...Twoje Bieszczady - serwis dla wszystkich którym Bieszczady w duszy grają...

Bieszczady


Terenwka w Bieszczadach

Bieszczady 4x4


Polecamy:

Werchowyna
Panorama Solina
Kolejowy Smolnik
Czadzie Sioło
4x4 w Bieszczadach
Gospodarstwo Aleksa
Swobodne wycieczki
Chata Smerek
Magiczne Bieszczady


Cerkwie i cmentarze

Cerkwie drewniane w Bieszczadach
Cerkwie murowane
Kapliczki w Bieszczadach
Dawne cmentarze, cerkwie i cerkwiska
Ikonostas
O ikonie słów kilka
Bojkowszczyzna Zachodnia. Ochrona zasobów kulturowych - działania praktyczne (pdf)

Cmentarze żydowskie (kirkuty)
Cmentarze ewangelickie Bandrów i Stebnik (Steinfels); cm. gr.kat. w Stebniku
Cmentarze wojskowe w Komańczy
Cmentarz wojskowy w Lesku

Kościół w Woli Michowej
Kościół w Komańczy

Obelisk UPA

Miejscowości

Baligród i okolice
Bóbrka
Buk k.Terki
Bystre k.Czarnej
Cisna i okolice
Czarna i okolice
Daszówka
Duszatyn
Dwernik i Dwerniczek
Glinne
Jankowce
Kalnica k.Baligrodu
Komańcza i okolice
- Mogiła - legenda
- drewniany kościółek
- klasztor Nazaretanek
Lutowiska
Łupków
Mików
Muczne
Myczkowce
Nasiczne
Olszanica
Orelec
Prełuki
Rajskie
Roztoki Górne
Rzepedź
Sękowiec i okolice
Serednie Małe
Smolnik nad Osławą
Solinka
Solina i okolice
- bieszczadzkie zapory
- tajemnica zatoki
Stefkowa
Terka
Uherce Mineralne
Ustjanowa
Ustrzyki Górne
Wetlina
Wola Matiaszowa
Wola Michowa
Wołosate
Zatwarnica
Zwierzyń

Dawne wsie

Balnica
Beniowa
Bereźnica Niżna
Bukowiec
Caryńskie
Choceń
Dydiowa
Dźwiniacz Górny
Hulskie
Huczwice
Jawornik
Jaworzec
Kamionki
Krywe
Łokieć
Łopienka
- rys historyczny Łopienki
- Chrystus Bieszczadzki
Łuh
Rabe k.Baligrodu
Rosolin
Ruskie
Sianki
Skorodne
Sokoliki
Sokołowa Wola
Studenne
Tarnawa Niżna i Wyżna
Tworylne
- Tworylczyk
Tyskowa
Zawój
Zubeńsko
Żurawin

» Miejscowości | Olszanica

Olszanica

Olszanica - (ok. 380 m n.p.m.) to wieś w dolinie Wańkówki i Starego Potoku, które po połączeniu się u podnóży pasma Żukowa przybierają nazwę Olszanki (Olszanicy). Geograficznie przynależy do Gór Sanocko-Turczańskich.

Miejscowość położona przy dużej obwodnicy bieszczadzkiej w odległości 10 km od Leska w kierunku Ustrzyk Dolnych i przy na linii kolejowej Zagórz - Krościenko - Chyrów (Ukraina) jest siedzibą gminy Olszanica. Posiada dobre połączenia komunikacyjne z okolicznymi miastami i miejscowościami, Urząd Gminy, stację kolejową, parafię rz. kat., ośrodek wczasowy "Połoniny" Ministerstwa Sprawiedliwości w pałacyku, prywatne gabinety lekarskie, aptekę, pocztę, filię Banku Spółdzielczego, sklepy spożywcze, kawiarnie, stacje paliw, warsztaty samochodowe, stację diagnostyczną pojazdów itp.

Ważniejsze epizody z przeszłości:

Osada otwarta kultury łużyckiej zlokalizowana była w środkowej części obecnej wsi, ok. 300 m na NW od dworca kolejowego, na prawym brzegu strumyka, dopływu Olszanki.

Zabytkowy zespół pałacowy w Olszanicy Zabytkowy zespół pałacowy w Olszanicy z secesyjno - romantycznym pałacem zbudowanym przez Jordanów w 1905r., otoczony fosą wypełnioną wodą
foto: S. Orłowski

1436 r. - pierwsza historyczna wzmianka o miejscowości założonej w sobieńskich dobrach Kmitów na prawie wołoskim. Nazwa wsi ma pochodzenie topograficzne, wywodzi się od słowa olsza, olszyna i oznaczała teren porośnięty olchami. Fakt ten potwierdzają źródła: 1441 r. Olschanycze, 1443 r. Olschanycza.

1441 r. - własność szlachecka w dobrach Sobień - Lesko. Na podstawie podziału między Małgorzatą żoną Przedpełka Mościca z Wielkiego Koźmina a jej stryjem Mikołajem Kmitą z Wiśnicza kasztelanem przemyskim, Małgorzata odstępuje Mikołajowi i jego synom zamek Sobień z wsiami do zamku należącymi: Olszanica, Bóbrka, Solina i in.

Pałac w Olszanicy Pałac w Olszanicy
foto: S. Orłowski

1447 r. - istniała tu cerkiew parafialna obrządku wschodniego, w której popem był Sań, a kniaziem wsi Balko.

1580 r. - w podziale majątku po Barbarze z Herburtów Kmitowej dobra sobieńskie z Olszanicą przeszły w ręce Stadnickich.

1589 r. - pojawia się obecna nazwa wsi Olszanica.

1663 r. - rejestr podatkowy wymienia jako właściciela wsi starostę sanockiego Jerzego Wandalina Mniszcha.

1672 r. - podczas ostatniego już najazdu czambułów tatarskich Nuradyn-Soltana na Bieszczady we wsi ocalało tylko 8 domów, ordyńcy ograbili i spalili wieś, a mieszkańców uprowadzili na wschód do niewoli. Miejscowość była nadal własnością starosty sanockiego.

Olszanica - kapliczka Kapliczka w Olszanicy
foto: S. Orłowski

1815 r. - wzniesiono we wsi cerkiew drewnianą. W czasie odpustów, jakie odbywały się tutaj w XIX wieku w dniu 15 i 27 sierpnia organizowano targi na buty ściągające licznych kupców i mieszkańców okolicy.

1816 r. - wojskowy spis ludności cyrkułu sanockiego obrazu stan miejscowości po zniszczeniach wojen napoleońskich. Wieś liczyła 652 mieszkańców ogółem, było w niej 107 domów, 163 rodziny, 1 duchowny, 5 szlachciców, 81 chłopów zdolnych do służby wojskowej, 1 chałupnik, 4 mniej użytecznych i 67 nieużytecznych mężczyzn do służby wojskowej, 1 czasowo zwolniony od służby, 1 szeregowiec, 1 wdowiec, 142 chłopców do 14 lat, 22 chłopców w wieku od 15 do 17 lat, 326 kobiet i dziewcząt, 120 mężczyzn żonatych, 200 nieżonatych i wdowców. 3 osoby podczas spisu były nieobecne, 4 wyjechały poza teren cyrkułu. Spisano ponadto 18 koni (7 klaczy, 11 wałachów), 86 wołów, 153 krowy. We wsi w ogóle nie było owiec.

stacja Olszanica Olszanica, stacja kolejowa
foto: M. Piela

1918 r. - 12 XII 1918 r. przez wieś przeszły polskie oddziały pod dowództwem płk. Minkiewicza (2000 piechoty, 10 dział i pociąg pancerny "Kozak" rozwijając natarcie na Ustrzyki Dolne i śpiesząc na odsiecz Lwowa.

1921 r. - wieś liczyła 202 domy i 1120 mieszkańców (688 greko-katolików, 380 łacinników i 51 Żydów wyznania mojżeszowego).

1939 r. - 10 września po południu do wsi wkroczyła niemiecka kolumna zmotoryzowana po złamaniu krótkiego oporu żołnierzy polskich batalionu obrony narodowej "Sanok" pod Uhercami. 3 Brygada Górska dowodzona przez podpułkownika Zachodnego należąca do grupy operacyjnej generała Kazimierza Łukowskiego wycofała się na wschód.
- 29 września wieś zajęli Rosjanie dochodząc w myśl porozumienia Ribbentrop - Mołotow do linii Sanu.

1941 r. - 22 czerwca po ataku Niemiec na ZSRR do wsi ponownie wkroczyli Niemcy. Stworzyli oni własną administrację i policję opierając się głównie na ludności Ukraińskiej. Niebawem sanoccy gestapowcy dokonali likwidacji mieszkających w okolicach Żydów dokonując masowej ich egzekucji w dolinie potoku Serednica.

1944 r. - 14 września z rejonu Manasterca i Gór Słonnych została wprowadzona do walki 237 dywizja 11 korpusu piechoty 4 frontu ukraińskiego. Nacierając na Uherce złamała ona opór Niemców na rubieży Bezmiechowa Dolna - Bezmiechowa Górna, posunęła się o 6 km i do końca dnia zdobyła Jankowce i Olszanicę.

1945 r. - podczas spisu powszechnego ludności przeprowadzonego w dniu 10 stycznia przez sołtysa Antoniego Szpaka we wsi mieszkało 652 osób dorosłych i 503 dzieci.
- we wsi powstał posterunek milicji, który kilkakrotnie był obiektem ataków UPA. Jeden z nich odparto w nocy z 15/16 kwietnia.
- 13 maja Bojówka Służby Bezpieczeństwa OUN zamordowała Ukraińca Iwana Procia pod zarzutem współpracy z władzami polskimi. W tym samym miesiącu UPA uprowadziła 2 Polaków (Błachuta i pasierba Kociewicza - o nieznanym nazwisku), którzy zginęli bez wieści.
- Według kolejnego spisu ludności z 13 VI 1945 r. we wsi wykazano 495 osób dorosłych pow. 18 lat (148 Polaków i 347 Ukraińców) oraz 743 dzieci (230 Polacy, 513 Ukraińcy). Stosowano kryterium wyznaniowe.
- Do końca 1945 r. na mocy o repatriacji ludności ukraińskiej wysiedlono na wschód do USRR 243 osoby. We wsi pozostały 22 rodziny mieszane liczące 64 osoby.

1946 r. - w nocy z 6/7 maja UPA zaatakowała staję kolejową i placówkę WOP. Napastników przepędził dopiero przybyły z odsieczą z Zagórza pociąg pancerny. Epizod ten szczegółowo opisał w swoich wspomnieniach pan Tadeusz Kuraś, pełniący w owym dniu służbę dyżurnego ruchu na stacji kolejowej w Olszanicy. Według jego relacji - sotnie Hrynia, Stacha i Bira jak się później okazało - przeprowadziły zmasowane uderzenie na odcinek kolejowy z Ustjanowej do Załuża.
[...] "Kiedy zapadał zmierzch budynek stacji w Olszanicy, w którym znajdowali się kolejarze i załoga Staży Ochrony Kolei został nagle ostrzelany silnym ogniem z broni maszynowej. Z okien poleciały szyby, a wszyscy padli na podłogę. W pierwszy odruchu dyżurny złapał za słuchawkę telefonu i krzyczał: zaatakowali nas dużymi siłami banderowcy. Przyślijcie natychmiast na pomoc pociąg pancerny. Po tych słowach łączność została przerwana i nie był pewien, czy wiadomość została odebrana w Zagórzu. Nie było czasu o tym myśleć ponieważ kanonada stawała się coraz silniejsza. Banderowcy otoczyli budynek i starali się podejść na odległość rzutu granatem. Gdyby im się to udało obrona stacji byłaby zakończona. Zdając sobie sprawę z zagrożenia kolejarze i Sokiści bronili się zaciekle. Dochodziły też do nas odgłosy walki od strony pałacu, gdzie została zaatakowana załoga Strażnicy WOP. Nie można było liczyć na ich pomoc. Płynęły minuty, a zdecydowana przewaga liczebna i ogniowa napastników wróżyła rychły koniec. Powoli zaczęła wyczerpywać się amunicja. Sytuacja stawała się krytyczna. Tak zmasowanego dłuższego oblężenia obie zaatakowane załogi na stacji i w pałacu nie były w stanie dłużej wytrzymać. I właśnie wtedy wjechał na stację pociąg pancerny. Okazało się, iż w Zagórzu odebrano początek meldunku i natychmiast wysłano pomoc. Banderowcy natychmiast zaatakowali pociąg wrzucając granaty pod wagony i wzywając załogę do poddania się. W tej sytuacji maszynista cofnął pojazd, aby uzyskać szerokie pole ostrzału dla broni pokładowej i dopiero po położeniu gęstej zapory ogniowej, przeoraniu całego torowiska oraz okolicy ogniem 4 działek i broni maszynowej ponownie wjechał między zabudowania stacyjne. Atak ten był tak skuteczny, że banderowcy w popłochu opuścili teren stacji, uciekli spod pałacu i ze wsi. Odsiecz ta nadeszła w sama porę."[...]

1987 r. - wieś była siedzibą gminy Olszanica i liczyła 1284 mieszkańców, 177 gospodarstw rolnych zajmujących powierzchnię 496 ha, w tym 453 ha użytków rolnych, 1072 ha lasów (w tym 54 ha lasów prywatnych).

Warto zobaczyć:

1. Zabytkowy zespół pałacowy w Olszanicy z secesyjno - romantycznym pałacem zbudowanym przez Jordanów w 1905 r., otoczony malowniczą fosą wypełnioną wodą. Pałac powstał na miejscu starego dworu obronnego z XVI wieku. Wokół niego zachowały się jeszcze fragmenty otoczonych fosą, ziemnych fortyfikacji bastionowych z II poł. XVI w.

2. Oficynę, kuźnię i most z końca XIX i pocz. XX wieku obok pałacu. Całość otacza dworski park krajobrazowy o pow. 7 ha. Dziś mieści się tutaj ośrodek wypoczynkowy Ministerstwa Sprawiedliwości.

3. Zabytkową greckokatolicką cerkiew murowaną z 1923 r. p.w. Zaśnięcia Matki Bożej. Po jej opuszczeniu w 1947 r. stała opuszczona, a następnie przejęta przez rzymsko-kat. parafię w Uhercach. W 1967 r. erygowano tu osobną parafię łacińską p.w. Matki Bożej Nieustającej Pomocy. Z dawnego wyposażenia cerkwi zachowało się tabernakulum (ok.1923 r. roboty huculskiej), 6 ikon z XVIII - XIX wieku, feretron z XIX wieku oraz starodruki ruskie z XVII - XVIII wieku. We wnętrzu kościoła 3 ołtarze z poł. XIX wieku pochodzące z cerkwi w Serednicy: w głównym ikona Matki Bożej z Dzieciątkiem, w bocznych ikony św. Paraskewii i św. Mikołaja.

4. Dzwonnica murowana, parawanowa, zbudowana pocz. XX w. posiada dzwony z 1630 r. i z 1922 r.

Kapliczka w Olszanicy Kapliczka w Olszanicy
foto: S. Orłowski

5. Kapliczka przydrożna z XIX wieku po prawej stronie szosy obok stacji kolejowej kryta gontowym daszkiem.

6. Kapliczka przydrożna z 1872 r. wykonana według miejscowej tradycji przez Włochów zatrudnionych przy budowie linii kolejowej z okazji ukończenia trudnego i niebezpiecznego odcinka torów.

Osobliwości przyrody:

Park pałacowy jest najlepiej zachowanym dworskim parkiem krajobrazowym w okolicy. Otacza on zespół pałacowy i zajmuje pow. 7 ha. W zbiorowiskach roślinnych dominują fragmenty dąbrowy, zwłaszcza nad brzegiem potoku, stawów górnych, na wałach i groblach. Najokazalszy dąb szypułkowy (610 cm) rośnie na wałach otaczających stawy górne. Pierwotnie stanowiły one założenia obronne. W kompozycjach roślinnych przeważają zbiorowiska o charakterze naturalnym. Zachowały się one tylko na odcinku osi głównej pomiędzy pałacem a cerkwią. W tej części ogrodów przeważają gatunki drzew szpilkowych z pierwszej połowy XX wieku oraz kwatery drzew owocowych. W drzewostanie zachowały się: dąb szypułkowy, jesion wyniosły, klon zwyczajny, klon jawo, klon jesieniolistny, modrzew europejski, lipa drobnolistna i szerokolistna, lipa krymska i srebrzysta, olcha czarna, czeremcha pospolita, topola berlińska, topola balsamiczna, topola osika i biała, brzoza brodawkowata, wiąz górski, buk pospolity, świerk pospolity, żywotnik zachodni, sosna wejmutka i pospolita, daglezja zielona, głóg jednoszyjkowy i dąb czerwony. Drzewa pomniki: 32 dęby szypułkowe (610, 540, 500, 450, 3x310, 25 x 300-400 cm), 11 jesionów wyniosłych (370, 310, 9 x 300 cm), 12 lip drobnolistnych i szerokolistnych (380, 375, 360, 9 x 300 cm).

Miejsca martyrologii:

Na wschodnim krańcu wsi, za mostem na potoku Serednica, pomnik Żydów z okolicznych miejscowości pomordowanych przez hitlerowców.

Stanisław Orłowski - Stowarzyszenie Przewodników Turystycznych "Karpaty"

Pałac w Olszanicy zimą Pałac w Olszanicy zimą
foto: P. Szechyński
Praktyczne

Kamera w Czaszynie

Schroniska
Schroniska PTSM
Bazy namiotowe i chatki
Harcerskie bazy i hoteliki
Noclegi

Mapa Bieszczady - wersja online
Mapy Bieszczadów - recenzje
Mapy wycinkowe - recenzje
Przewodniki
Ciekawe wydawnictwa

Szlaki turystyczne - opisy
Szlaki turystyczne - wykaz
Czasy przejść
Ścieżki przyrodnicze - wykaz
Regulamin BdPN
Punkty kasowe BdPN

Bieszczadzka Kolejka Leśna
Jazdy konne
Rejsy po Zalewie Solińskim
Wyciągi narciarskie
Muzea
Informacja turystyczna
Przewodnicy
Przewoźnicy (Bus)
Przejścia graniczne
Traperska przygoda - tabory

Warto wiedzieć

Z psem w Bieszczady
Zagroda pokazowa żubrów
Wędkarskie eldorado na Sanie
Park Gwiezdnego Nieba Bieszczady
Karpackie niebo
Sery w Bieszczadach
Wypał węgla drzewnego
Jaskinie
Snowgliding w Bieszczadach
Bieszczadzkie szybowiska
Bieszcz. Centrum Nordic Walking

Trochę historii
Podział (granice) Bieszczadów
Losy bieszczadzkiej ludności
Różne plany rozwoju Bieszczadów
Na wyniosłych połoninach BdPN
Nie tylko Wysokie
Sieć wodna
Geocaching

Fauna Bieszczadów
Flora Bieszczadów

Leśny Kompleks Promocyjny "Lasy Bieszczadzkie"

Ukraińska Powstańcza Armia
Karol Wojtyła w Bieszczadach
Bieszczady pół wieku temu
Bieszczady w filmie

Polowanie w Bieszczadach

Reportaże

Rozmaitości bieszczadzkie

Wyprawy piesze

Tarnica z Wołosatego
Halicz z Wołosatego
Bukowe Berdo z Mucznego
Krzemień
Szeroki Wierch
Połonina Caryńska
Połonina Wetlińska
Smerek (wieś) - Smerek - Połonina Wetlińska - Brzegi Górne
Cisna - Jasło - Smerek (wieś)
Przysłup - Jasło
Suche Rzeki - Smerek
Dwernik-Kamień
Pętla: Wetlina - Riaba Skała - Czerteż - Kremenaros - Rawki - Dział - Wetlina
Mała i Wielka Rawka z p. Wyżniańskiej
Ścieżka "Berehy Górne"
Chryszczata z Komańczy
Chryszczata z Jeziorka Bobrowego
Szlak Huczwice - Chryszczata
Wołosań z Żubraczego
Jaworne - Kołonice - Jabłonki
Krąglica
Hyrlata
Szlak graniczny Łupków - Balnica
Przełęcz nad Roztokami - Ruske
Przełęcz nad Roztokami - Okrąglik - Jasło
Jasło i Okrąglik ze Strzebowisk
Łopiennik
Ścieżka Jeleni Skok z Cisnej (wieża widokowa)
Opołonek i Kińczyk Bukowski
Ścieżka dendrologiczno-historyczna w Berehach
Przysłup Caryński z Bereżek
Bukowiec - Sianki - Źródła Sanu
Tarnawa Niżna - Dźwiniacz Górny
Brenzberg - ścieżka
Krutyjówka - ścieżka
Tworylne i Krywe z Rajskiego
Terka - Studenne
Otaczarnia w Bukowcu
Rajskie - Studenne (most)
Przysłup - Krywe
Korbania z Bukowca
Korbania z Łopienki i Tyskowej
Suliła
Wola Michowa - Balnica szl. żółtym
Z Balnicy do Osadnego
Do Solinki z Żubraczego
Zwierzyń - Myczków
Tyskowa i Radziejowa ze Stężnicy
Lasumiła - najgrubsza jodła
Jodła k.Pszczelin - opis ścieżki
Stare Procisne, ścieżka
Dwernik - Procisne, ścieżka
Przez bieszczadzki las - ścieżka Nasiczne - Sękowiec
Kopalnia ropy Polana - Ostre
Holica z Ustianowej - ścieżka
Hylaty - ścieżka hist-przyrodnicza
Huczwice - ścieżka geologiczna
Komańcza - ścieżka dydaktyczna
Jawornik - ścieżka
Gminny szlak Baligród
Bukowy Dwór - ścieżka przyrodnicza
Po ekomuzeum w krainie bobrów
Dolina Potoku Zwór

Warto zobaczyć

Wodospady i kaskady
Jeziorka Duszatyńskie
Jeziorko Bobrowe
Sine Wiry
"Gołoborze" i dolina Rabskiego
Rezerwat "Przełom Osławy"
Rezerwat "Śnieżyca wiosenna w Dwerniczku"
Torfowisko "Tarnawa"
Torfowisko "Wołosate"
Jaskinie w Nasicznem
Grota w Rosolinie
Rezerwat "Hulskie"
Młyn w Hulskiem
Pichurów - punkt widokowy
Przełęcz Wyżna - pkt. widokowy
Przełęcz Żebrak
Zagroda pokazowa żubrów
Mini-zoo w Lisznej i Myczkowcach
Kamień leski
Koziniec kamieniołom
Skałki Myczkowieckie
Kolejowy Smolnik
Ogród biblijny w Myczkowcach
Miniatury cerkwi Myczkowce
Entomo-zieleniec Myczkowce
MBL Sanok - skansen w Sanoku
Park miejski w Sanoku
Zielony domek w Ustrzykach G.
Muzeum Historii Bieszczad
Klasztor w Zagórzu
Droga krzyżowa w Zagórzu
Sanktuarium w Jasieniu
Ekomuzeum Hołe
Pomnik Tołhaja
Most podwieszany w Dwerniczku
XIX-wieczny most kolejki
Radoszyckie źródełko
- legenda o radoszyckim źródełku
Nowe pomniki przyrody w dolinie Osławy i Kalniczki
Góry Słonne
Rezerwat Sobień
Rezerwat "Polanki"
Góry Słonne - pkt. widokowy

Ski-tour

Hyrlata (1103 m) zimą
Matragona (990 m) zimą
Osina (963m n.p.m.)
Płasza, Kurników Beskid, Okrąglik

Rowerem

Trasy rowerowe

Samochodem

Trasy samochodowe
Stan dróg w Bieszczadach
Parkingi

Słowacja i Ukraina

Zalew Starina (Słowacja)

Projekt Rozłucz
Jasienica Zamkowa
Stara Sól
Bieszczady Wschodnie - relacja z wyjazdu 2005
Czarnohora, relacja z wyjazdu 2006

 

Serwis nasz i współpracujący z nami reklamodawcy
zbierają i przechowują tzw. pliki cookies zarówno do np. statystyk,
jak i w celach reklamowych. Korzystając z naszych stron bez zmiany ustawien przegladarki będą one zapisane w pamięci urządzenia. Przeglądając nasz serwis ZGADZASZ się na wykorzystywanie tych plików. Szczegółowe informacje na temat cookies
znajdują się w naszej Polityce prywatności

© Twoje Bieszczady 2001-2024