...Twoje Bieszczady - serwis dla wszystkich którym Bieszczady w duszy grają...

Bieszczady


Terenwka w Bieszczadach

Bieszczady 4x4


Polecamy:

Gospodarstwo Aleksa
Chata Smerek
Magiczne Bieszczady
Werchowyna
Panorama Solina
Kolejowy Smolnik
Czadzie Sioło
4x4 w Bieszczadach


Cerkwie i cmentarze

Cerkwie drewniane w Bieszczadach
Cerkwie murowane
Kapliczki w Bieszczadach
Dawne cmentarze, cerkwie i cerkwiska
Ikonostas
O ikonie słów kilka
Bojkowszczyzna Zachodnia. Ochrona zasobów kulturowych - działania praktyczne (pdf)

Cmentarze żydowskie (kirkuty)
Cmentarze ewangelickie Bandrów i Stebnik (Steinfels); cm. gr.kat. w Stebniku
Cmentarze wojskowe w Komańczy
Cmentarz wojskowy w Lesku

Kościół w Woli Michowej
Kościół w Komańczy

Obelisk UPA

Miejscowości

Baligród i okolice
Bóbrka
Buk k.Terki
Bystre k.Czarnej
Cisna i okolice
Czarna i okolice
Daszówka
Duszatyn
Dwernik i Dwerniczek
Glinne
Jankowce
Kalnica k.Baligrodu
Komańcza i okolice
- Mogiła - legenda
- drewniany kościółek
- klasztor Nazaretanek
Lutowiska
Łupków
Mików
Muczne
Myczkowce
Nasiczne
Olszanica
Orelec
Prełuki
Rajskie
Roztoki Górne
Rzepedź
Sękowiec i okolice
Serednie Małe
Smolnik nad Osławą
Solinka
Solina i okolice
- bieszczadzkie zapory
- tajemnica zatoki
Stefkowa
Terka
Uherce Mineralne
Ustjanowa
Ustrzyki Górne
Wetlina
Wola Matiaszowa
Wola Michowa
Wołosate
Zatwarnica
Zwierzyń

Dawne wsie

Balnica
Beniowa
Bereźnica Niżna
Bukowiec
Caryńskie
Choceń
Dydiowa
Dźwiniacz Górny
Hulskie
Huczwice
Jawornik
Jaworzec
Kamionki
Krywe
Łokieć
Łopienka
- rys historyczny Łopienki
- Chrystus Bieszczadzki
Łuh
Rabe k.Baligrodu
Rosolin
Ruskie
Sianki
Skorodne
Sokoliki
Sokołowa Wola
Studenne
Tarnawa Niżna i Wyżna
Tworylne
- Tworylczyk
Tyskowa
Zawój
Zubeńsko
Żurawin

» Dawne wsie | Balnica

Balnica (Balnycia)

Balnica to nieistniejąca wieś nad potokiem Balnica w południowej części Bieszczadów, która znajdowała się na południe od Maniowa i szosy Cisna - Komańcza a sięgała niemal do granicy ze Słowacją.

Kapliczka w Balnicy Cudowne źródełko i kapliczka w Balnicy
foto: P. Szechyński

W 1549 roku zostały wydane przez starostę, Piotra Zborowskiego przywileje lokacyjne wsi Balnicy i Zubeńska. Pierwszy z przywilejów otrzymał 25 kwietnia Stecz, syn kniazia z Woli Michowej. Jednak osiedlenie tych wsi nastąpiło nieco później, po 1549 roku.

Lustracja z 1565r. tak opisuje warunki, w jakich powstały te wsie:

"Bannica wieś - wieś tę anno Domini 1549 począł zasadzać niejaki Iwan Steczowicz, nad potokiem Bannica rzeczonem, pod górą Beskiedem, przy wielkim lesie, w której na ten czas jest gospodarzów osiadłych ab. Anno Domini 1561 siedm, którzy wymierzywszy sobie łanów pięć, poczęli je kopać nie dawno a iż wielkie i gęste lasy mają, tedy ich też mało wykopali. Żadnej dani nie dawają, bo jeszcze mają swobody ad decursum lat dwanaście". Balnica lokowana była na prawie wołoskim.

W roku 1616 mieszkańcy uprawiali 17 łanów, w 1640 odnotowano istnienie młyna. W roku 1665 w wyniku najazdu wojsk Rakoczego, który miał miejsce kilka lat wcześniej uprawiano już tylko jeden łan. Kolejne zniszczenia to najazd tołhajów w roku 1686. Po owych zawieruchach wieś udało się przywrócić do życia gospodarczego i w roku 1771 uprawiano tu już 18 łanów.

Po I rozbiorze Polski Balnicę włączono do dóbr kameralnych Cesarstwa Austriackiego. W I połowie XIX wieku właściciele wsi czerpali dochody z gospodarki drzewnej. Drewno wywożono kolejką przez przysiółek Strubie (obecnie stoi tu jedyny budynek w Balnicy, obok którego znajduje się przystanek kolejki z Majdanu). Wówczas była tu m.in. stacja kolejki, gajówka oraz budynki mieszkalne pracowników leśnych i kolejarzy. W przysiółku Strubie (przy drodze do Solinki) stała ponadto karczma żydowska, która uległa zniszczeniu w roku 1915.

Krzyż w Balnicy Krzyż przydrożny w Balnicy
foto: J. Milczanowska

Bardzo skąpa jest wzmianka o Balnicy w "Słowniku Geograficznym Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich" z 1880 roku. Słownik ów podaje:
"Balnica, wś, pow. Lisko, o 6 kil od st.p. Wola Michowa, w parafii gr. katol. Maniów."

Więcej informacji słownik ów podaje natomiast o potoku Balniczka (mając na myśli prawdopodobnie potok Balnica), a mianowicie: "Balniczka, potok także balnickim zwany, w obrębie gminy Balnicy w Galicyi. Wypływa pod grzbietem Beskidu lesistego, na samej granicy Galicyi z Węgrami, na polanie Bubnin zwanej, płynie w kierunku północnym przez wieś Balnicę, przybierając liczne potoki górskie, spływające z Beskidu tak od wschodu, jak zachodu, i po 3/4 milowym biegu uchodzi w obrębie gminy Maniowa z lewego brzegu do potoku Osławy." Tyle w/w słownik.

Balnica Balnica, rok 2003
foto: P. Szechyński

W roku 1918 wieś przystąpiła do tzw. Republiki Komańczańskiej. W tym okresie w Balnicy odnotowano istnienie młyna i tartaku wodnego, prowadzonych przez Rozalię i Mieczysława Podstawskich. W kolejnych latach prowadził je Michał Podstawski. Ponadto zajmowano się tu handlem, był masarz, istniała olejarnia, karczma "U Moszka" (centrum wsi). We wsi mieszkała zielarka Sofija Bilo oraz pielęgniarka Magdalena Stachura.

W roku 1934 Balnica weszła w skład gminy zbiorowej w Woli Michowej. Od roku 1936 sołtysem był Dmytro Bilo. Po wybuchu II wojny Powstała tu niemiecka placówka Grenzschutzu. W 1942 roku Niemcy przeprowadzili inwentaryzację wsi, podczas której odnotowano 78 budynków. Dwa z nich zamieszkiwali Polacy: Górni i Podstawscy a dwa Żydzi. Od roku 1944 wieś była pod kontrolą UPA (sotnia Wesełego). Po wojnie sołtysem został ponownie Dmytro Bilo. Na krótko.

Balnica Balnica, zima
foto: P. Szechyński

W roku 1946 wysiedlono na Ukrainę mieszkańców 57 domów. Drewno z pozostawionych budynków UPA wykorzystała do budowy podziemnego szpitala na pobliskiej Krąglicy. W roku 1947 podczas akcji "Wisła" wysiedlono kolejnych 85 osób. Wieś opustoszała a pozostałe zabudowania również rozebrano.

W roku 1856 została zbudowana cerkiew. Była to cerkiew filialna (parafia w Maniowie) pw. św. Michała Archanioła. Bryłą bardziej przypominała kościół rzymskokatolicki, niż cerkiew. Nawa prostokątna, kwadratowe prezbiterium o drewnianej konstrukcji zrębowej, nakryte dachem kalenicowym z baniastym hełmem. Kryta blachą. Przylegający od zachodu babiniec (kruchta) był murowany a nad nim znajdowała się smukła wieża drewniana, również zwieńczona baniastym hełmem. Dach rozebrano już w roku 1944, części drewniane wykorzystano m.in. do budowy stajni w Woli Michowej.

Żyrandol z Balnicy Osadne, żyrandol z cerkwi w Balnicy
foto: P. Szechyński

Obok znajdowała się murowana dzwonnica-brama, kryta dachem namiotowym z cebulką i krzyżem. Obok cerkwi i dzwonnicy stała również drewniana kostnica, przylegająca do cerkiewnego cmentarza. Do dziś zachowała się podmurówka (fragmenty) oraz kilka nagrobków. Część wyposażenia cerkwi przeniesiono do Osadnego, do cerkwi prawosławnej (Słowacja) - m.in. żyrandol, jedną z ikon oraz cyborium. W Balnicy istnieje ponadto murowana kaplica nad źródełkiem uchodzącym za cudowne.

W Balnicy urodził się w roku 1924 późniejszy arcybiskup greckokatolicki Stepan Sułyk. Początkiem wojny wywieziony na roboty do Niemiec. Więcej na ten temat: Cmentarz i miejsce po cerkwi w Balnicy

Dziś w Balnicy pozostała tylko malownicza dolina, pozostałosci przycerkiewnego cmentarza, dwa krzyże i owa kapliczka nad cudownym źródełkiem. W kapliczce od roku 2008 znajduje się obraz Matki Bożej Opiekunki Lasu, wykonany przez Zdzisława Pękalskiego. Jej remont przeprowadziło Stowarzyszenie "Magurycz".
Więcej: Kapliczka w Balnicy

Przy stacji w Balnicy do 21.12.2007 działało przejście graniczne turystyczne dla pieszych i rowerów - obecnie po wejściu Polski i Słowacji do strefy Schengen przejście nie ma zastosowania. Tereny wsi są piękne, malownicze i raczej odludne. Warto się tam wybrać. Balnicę można polecić wszystkim, którzy w Bieszczadach szukają samotności i ucieczki przed zgiełkiem i gwarem.

Więcej o walorach turystycznych i dojściu do Balnicy oraz zdjęcia w tekście:
Balnica szlakiem żółtym z Woli Michowej

Dzwon w Balnicy Dzwon w Balnicy podczas akcji wykopywania
foto: Z. Mazur

25 kwietnia 2006 roku na terenie wsi Balnica wykopany został dzwon - pochodzący jak ustalono z miejscowej dzwonnicy.

Wielki - 625 kilogramowy - zabytek został znaleziony przez M. Gosztyłę z Radoszyc. Ma 330 cm obwodu i 105 cm średnicy. Dzwon został odlany przez ludwisarnię Felczyńskich w Przemyślu, w roku 1920 lub 1920-27.

Wykopali go powiadomieni pracownicy Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku, gdzie został zabrany i znajduje się do chwili obecnej, będąc jednym z eksponatów skansenu.

Fotorelacja z wykopania dzwonu: Dzwon z Balnicy - fotoreportaż z wydobycia

balnica

Na zdjęciach z lat 2003-2006 od lewej: kapliczka w Balnicy, cudowne źródełko, krzyż, stacyjka.

opracowanie: P. Szechyński, J. Milczanowska

Literatura:

1. Fastnacht A., "Osadnictwo Ziemi Sanockiej w latach 1340-1650" - Wrocław 1962.
2. Wesołkin W., "W dorzeczu Osławy", Bieszczad nr 16 - Ustrzyki Dolne 2010.
3. Kryciński S., "Cerkwie w Bieszczadach" - Pruszków 1995.
4. "Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich" W-wa 1880.
5. Informacje własne.

Zobacz także:

Galeria zdjęć - cmentarz i miejsce po cerkwi w Balnicy
Obraz Matki Bożej Opiekunki Lasu
Cerkiew prawosławna i krypta w Osadnem
Mapę WIG z roku 1938: Łupków (pas 52 słup 34), która uwzględnia również Balnicę

Balnica stacja Balnica (2014)
foto: A. Szechyński
Balnica, cmentarz Balnica, cmentarz (2013)
foto: P. Szechyński
Balnica, krzyż przydrożny Balnica, krzyż przydrożny (2010)
foto: P. Szechyński
Balnica, torowisko kolejki Balnica, torowisko kolejki (2012)
foto: P. Szechyński
Praktyczne

Kamera w Czaszynie

Schroniska
Schroniska PTSM
Bazy namiotowe i chatki
Harcerskie bazy i hoteliki
Noclegi

Mapa Bieszczady - wersja online
Mapy Bieszczadów - recenzje
Mapy wycinkowe - recenzje
Przewodniki
Ciekawe wydawnictwa

Szlaki turystyczne - opisy
Szlaki turystyczne - wykaz
Czasy przejść
Ścieżki przyrodnicze - wykaz
Regulamin BdPN
Punkty kasowe BdPN

Bieszczadzka Kolejka Leśna
Jazdy konne
Rejsy po Zalewie Solińskim
Wyciągi narciarskie
Muzea
Informacja turystyczna
Przewodnicy
Przewoźnicy (Bus)
Przejścia graniczne
Traperska przygoda - tabory

Warto wiedzieć

Z psem w Bieszczady
Zagroda pokazowa żubrów
Wędkarskie eldorado na Sanie
Park Gwiezdnego Nieba Bieszczady
Karpackie niebo
Sery w Bieszczadach
Wypał węgla drzewnego
Jaskinie
Snowgliding w Bieszczadach
Bieszczadzkie szybowiska
Bieszcz. Centrum Nordic Walking

Trochę historii
Podział (granice) Bieszczadów
Losy bieszczadzkiej ludności
Różne plany rozwoju Bieszczadów
Na wyniosłych połoninach BdPN
Nie tylko Wysokie
Sieć wodna
Geocaching

Fauna Bieszczadów
Flora Bieszczadów

Leśny Kompleks Promocyjny "Lasy Bieszczadzkie"

Ukraińska Powstańcza Armia
Karol Wojtyła w Bieszczadach
Bieszczady pół wieku temu
Bieszczady w filmie

Polowanie w Bieszczadach

Reportaże

Rozmaitości bieszczadzkie

Wyprawy piesze

Tarnica z Wołosatego
Halicz z Wołosatego
Bukowe Berdo z Mucznego
Krzemień
Szeroki Wierch
Połonina Caryńska
Połonina Wetlińska
Smerek (wieś) - Smerek - Połonina Wetlińska - Brzegi Górne
Cisna - Jasło - Smerek (wieś)
Przysłup - Jasło
Suche Rzeki - Smerek
Dwernik-Kamień
Pętla: Wetlina - Riaba Skała - Czerteż - Kremenaros - Rawki - Dział - Wetlina
Mała i Wielka Rawka z p. Wyżniańskiej
Ścieżka "Berehy Górne"
Chryszczata z Komańczy
Chryszczata z Jeziorka Bobrowego
Szlak Huczwice - Chryszczata
Wołosań z Żubraczego
Jaworne - Kołonice - Jabłonki
Krąglica
Hyrlata
Szlak graniczny Łupków - Balnica
Przełęcz nad Roztokami - Ruske
Przełęcz nad Roztokami - Okrąglik - Jasło
Jasło i Okrąglik ze Strzebowisk
Łopiennik
Ścieżka Jeleni Skok z Cisnej (wieża widokowa)
Opołonek i Kińczyk Bukowski
Ścieżka dendrologiczno-historyczna w Berehach
Przysłup Caryński z Bereżek
Bukowiec - Sianki - Źródła Sanu
Tarnawa Niżna - Dźwiniacz Górny
Brenzberg - ścieżka
Krutyjówka - ścieżka
Tworylne i Krywe z Rajskiego
Terka - Studenne
Otaczarnia w Bukowcu
Rajskie - Studenne (most)
Przysłup - Krywe
Korbania z Bukowca
Korbania z Łopienki i Tyskowej
Suliła
Wola Michowa - Balnica szl. żółtym
Z Balnicy do Osadnego
Do Solinki z Żubraczego
Zwierzyń - Myczków
Tyskowa i Radziejowa ze Stężnicy
Lasumiła - najgrubsza jodła
Jodła k.Pszczelin - opis ścieżki
Stare Procisne, ścieżka
Dwernik - Procisne, ścieżka
Przez bieszczadzki las - ścieżka Nasiczne - Sękowiec
Kopalnia ropy Polana - Ostre
Holica z Ustianowej - ścieżka
Hylaty - ścieżka hist-przyrodnicza
Huczwice - ścieżka geologiczna
Komańcza - ścieżka dydaktyczna
Jawornik - ścieżka
Gminny szlak Baligród
Bukowy Dwór - ścieżka przyrodnicza
Po ekomuzeum w krainie bobrów
Dolina Potoku Zwór

Warto zobaczyć

Wodospady i kaskady
Jeziorka Duszatyńskie
Jeziorko Bobrowe
Sine Wiry
"Gołoborze" i dolina Rabskiego
Rezerwat "Przełom Osławy"
Rezerwat "Śnieżyca wiosenna w Dwerniczku"
Torfowisko "Tarnawa"
Torfowisko "Wołosate"
Jaskinie w Nasicznem
Grota w Rosolinie
Rezerwat "Hulskie"
Młyn w Hulskiem
Pichurów - punkt widokowy
Przełęcz Wyżna - pkt. widokowy
Przełęcz Żebrak
Zagroda pokazowa żubrów
Mini-zoo w Lisznej i Myczkowcach
Kamień leski
Koziniec kamieniołom
Skałki Myczkowieckie
Kolejowy Smolnik
Ogród biblijny w Myczkowcach
Miniatury cerkwi Myczkowce
Entomo-zieleniec Myczkowce
MBL Sanok - skansen w Sanoku
Park miejski w Sanoku
Zielony domek w Ustrzykach G.
Muzeum Historii Bieszczad
Klasztor w Zagórzu
Droga krzyżowa w Zagórzu
Sanktuarium w Jasieniu
Ekomuzeum Hołe
Pomnik Tołhaja
Most podwieszany w Dwerniczku
XIX-wieczny most kolejki
Radoszyckie źródełko
- legenda o radoszyckim źródełku
Nowe pomniki przyrody w dolinie Osławy i Kalniczki
Góry Słonne
Rezerwat Sobień
Rezerwat "Polanki"
Góry Słonne - pkt. widokowy

Ski-tour

Hyrlata (1103 m) zimą
Matragona (990 m) zimą
Osina (963m n.p.m.)
Płasza, Kurników Beskid, Okrąglik

Rowerem

Trasy rowerowe

Samochodem

Trasy samochodowe
Stan dróg w Bieszczadach
Parkingi

Słowacja i Ukraina

Zalew Starina (Słowacja)

Projekt Rozłucz
Jasienica Zamkowa
Stara Sól
Bieszczady Wschodnie - relacja z wyjazdu 2005
Czarnohora, relacja z wyjazdu 2006


Serwis nasz i współpracujący z nami reklamodawcy
zbierają i przechowują tzw. pliki cookies zarówno do np. statystyk,
jak i w celach reklamowych. Korzystając z naszych stron bez zmiany ustawien przegladarki będą one zapisane w pamięci urządzenia. Przeglądając nasz serwis ZGADZASZ się na wykorzystywanie tych plików. Szczegółowe informacje na temat cookies
znajdują się w naszej Polityce prywatności

© Twoje Bieszczady 2001-2024