwiej dla turysty dostępną częścią rezerwatu jest przełom Wetliny (obecnie "lansowana" jest nazwa Wetlinka) przebijającej się przez liczne progi skalne u stóp Połomy. Rezerwat to wielkie bogactwo flory oraz żyjącej tutaj fauny.

Turyści w drodze do Sinych Wirów
foto: P. Szechyński

Dotrzeć do Sinych Wirów można w zasadzie na dwa sposoby. Po pierwsze z drogi łączącej Bukowiec nad Zalewem Solińskim - gdzie wpada do niego Solinka - z Dołżycą k.Cisnej. Wyruszając z Bukowca, warto w znajdującej się po drodze wsi Terka, zobaczyć murowaną dzwonnicę z XIXw, oraz dawny przycerkiewny cmentarz - nie sposób ominąć, ponieważ znajdują się tuż przy drodze, vis a vis sklepu spożywczego, na górce.

Tablica rezerwatu Sine Wiry. Końcem lata, po obu stronach drogi kwitną łany rudbekii nagiej
foto: P. Szechyński

Mniej więcej w połowie drogi, za Polankami znajduje się początek właściwej drogi do rezerwatu Sine Wiry. Dla turystów zmotoryzowanych, obok drogi płatny parking i mini-bar. W miejscu tym, w drewnianym baraku przez ponad 20 lat mieszkał Tadeusz Spis - jeden z tzw. bieszczadzkich zakapiorów, stąd obiekt nazwano "Spisówką". Więcej na temat jego losów, można przeczytać w książce Andrzeja Potockiego "Majster Bieda, czyli zakapiorskie Bieszczady". Po drugiej stronie drogi znajduje się bezpłatny parking Nadleśnictwa Baligród - warto skorzystać.

Wetlina (Wetlinka) w Sinych Wirach
foto: P. Szechyński

Druga możliwość, to dojście tu od strony Kalnicy, drogą szutrową, mijając po drodze teren dawnej wsi Jaworzec i Łuh, jednak do celu jest tędy sporo dalej. Idąc z Kalnicy, można zobaczyć bardzo okazałą lipę. Stoi ogrodzona drewnianym płotkiem. Jest to prawdopodpobnie najgrubszy okaz lipy drobnolistnej rosnący w Polsce. Obwód pnia wynosi 600 cm, drzewo liczy sobie ponad 200 lat. Obecnie Jaworzec oraz Łuh i Zawój połączone są ścieżką historyczną pod nazwą "Bieszczady odnalezione". Odcinek łaczący Kalnicę ze wspomnianą drogą Bukowiec - Dołżyca, to także doskonała propozycja na wycieczkę rowerową - biegnie tędy odcinek szlaku "Zielony rower".

Wetlina (Wetlinka) w Sinych Wirach
foto: P. Szechyński

Zakładając, że idziemy od strony wspomnianego wcześniej parkingu, należy przygotować się na ok. 1,5 h marszu, po jednak dość łagodnym terenie, drogą szutrową. Trasa rozpoczyna się nad rzeką Solinka, niemal w miejscu, gdzie wpada do niej Wetlina. Ten kilkusetmetrowy odcinek Solinki również stanowi teren rezerwatu. Droga zaczyna łagodnie piąć się pod górę, po prawej stronie mamy gęsto (latem) porośnięte zbocza Bukowinki (739 m n.p.m.). Wyraźnie słychać szum Wetliny, która raz pojawia się a raz znika między drzewami, oddalając się miejscami od drogi.

Po około 30 minutach, docieramy do miejsca, gdzie widać wyraźną ścieżkę w lewo od drogi, opadającą bardzo stromo w dół, po kilkunastometrowej skarpie. Po zejściu znajdujemy się tuż poniżej jednego z zakoli rzeki, gdzie woda jest znacznie głębsza i tworzy coś w rodzaju niewielkiego jeziorka. Miejsce bardzo piękne, uroku dodaje skaliste urwisko opadające w kierunku wody. Od tego miejsca, ścieżka ciagnie się jeszcze kilkaset merów wzdłuż Wetliny, w dół jej biegu. Ciekawe miejsce, bardzo bogata roślinność i dla szczęściarzy olbrzymie borowiki (prawdziwki), rosnące czasem wprost na ścieżce.

Sine Wiry
foto: P. Szechyński

Przypominamy jednak, że na terenie rezerwatu nie zrywamy żadnej roślinności, także grzybów, choćby nie wiadomo jak piękne urosły :) Wracamy z powrotem na drogę. Teraz zejście w dół i powoli dochodzimy do odkrytego terenu, gdzie od razu rzuca się w oczy wspaniały przełom Wetliny, wijącej się wśród licznych skalnych progów i potężnych głazów. Stroma skarpa została jakis czas temu zabezpieczona drewnianą balustradą. Ustawiono także tablice z opisem rezerwatu.

Tuż powyżej wartkiego nurtu, wielkie skupisko kamieni rzecznych naniesionych przez wodę. Wetlina w tym miejscu płynie tuż pod prawym i lewym brzegiem, na środku tworząc kamienną wyspę-plażę. W miejscu tym dawniej znajdowało się Jezioro Szmaragdowe, utrzymywane przez naturalną tamę, która była w miejscu gdzie teraz zaczyna się rwący nurt rzeki a powstała na skutek potężnego osuwiska, które w 1980 roku zeszło z Połomy. Przy drodze, przysłonięty obecnie balustradą, znajduje się krzyż, który upamiętnia śmierć 17 letniej Justyny, która zginęła tu 30 czerwca 2006 r.

Jeziorko Szmaragdowe było bardzo ładne, spokojna zielona toń, stanowiłoby ciekawy punkt obecnego rezerwatu. Niestety bezpowrotnie zniknęło, już dość dawno temu. Można go zauważyć na starszych wydaniach map Bieszczadów. Nowe już go nie obejmują. Umownie (bardzo umownie) można przyjąć, iż jeziorko istnieje nadal, tylko jest znacznie mniejsze, a jego stan jest uzależniony od poziomu wody w rzece - jednak ma to niewiele wspólnego z tym co było tu dawniej.

Wetlina w Sinych Wirach
foto: P. Szechyński

Powyżej dawnego jeziorka - w kierunku Kalnicy - utworzono ścieżkę widokową "Sine Wiry". Należy zatem kontynuować marsz drogą. Miejscami będą ciekawe widoki na rzekę. Po ok. 20 minutach droga doprowadzi do ścieżki widokowej, która skręca w lewo do lasu. Schodzi nad rzekę, na sporą kamienną łachę by następnie dojść do wychodni skalnych oraz kultowego już "Łosia z Zawoju" (drzewo o kształcie przypominającym to zwierzę). Na tym odcinku znajdują się "właściwe" - dające rezerwatowi nazwę Sine Wiry. Są to głębsze miejsca na rzece, które nazywano tu po prostu wirami lub baduniami a każdy z nich miał swoją potoczną nazwę. Największy z nich był nazywany właśnie Siny. Piękne miejsce - ogromne głazy, pieniące badunie oraz strażnik - łoś wyrastający ponad nimi.

Na ścieżce "Sine Wiry II"
foto: P. Szechyński

Idąc jeszcze dalej drogą, można dojść do Zawoju. Znajduje się tu druga ścieżka widokowa rezerwatu o nazwie "Sine Wiry II". Na początku ścieżki murowana wiata, ławki oraz stojak na rowery (możliwość przypięcia). Obok tablice z regulaminem ścieżki oraz schemat trasy i profil podłużny rzeki Wetlina na długości 32 km, ukazujący spadek z 1200 m n.p.m. do 450 m n.p.m. Ścieżka ta sprowadza do rzeki starą drogą prowadzącą do dolnej części wsi Zawój. Mimo nazwy nie jest ona widokowa, ale już po dojściu do rzeki można zobaczyć ładny przełom Wetliny w obu kierunkach oraz skałki po przeciwnej stronie. Nad rzeką przygotowano wiatę dla turystów oraz miejsce na ognisko. Natomiast zaraz obok początku ścieżki znajduje się wejście na stary cmentarz w Zawoju. Więcej o tej nieistniejącej obecnie wsi: Zawój. Turyści, którzy zostawili samochód na parkingu kończą tu w zasadzie wycieczkę. Powrót tą samą trasą. Droga prosto prowadzi do kolejnej nieistniejącej wsi - Łuhu a jeszcze dalej do Jaworca. Jest to jednak spory kawałek i bardziej nadaje się na rower.

Bedąc w Bieszczadach a dysponując chwilą wolnego czasu, na pewno warto tu zajrzeć. Sine Wiry miło nas zaskoczą pięknem krajobrazu, szumem rzeki i bogactwem przyrody. Czas przejścia całości to ok. 2,5-3 godziny w obie strony lub ok. 4-5 godzin idąc od Jaworca. W sezonie letnim ścieżka jest mocno oblegana przez turystów i ruch jest tu spory. Poza sezonem jest znacznie spokojniej, czasem można nie spotkać nikogo (oprócz niedźwiedzi, które też lubią ten teren).

P. Szechyński

Więcej zdjęć z Sinych Wirów w naszej galerii: Rezerwat Sine Wiry - galeria zdjęć

Przełom Wetliny w Sinych Wirach
foto: P. Szechyński

Sine Wiry
foto: P. Szechyński

Przełom Wetliny w Sinych Wirach
foto: P. Szechyński

Przełom Wetliny w Sinych Wirach
foto: P. Szechyński

Droga przez rezerwat Sine Wiry
foto: P. Szechyński

Łoś z Zawoju
foto: P. Szechyński

Ścieżka "Sine Wiry II" pod dojściu do rzeki Wetlina, jesień
foto: P. Szechyński

W Sinych Wirach, 2014
foto: M. Piela

Sine Wiry zimą
foto: P. Szechyński

Krzyż upamiętniający śmierć 17 letniej mieszkanki Leska, która zginęła tu w roku 2006
foto: P. Szechyński

Miejsce, gdzie niegdyś było Jezioro Szmaragdowe
foto: P. Szechyński

"Spisówka" w roku 2004
foto: P. Szechyński