...Twoje Bieszczady - serwis dla wszystkich którym Bieszczady w duszy grają...

Bieszczady


Terenwka w Bieszczadach

Bieszczady 4x4


Polecamy:

Gospodarstwo Aleksa
Werchowyna
Chata Smerek
Magiczne Bieszczady
Panorama Solina
Kolejowy Smolnik
Czadzie Sioło
4x4 w Bieszczadach


Cerkwie i cmentarze

Cerkwie drewniane w Bieszczadach
Cerkwie murowane
Kapliczki w Bieszczadach
Dawne cmentarze, cerkwie i cerkwiska
Ikonostas
O ikonie słów kilka
Bojkowszczyzna Zachodnia. Ochrona zasobów kulturowych - działania praktyczne (pdf)

Cmentarze żydowskie (kirkuty)
Cmentarze ewangelickie Bandrów i Stebnik (Steinfels); cm. gr.kat. w Stebniku
Cmentarze wojskowe w Komańczy
Cmentarz wojskowy w Lesku

Kościół w Woli Michowej
Kościół w Komańczy

Obelisk UPA

Miejscowości

Baligród i okolice
Bóbrka
Buk k.Terki
Bystre k.Czarnej
Cisna i okolice
Czarna i okolice
Daszówka
Duszatyn
Dwernik i Dwerniczek
Glinne
Jankowce
Kalnica k.Baligrodu
Komańcza i okolice
- Mogiła - legenda
- drewniany kościółek
- klasztor Nazaretanek
Lutowiska
Łupków
Mików
Muczne
Myczkowce
Nasiczne
Olszanica
Orelec
Prełuki
Rajskie
Roztoki Górne
Rzepedź
Sękowiec i okolice
Serednie Małe
Smolnik nad Osławą
Solinka
Solina i okolice
- bieszczadzkie zapory
- tajemnica zatoki
Stefkowa
Terka
Uherce Mineralne
Ustianowa
Ustrzyki Górne
Wetlina
Wola Matiaszowa
Wola Michowa
Wołosate
Zatwarnica
Zwierzyń

Dawne wsie

Balnica
Beniowa
Bereźnica Niżna
Bukowiec
Caryńskie
Choceń
Dydiowa
Dźwiniacz Górny
Hulskie
Huczwice
Jawornik
Jaworzec
Kamionki
Krywe
Łokieć
Łopienka
- rys historyczny Łopienki
- Chrystus Bieszczadzki
Łuh
Rabe k.Baligrodu
Rosolin
Ruskie
Sianki
Skorodne
Sokoliki
Sokołowa Wola
Studenne
Tarnawa Niżna i Wyżna
Tworylne
- Tworylczyk
Tyskowa
Zawój
Zubeńsko
Żurawin

» Dawne wsie | Beniowa

Beniowa

Beniowa - nazwa wsi wywodzi się od imienia Bień, Beń (Benedykt). Dokument wydany w 1537 roku jako przywilej lokacyjny Tarnawy Wyżnej i Niżnej wymienia teren o nazwie Beniowe pole.

Beniowa, krzyż przydrożny Beniowa, krzyż przydrożny z 1888 r.
foto: P. Szechyński

Wieś została lokowana na prawie wołoskim prawdopodobnie przez żonę Piotra Kmity, Barbarę z Herburtów około połowy XVI wieku. Datą która jest najbliższą prawdy są lata 1549 - 1565. Wynika to z regestru podatkowego sporządzonego w 1589r. Wieś w tym czasie była już opodatkowana, czyli minął okres 24-letniej wolnizny co świadczy że wieś musiała istnieć przed rokiem 1565.

W czasie wojen szwedzkich w 1709 roku Beniowa została doszczętnie spalona. Zwolniona przez kilka lat z podatków szybko się odbudowała. Wieś była świadkiem marszu oddziałów rosyjskich, które maszerowały aby stłumić powstanie na Węgrzech w 1849 roku, czy też walk podczas I wojny światowej.

Beniowa, lipa Beniowa, stara lipa.
foto: P. Szechyński

W I połowie XIX wieku funkcjonowała w Beniowej potasznia, którą zlikwidowano po roku 1880 oraz huta żelaza. Ponadto istniały tu młyny wodne oraz tartaki - wodne i parowy, ujęcie wody oraz szutrownia. Funkcjonowanie jednokołowego młyna w Beniowej odnotowano po raz pierwszy w roku 1589, powstał on przypuszczalnie tuż po założeniu wsi. W latach czterdziestych XVII wieku młyn został zniszczony i ponownie uruchomiony. W roku 1709 został wraz z całą wsią spalony przez Szwedów. W II połowie XVIII wieku, po odbudowaniu wsi, istniały tu już dwa młyny; pierwszy w północnej części wsi zwanej Słowiany, natomiast drugi w przysiółku Holinata (Krywula) - przy granicy z Siankami. Obok młyna w Holinacie powstał tartak wodny, zaś kolejny w sąsiedztwie dworskiego folwarku. Źródła podają iż każdy z nich był wyposażony w jedną gatrę i jedną piłę, które przecierały ok. 640 kubików (metrów sześciennych) drewna iglastego z których uzyskiwano ok. 400 kubików desek. Tartaki były własnością Wiktora Kaweckiego a dzierżawił je od niego przedsiębiorca drzewny Leib Gleicher.

W latach 1887-1890 młynarstwem w Beniowej zajmował się Michał Diakuńczak, natomiast w okresie międzywojennym J. Bałko. Lokalizacja i parametry młynów oraz tartaków beniowskich przedstawiają się następująco:

  • Młyn w przysiółku Słowiany - na prawym brzegu Sanu, 200 metrów powyżej ujścia potoku Hradowiec; w sąsiedztwie słupa granicznego nr 266. Przekopano tutaj młynówkę o długości ok. 120m. Poniżej jej wlotu istniała tama oraz niewielki zbiornik wodny
  • Młyn i tartak wodny w sąsiedztwie folwarku dworskiego - powstały w I połowie XIXw, na lewym brzegu Sanu, ok. 400 metrów od cmentarza w kierunku południowo-wschodnim, w okolicy słupa granicznego 263. Był to obszar dawnego folwarku. Po cięciwie zakola Sanu przekopano młynówkę długości ok.150m. Tartak zlokalizowany był u wylotu młynówki. Wody Sanu spiętrzono drewnianą tamą długości ok.50m - w wyniku czego powstał zbiornik retencyjny o powierzchni pok. 9100m kwadratowych. 5 metrów poniżej tamy znajdował się znajdował się budynek - przypuszczalnie młyn
  • Młyn i tartak w przysiółku Holinata - zlokalizowany na prawym brzegu Sanu, ok. 290 metrów poniżej ujścia potoku Negrylów. Powstał nad prawym dopływem Sanu, doprowadzono do niego młynówkę długości ok. 260m. Z powodu niewystarczającej ilości wody zarzucono po pewnym czasie zaoparywanie młyna wodą z potoku i przypuszczalnie spiętrzono San tamą zbudowaną ok. 250m poniżej ujścia Negrylowa w wyniku czego powstał 600 metrowy zbiornik (m2). Po pewnym czasie również i to rozwiązanie okazał się niewystarczające. Początkiem XIX wieku młyn rozebrano a młynówkę zlikwidowano budując w sąsiedztwie nowy młyn oraz tartak.
  • Szutrownia - wykazana w roku 1906 jako własność Nusima Neumana. Uważa się że szurowania powstała w wyniku dużego zapotrzebowania na żwir a było to związane z budową linii kolejowej. Żwir był prawdopodobnie pobierany z Sanu przy granicy z Siankami. Lokalizacja nieznana.

W 1892 roku urodził się w Beniowej Jurij Diakuńczak, który w 1918 roku był jednym z organizatorów Brygady Bojkowskiej UHA (Ukraińskiej Halickiej Armii). Brygada ta walczyła w wojnie polsko-ukraińskiej, a jej dowództwo mieściło się w Lutowiskach. W okresie międzywojennym istniały we wsi posterunek policji i straży granicznej.

Tablica na cmentarzu w Beniowej Tablica na cmentarzu w Beniowej z historią cerkwi i miejscowości.
foto: Zbyszek

W latach trzydziestych wyznakowano szlak niebieski z Sianek przez Beniową na Kińczyk Bukowski, gdzie łączył się z głównym szlakiem beskidzkim koloru czerwonego. Po 1939 roku, wieś znalazła się pod okupacją niemiecką. Po drugiej wojnie światowej 2.VI.1946r. polskie wojsko w ciągu godziny wysiedliło mieszkańców na punkt zborny w Tarnawie. Zostali oni wysiedleni w rejon Stryja. Inna wersja mówi że mieszkańcy nie chcieli wyjeżdżać i korzystając z nieuwagi żołnierzy zaczęli uciekać za San. Faktem jest że część mieszkańców schowała się za Sanem i tam już zostali. Z biegiem czasu uzyskali możliwość zamieszkania w przysiółkach Beniowej po Ukraińskiej stronie Sanu. Jednym z pierwszych był Petro Cekot. Obecnie w Beniowej po stronie polskiej nie ma zabudowań, zostały w latach 1946-1947 w całości spalone, dziś stoi tu jedynie drewniana "bacówka" - pamiątka po prowadzonych na tym terenie wypasach.

Beniowa, stara studnia Beniowa, stara studnia.
foto: M. Piela

Cerkiew w Beniowej, drewniana, zbudowana w roku 1909 w ukraińskim stylu narodowym, była bliźniaczo podobno do istniejącej do dziś cerkwi w Bystrem. Podobnie jak poprzednie przyjeła wezwanie św. Michała Archanioła. Pierwsza wzmianka o uposażeniu cerkwi pochodzi z roku 1589. Kolejną zbudowano tu w roku 1779 a konsekrowano w 1783. Była to filialna cerkiew greckokatolicka, zbudowana w stylu bojkowskim. Rozebrano ją dopiero w roku 1926 lub 1927 a więc blisko 20 lat po wybudowaniu nowej świątyni. Cerkiew z roku 1909 powstała dzięki staraniom księdza Aleksego Chteja, parafian oraz pomocy firmy Rubinstein&Former. Cerkiew uległa uszkodzeniu w czasie działań wojennych I wojny światowej, wyremontowano ją w roku 1919 staraniem księdza Tymczuka. 2 kwietnia 1946 roku został splądrowana przez LWP - był to dzien wysiedleń mieszkańców. Wiosną 1947 roku spalono ją wraz z całą zabudową wsi.

Beniowa, lipa Beniowa, stara lipa.
foto: P. Szechyński

Obecnie można zwiedzić część cmentarza z widoczną podmurówką cerkwi, kamienną płytę na której jest widoczna ryba (prawdopodobnie podstawa chrzcielnicy, jedyna jaką odnaleziono w rejonie Bieszczadów) oraz krzyże ze zwieńczeń cerkwi.

Więcej na temat cmentarza: cmentarz i miejsce po cerkwi w Beniowej

Przy drodze do Bukowca stoi żeliwny krzyż przydrożny. Miejscowa tradycja wiąże z Beniową legendarnego zbójnika karpackiego Ołeksy Dobosza, który w Beniowej miał ukryć swój poświęcony nóż. Natomiast po stronie ukraińskiej jest 15 gospodarstw i przystanek kolejowy Beniowa. Jeszcze w połowie lat 90.XX w. mieszkał w Beniowej pan Lapaj który pracował w schronisku PTN z Przemyśla w Siankach i był źrodłem ciekawych informacji o dolinie Górnego Sanu.

Do Beniowej można dojść znakowaną ścieżką z Bukowca. Ścieżka kończy się przy umownych źródłach Sanu. Biegnie tędy również ścieżka rowerowa z Bukowca, która przy cmentarzu skręca w prawo i dochodzi do stokówki, skąd wraca do Bukowca.

opracowanie oraz zdjęcia: Z. Jantoń, P. Szechyński

Zobacz także:

Ścieżka Bukowiec - źródła Sanu
Więcej zdjęć z Doliny Górnego Sanu

Literatura:

1. Bieszczady Słownik Historyczno-Krajoznawczy cz.I Gmina Lutowiska, UG - Warszawa 1995.
2. Krygowski W., "Bieszczady i Pogórze".
3. Augustyn M., "Antropogeniczne zmiany środowiska wodnego w Bieszczadach do 1951r.", Bieszczad nr 13, Ustrzyki Dolne 2007.
4. Mapa "Bieszczady Wysokie", wyd. Ruthenus.
5. Informacje własne.

Beniowa Beniowa.
foto: P. Szechyński
Beniowa Beniowa, bobrowe rozlewisko.
foto: P. Szechyński
Beniowa bobry Beniowa, obecnie po obu stronach wsi są bobrowe rozlewiska.
foto: P. Szechyński
Beniowa bobry Beniowa, obecnie po obu stronach wsi są bobrowe rozlewiska. W tle cerkwisko i cmentarz.
foto: P. Szechyński
Lipa w Beniowej Beniowa, krzyż przydrożny Iwana Bat'ka z roku 1888 po remoncie przeprowadzonym przez Stowarzyszenie "Magurycz", październik 2013.
foto: M. Piela
Beniowa, torowisko kolejki Beniowa, torowisko dawnej kolejki, październik 2013.
foto: M. Piela
Lipa w Beniowej Beniowa, lipa w pobliżu cerkwiska i cmentarza, październik 2013.
foto: M. Piela
Beniowa, widok na stronę ukraińską Beniowa, widok na stronę ukraińską gdzie biegnie linia kolejowa, październik 2013.
foto: M. Piela
Beniowa, widok na stronę ukraińską Beniowa, cerkiewne krzyże i podstawa chcielnicy po remoncie, który przeprowadziło Stowarzyszenie "Magurycz", październik 2013.
foto: M. Piela

Kilka zdjęć z Beniowej, rok 2005:

Na zdjęciach od lewej: drogowskaz w dolinie Sanu, krzyż przydrożny z 1888r fundacji Iwana Batko, kamienna podstawa chrzcielnicy, krzyże z cerkwi w Beniowej, nagrobek z kwiatem odrestaurowany w 1990 roku (znów zdewastowany), resztki podmurówki cerkwi w Beniowej.

Praktyczne

Kamera w Czaszynie

Schroniska
Schroniska PTSM
Bazy namiotowe i chatki
Harcerskie bazy i hoteliki
Noclegi

Mapa Bieszczady - wersja online
Mapy Bieszczadów - recenzje
Mapy wycinkowe - recenzje
Przewodniki
Ciekawe wydawnictwa

Szlaki turystyczne - opisy
Szlaki turystyczne - wykaz
Czasy przejść
Ścieżki przyrodnicze - wykaz
Regulamin BdPN
Punkty kasowe BdPN

Bieszczadzka Kolejka Leśna
Jazdy konne
Rejsy po Zalewie Solińskim
Wyciągi narciarskie
Muzea
Informacja turystyczna
Przewodnicy
Przewoźnicy (Bus)
Przejścia graniczne
Traperska przygoda - tabory

Warto wiedzieć

Z psem w Bieszczady
Zagroda pokazowa żubrów
Wędkarskie eldorado na Sanie
Park Gwiezdnego Nieba Bieszczady
Karpackie niebo
Sery w Bieszczadach
Wypał węgla drzewnego
Jaskinie
Snowgliding w Bieszczadach
Bieszczadzkie szybowiska
Bieszcz. Centrum Nordic Walking

Trochę historii
Podział (granice) Bieszczadów
Losy bieszczadzkiej ludności
Różne plany rozwoju Bieszczadów
Na wyniosłych połoninach BdPN
Nie tylko Wysokie
Sieć wodna
Geocaching

Fauna Bieszczadów
Flora Bieszczadów

Leśny Kompleks Promocyjny "Lasy Bieszczadzkie"

Ukraińska Powstańcza Armia
Karol Wojtyła w Bieszczadach
Bieszczady pół wieku temu
Bieszczady w filmie

Polowanie w Bieszczadach

Reportaże

Rozmaitości bieszczadzkie

Wyprawy piesze

Tarnica z Wołosatego
Halicz z Wołosatego
Bukowe Berdo z Mucznego
Krzemień
Szeroki Wierch
Połonina Caryńska
Połonina Wetlińska
Smerek (wieś) - Smerek - Połonina Wetlińska - Brzegi Górne
Cisna - Jasło - Smerek (wieś)
Przysłup - Jasło
Suche Rzeki - Smerek
Dwernik-Kamień
Pętla: Wetlina - Riaba Skała - Czerteż - Kremenaros - Rawki - Dział - Wetlina
Mała i Wielka Rawka z p. Wyżniańskiej
Ścieżka "Berehy Górne"
Chryszczata z Komańczy
Chryszczata z Jeziorka Bobrowego
Szlak Huczwice - Chryszczata
Wołosań z Żubraczego
Jaworne - Kołonice - Jabłonki
Krąglica
Hyrlata
Szlak graniczny Łupków - Balnica
Przełęcz nad Roztokami - Ruske
Przełęcz nad Roztokami - Okrąglik - Jasło
Jasło i Okrąglik ze Strzebowisk
Łopiennik
Ścieżka Jeleni Skok z Cisnej (wieża widokowa)
Opołonek i Kińczyk Bukowski
Ścieżka dendrologiczno-historyczna w Berehach
Przysłup Caryński z Bereżek
Bukowiec - Sianki - Źródła Sanu
Tarnawa Niżna - Dźwiniacz Górny
Brenzberg - ścieżka
Krutyjówka - ścieżka
Tworylne i Krywe z Rajskiego
Terka - Studenne
Otaczarnia w Bukowcu
Rajskie - Studenne (most)
Przysłup - Krywe
Korbania z Bukowca
Korbania z Łopienki i Tyskowej
Suliła
Wola Michowa - Balnica szl. żółtym
Z Balnicy do Osadnego
Do Solinki z Żubraczego
Zwierzyń - Myczków
Tyskowa i Radziejowa ze Stężnicy
Lasumiła - najgrubsza jodła
Jodła k.Pszczelin - opis ścieżki
Stare Procisne, ścieżka
Dwernik - Procisne, ścieżka
Przez bieszczadzki las - ścieżka Nasiczne - Sękowiec
Kopalnia ropy Polana - Ostre
Holica z Ustianowej - ścieżka
Hylaty - ścieżka hist-przyrodnicza
Huczwice - ścieżka geologiczna
Komańcza - ścieżka dydaktyczna
Jawornik - ścieżka
Gminny szlak Baligród
Bukowy Dwór - ścieżka przyrodnicza
Po ekomuzeum w krainie bobrów
Dolina Potoku Zwór

Warto zobaczyć

Wodospady i kaskady
Jeziorka Duszatyńskie
Jeziorko Bobrowe
Sine Wiry
"Gołoborze" i dolina Rabskiego
Rezerwat "Przełom Osławy"
Rezerwat "Śnieżyca wiosenna w Dwerniczku"
Torfowisko "Tarnawa"
Torfowisko "Wołosate"
Jaskinie w Nasicznem
Grota w Rosolinie
Rezerwat "Hulskie"
Młyn w Hulskiem
Pichurów - punkt widokowy
Przełęcz Wyżna - pkt. widokowy
Przełęcz Żebrak
Zagroda pokazowa żubrów
Mini-zoo w Lisznej i Myczkowcach
Kamień leski
Koziniec kamieniołom
Skałki Myczkowieckie
Kolejowy Smolnik
Ogród biblijny w Myczkowcach
Miniatury cerkwi Myczkowce
Entomo-zieleniec Myczkowce
MBL Sanok - skansen w Sanoku
Park miejski w Sanoku
Zielony domek w Ustrzykach G.
Muzeum Historii Bieszczad
Klasztor w Zagórzu
Droga krzyżowa w Zagórzu
Sanktuarium w Jasieniu
Ekomuzeum Hołe
Pomnik Tołhaja
Most podwieszany w Dwerniczku
XIX-wieczny most kolejki
Radoszyckie źródełko
- legenda o radoszyckim źródełku
Nowe pomniki przyrody w dolinie Osławy i Kalniczki
Góry Słonne
Rezerwat Sobień
Rezerwat "Polanki"
Góry Słonne - pkt. widokowy

Ski-tour

Hyrlata (1103 m) zimą
Matragona (990 m) zimą
Osina (963m n.p.m.)
Płasza, Kurników Beskid, Okrąglik

Rowerem

Trasy rowerowe

Samochodem

Trasy samochodowe
Stan dróg w Bieszczadach
Parkingi

Słowacja i Ukraina

Zalew Starina (Słowacja)

Projekt Rozłucz
Jasienica Zamkowa
Stara Sól
Bieszczady Wschodnie - relacja z wyjazdu 2005
Czarnohora, relacja z wyjazdu 2006

 

Serwis nasz i współpracujący z nami reklamodawcy
zbierają i przechowują tzw. pliki cookies zarówno do np. statystyk,
jak i w celach reklamowych. Korzystając z naszych stron bez zmiany ustawien przegladarki będą one zapisane w pamięci urządzenia. Przeglądając nasz serwis ZGADZASZ się na wykorzystywanie tych plików. Szczegółowe informacje na temat cookies
znajdują się w naszej Polityce prywatności

© Twoje Bieszczady 2001-2023