...Twoje Bieszczady - serwis dla wszystkich którym Bieszczady w duszy grają...

Bieszczady


Terenwka w Bieszczadach

Bieszczady 4x4


Polecamy:

Gospodarstwo Aleksa
Werchowyna
Chata Smerek
Magiczne Bieszczady
Panorama Solina
Kolejowy Smolnik
Czadzie Sioło
4x4 w Bieszczadach


Cerkwie i cmentarze

Cerkwie drewniane w Bieszczadach
Cerkwie murowane
Kapliczki w Bieszczadach
Dawne cmentarze, cerkwie i cerkwiska
Ikonostas
O ikonie słów kilka
Bojkowszczyzna Zachodnia. Ochrona zasobów kulturowych - działania praktyczne (pdf)

Cmentarze żydowskie (kirkuty)
Cmentarze ewangelickie Bandrów i Stebnik (Steinfels); cm. gr.kat. w Stebniku
Cmentarze wojskowe w Komańczy
Cmentarz wojskowy w Lesku

Kościół w Woli Michowej
Kościół w Komańczy

Obelisk UPA

Miejscowości

Baligród i okolice
Bóbrka
Buk k.Terki
Bystre k.Czarnej
Cisna i okolice
Czarna i okolice
Daszówka
Duszatyn
Dwernik i Dwerniczek
Glinne
Jankowce
Kalnica k.Baligrodu
Komańcza i okolice
- Mogiła - legenda
- drewniany kościółek
- klasztor Nazaretanek
Lutowiska
Łupków
Mików
Muczne
Myczkowce
Nasiczne
Olszanica
Orelec
Prełuki
Rajskie
Roztoki Górne
Rzepedź
Sękowiec i okolice
Serednie Małe
Smolnik nad Osławą
Solinka
Solina i okolice
- bieszczadzkie zapory
- tajemnica zatoki
Stefkowa
Terka
Uherce Mineralne
Ustianowa
Ustrzyki Górne
Wetlina
Wola Matiaszowa
Wola Michowa
Wołosate
Zatwarnica
Zwierzyń

Dawne wsie

Balnica
Beniowa
Bereźnica Niżna
Bukowiec
Caryńskie
Choceń
Dydiowa
Dźwiniacz Górny
Hulskie
Huczwice
Jawornik
Jaworzec
Kamionki
Krywe
Łokieć
Łopienka
- rys historyczny Łopienki
- Chrystus Bieszczadzki
Łuh
Rabe k.Baligrodu
Rosolin
Ruskie
Sianki
Skorodne
Sokoliki
Sokołowa Wola
Studenne
Tarnawa Niżna i Wyżna
Tworylne
- Tworylczyk
Tyskowa
Zawój
Zubeńsko
Żurawin

» Dawne wsie | Łuh

Łuh

Historia Łuhu

Nieistniejąca obecnie wieś Łuh, została założona na prawie wołoskim w dobrach Balów z Hoczwi, po roku 1543. Świadczy o tym pierwsza wzmianka o istnieniu wsi z roku 1552, z której wynika, iż zaczęto się tu dopiero osiedlać. Kolejny wpis z 1567 r., mówi o zwolnieniu z podatku a wolnizna wynosiła 25 lat. W 1589 było tu kilka osiadłych łanów.

Łuh na mapie WIG Łuh i Jaworzec na mapie WIG z 1938r. Widoczne rozmieszczenie zabudowań

Łuh położony jest w dolinie rzeki Wetlina, pomiędzy Jaworcem z Zawojem, na lewym brzegu rzeki. To bardzo ładna, malownicza i ciekawa również pod względem przyrodniczym dolina, obejmująca nie tylko Łuh, ale sięgająca od Kalnicy, przez Jaworzec, Łuh i Zawój do ujścia Wetliny do Solinki w Polankach.

Łuh, miejsce po cerkwi Tereny dawnej wsi Łuh. Miejsce po cerkwi.
foto: M. Piela

Ciekawostką jest fakt, iż Łuh (pierwotnie Wielki Luch, potem również Łuch i wreszcie Łuh - od podmokła łąka) położony był tylko na jednym brzegu rzeki Wetlina - obecnie uporczywie przemianowywanej na Wetlinkę - co w Karpatach jest rzadkością. Początkowo zarówno Łuh jak i Kalnica czy Zawój położone były na obu brzegach rzeki. Późniejsze spory Kmitów i Balów, skończyły się wyrugowaniem tych drugich ze wschodniego brzegu rzeki, ale Balowie zachowali tereny na brzegu zachodnim. Stąd zapewne takie położenie wsi.

Pierwszym właścicielem wsi był Matiasz III Bal. Potem Łuh przejmowali jego synowie i wnuki. Ród Balów był w posiadaniu wsi do roku 1790, wówczas jeszcze właścicielem był Piotr Karsznicki, syn Salomei z Balów Karsznickiej. W tymże roku wies przypadła Janowi Rzeplińskiemu, potem Łazowskim (1840 - 1871), fundacji stypendiów dla studiujących literaturę polską (ok. 1871 - 1880). W roku 1885 właścicielem był Hersch Pachter, 1890 - Hersch Polman i właściele oraz 1904 - ok. 1910 Mendel Pachter.

Łuh, krzyż chrztu rusi Łuh, fragment krzyża na pamiątkę 950-lecia Chrztu Rusi. Widać daty 988 i 1938.
foto: M. Piela

Słownik geograficzny z końca XIX w. odnotowuje Łuh jako (sic!): "Łuch al. Łuh, wś. pow. Lisko, w okolicy górzystej i lesistej nad Wetliną, 568 npm., ma od płn. i płd. lasy na wzgórzach sięgających do 965 m. bezwzględnej wysokości. Jest w tej wiosce, liczącej 185 mk. wyznania gr-kat., cerkiew drewniana, przyłączona do parafii w Krówniku. Oddalenie od Baligrodu wynosi 10 km. Pos. większa należy do fundacyi stypendyów Łazowskiego i ma 153 roli i 275 mr. lasu, pos. mniej. 303 roli, 149 łąk, 72 pastw. i 29 mr lasu. Granicami styka się na płd. z Kątnicą, na płn. z Zawojem, na wsch. z Jaworzem a na zach. z Dołżycą." Słownik ten, do którego często sięgamy dostarcza lakonicznych aczkolwiek czasem ciekawych informacji. Nie jest jednak wolny od błędów. W powyższym cytacie autorzy wymieniają Kątnicę - zapewne mają na myśli Kalnicę. Podobnie jest z Krównikiem - tu chyba miał być Jaworzec.

Łuh Łuh, droga do dawnej cerkwi wiosną.
foto: M. Piela

Ostatnia cerkiew greckokatolicka w Łuhu, filialna, wzniesiona została w roku 1864 i należała do parafii w Jaworcu, dekenatu ciśniańskiego. Przy czym Łuh do parafii w Jaworcu trafił w roku 1790. Przed tym okresem również we wsi była cerkiew drewniana, ale parafialna. Parafię zlikwidowały władze austriackie.

Cerkiew filialna z roku 1864 nosiła wezwanie św. Mikołaja Cudotwórcy. Była trójdzielna, szalowana pionowo deskami, kryta blachą. Wieńczyły ją 3 baniaste hełmy ze ślepymi latarniami. Cerkiew została zniszczona po roku 1947. Tuż obok stała drewniana dzwonnica, zbudowana na planie kwadratu, kryta gontowym dachem namiotowym. Zniszczono ja po roku 1945. Liczba wiernych w roku 1890 wynosiła 268 osób, w 1918 - 254 i w roku 1938 226 osób.

cmentarz Łuh Na cmentarzu w Łuhu.
foto: M. Piela

Na cerkiewnym cmentarzu nie zachowały się nagrobki, jedynie ich fragmenty. Miał on powierzchnię 8,7 ha. Zachował się również krzyż ustawiony na 950 rocznicę Chrztu Rusi z datami 988-1938. Krzyż był przewrócony, obecnie stoi na cmentarzu. Stoi tu również obecnie krzyż z napisem "Pamięci mieszkańców wsi Łuh deportowanych z własnej ziemi 6 czerwca 1946 roku". Ustawiono go w 2011.

Po II wojnie światowej mieszkańcy Łuhu zostali wysiedleni. Część jeszcze w roku 1946 a resztę w ramach akcji Wisła w maju 1947. We wsi nie pozostał nikt i nikt do dziś tu nie mieszka. Łuh jest kolejną wymazaną z mapy miejscowością a dokładnie rzecz biorąc figuruje na mapach jako miejscowość nieistniejąca. Nie zachowały się żadne zabudowania, oprócz fragmentów podmurówek, piwnic i studni. Przed wojną oprócz zabudowań mieszkalnych był tu dwór, zabudowania dwroskie, karczma i młyn wodny. Zachowały się natomiast tarasy dawnych pól uprawnych, które widoczne są do dziś.

Łuh turystycznie

Tereny te zostały "odkryte" turystycznie dość dawno temu. W pobliżu łąk Łuhu w latach 70.XX działało pole namiotowe, ale nieco później zostało zlikwidowane. W Jaworcu powstała bacówka, schronisko PTTK, któro działa do dziś. Poznawaniu tej doliny sprzyja droga prowadząca z Kalnicy do ujścia Wetliny k. Polanek. Droga ta biegnie doliną, wzdłuż rzeki Wetlina a wszystkie trzy dawne miejscowości, tj. Jaworzec, Łuh i Zawój są z niej łatwo dostępne. Część tych terenów obejmuje rezerwat przyrody Sine Wiry. Po powstaniu rezerwatu wytyczono trasę rowerową biegnącą doliną Wetliny. Ścieżka rowerowa prowadzi z Kalnicy przez Sine Wiry do Polanek, ale w ten rejon można przyjechać rowerem również ze Studennego lub Zatwarnicy przez przełęcz Szczycisko, gdzie również są znakowane trasy rowerowe. I na rower trasa ta jest być może najbardziej praktyczna, ze względu na duże odległości. Duże to oczywiście pojęcie względne - dla niektórych turystów 1500 m pieszo jest jednak barierą nie do przebycia.

Łuh Łuh rowerem.
foto: P. Szechyński

Dla turystów zmotoryzowanych praktyczniej będzie tu dostać się od strony Kalnicy. Samochodem można dojechac do skrzyżowania na Jaworzec. Tu zostawić samochód i zarówno Jaworzec jak i Łuh są szybko dostępne. Droga od tego skrzyżowania jest drogą leśną, objętą zakazem ruchu. Kawałek dalej trzeba natomiast podejść do Zawoju, nie jest to jednak odległość zbyt duża.

O ile turyści docierali tu już dość dawno, o tyle tereny wspomnianych wsi - w tym Łuh - były niejako zostawione same sobie. Zaniedbane cmentarze i cerkwiska, resztki podmurówek. Czasem trudnodostępne, niewidoczne, jednym słowem trzeba było wiedzieć gdzie i czego szukać, aby trafić na konkretne pozostałości. Sytuacja zmieniła się w roku 2012, kiedy to oficjalnie została oddana do użytku ścieżka historyczna "Bieszczady Odnalezione".

Łuh Łuh, ścieżka "Bieszczady odnalezione".
foto: P. Szechyński

Ścieżka "Bieszczady Odnalezione" to efekt ponad 2 letniej pracy osób zaangażowanych w ten projekt, która polegała m.in. na zebraniu informacji od dawnych mieszkańców. Inicjatorem projektu jest Marcin Dobrowolski ze Stowarzyszenia Rozwoju Wetliny i Okolic. Udział w projekcie wzięło również Stowarzyszenie Beskydzkie-Zemlactwo z Iwano-Frankowska. Uporządkowane zostały cmentarze i cerkwiska, wyeksponowano to co jeszcze pozostało, rozmieszczone zostały także tablice informacyjne z krótkim opisem wszystkich trzech wsi. W poszczególnych punktach znajdują się również odpowiednie tabliczki, cała trasa jest bardzo dobrze oznakowana w terenie. Minusem jest być może brak połączenia ścieżki z Jaworca do Łuhu. Oznacza to, że mając w planie zwiedzić wszystkie trzy miejsca, trzeba najpierw zejść do Jaworca a potem wrócić do skrzyżowania i kontunuować marsz na Łuh i Zawój. Jest to zapewne związane z brakiem przeprawy przez Wetlinę. Na upartego można ją oczywiście przejść, latem w tym miejscu to płytka bieszczadzka rzeczka. Można to zrobić przy dawnym krzyżu pańszczyźnianym w Jaworcu, gdzie jest dogodne zejście do rzeki. Potem 50 m chaszczowania i jest droga na Łuh.

P. Szechyński

Literatura:

1. Kryciński S., "Bieszczady. Słownik historyczno-krajoznawczy, cz. 2 Gmina Cisna", Warszawa 2007.
2. Kryciński S., "Cerkwie w Bieszczadach", s.33-34, Warszawa 1995.
3. Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Tom V (Kutowa Wola - Malczyce), Warszawa 1884.

W pobliżu warto zobaczyć:

Jaworzec
Zawój
Rezerwat "Sine Wiry"

Łuh, krzyż Łuh, krzyż w miejscu dawnej wsi pamięci deportacji.
foto: P. Szechyński
Łuh, krzyż Łuh, krzyż na 950-lecie Chrztu Rusi.
foto: P. Szechyński
Łuh cerkiew Cerkiew w Łuhu, tablica ścieżki.
foto: P. Szechyński
Łuh Łuh, widok z cmentarza na drogę do Zawoju.
foto: P. Szechyński
staw w Łuhu Staw (współczesny) na terenie dawnej wsi Łuh.
foto: P. Szechyński
Łuh cerkwisko Łuh, cmentarz i miejsce po cerkwi.
foto: M. Piela
Tablica ścieżki Łuh Tablica z opisem wsi Łuh.
foto: M. Piela
Łuh, Bieszczady Odnalezione Ścieżka "Bieszczady Odnalezione".
foto: M. Piela
Praktyczne

Kamera w Czaszynie

Schroniska
Schroniska PTSM
Bazy namiotowe i chatki
Harcerskie bazy i hoteliki
Noclegi

Mapa Bieszczady - wersja online
Mapy Bieszczadów - recenzje
Mapy wycinkowe - recenzje
Przewodniki
Ciekawe wydawnictwa

Szlaki turystyczne - opisy
Szlaki turystyczne - wykaz
Czasy przejść
Ścieżki przyrodnicze - wykaz
Regulamin BdPN
Punkty kasowe BdPN

Bieszczadzka Kolejka Leśna
Jazdy konne
Rejsy po Zalewie Solińskim
Wyciągi narciarskie
Muzea
Informacja turystyczna
Przewodnicy
Przewoźnicy (Bus)
Przejścia graniczne
Traperska przygoda - tabory

Warto wiedzieć

Z psem w Bieszczady
Zagroda pokazowa żubrów
Wędkarskie eldorado na Sanie
Park Gwiezdnego Nieba Bieszczady
Karpackie niebo
Sery w Bieszczadach
Wypał węgla drzewnego
Jaskinie
Snowgliding w Bieszczadach
Bieszczadzkie szybowiska
Bieszcz. Centrum Nordic Walking

Trochę historii
Podział (granice) Bieszczadów
Losy bieszczadzkiej ludności
Różne plany rozwoju Bieszczadów
Na wyniosłych połoninach BdPN
Nie tylko Wysokie
Sieć wodna
Geocaching

Fauna Bieszczadów
Flora Bieszczadów

Leśny Kompleks Promocyjny "Lasy Bieszczadzkie"

Ukraińska Powstańcza Armia
Karol Wojtyła w Bieszczadach
Bieszczady pół wieku temu
Bieszczady w filmie

Polowanie w Bieszczadach

Reportaże

Rozmaitości bieszczadzkie

Wyprawy piesze

Tarnica z Wołosatego
Halicz z Wołosatego
Bukowe Berdo z Mucznego
Krzemień
Szeroki Wierch
Połonina Caryńska
Połonina Wetlińska
Smerek (wieś) - Smerek - Połonina Wetlińska - Brzegi Górne
Cisna - Jasło - Smerek (wieś)
Przysłup - Jasło
Suche Rzeki - Smerek
Dwernik-Kamień
Pętla: Wetlina - Riaba Skała - Czerteż - Kremenaros - Rawki - Dział - Wetlina
Mała i Wielka Rawka z p. Wyżniańskiej
Ścieżka "Berehy Górne"
Chryszczata z Komańczy
Chryszczata z Jeziorka Bobrowego
Szlak Huczwice - Chryszczata
Wołosań z Żubraczego
Jaworne - Kołonice - Jabłonki
Krąglica
Hyrlata
Szlak graniczny Łupków - Balnica
Przełęcz nad Roztokami - Ruske
Przełęcz nad Roztokami - Okrąglik - Jasło
Jasło i Okrąglik ze Strzebowisk
Łopiennik
Ścieżka Jeleni Skok z Cisnej (wieża widokowa)
Opołonek i Kińczyk Bukowski
Ścieżka dendrologiczno-historyczna w Berehach
Przysłup Caryński z Bereżek
Bukowiec - Sianki - Źródła Sanu
Tarnawa Niżna - Dźwiniacz Górny
Brenzberg - ścieżka
Krutyjówka - ścieżka
Tworylne i Krywe z Rajskiego
Terka - Studenne
Otaczarnia w Bukowcu
Rajskie - Studenne (most)
Przysłup - Krywe
Korbania z Bukowca
Korbania z Łopienki i Tyskowej
Suliła
Wola Michowa - Balnica szl. żółtym
Z Balnicy do Osadnego
Do Solinki z Żubraczego
Zwierzyń - Myczków
Tyskowa i Radziejowa ze Stężnicy
Lasumiła - najgrubsza jodła
Jodła k.Pszczelin - opis ścieżki
Stare Procisne, ścieżka
Dwernik - Procisne, ścieżka
Przez bieszczadzki las - ścieżka Nasiczne - Sękowiec
Kopalnia ropy Polana - Ostre
Holica z Ustianowej - ścieżka
Hylaty - ścieżka hist-przyrodnicza
Huczwice - ścieżka geologiczna
Komańcza - ścieżka dydaktyczna
Jawornik - ścieżka
Gminny szlak Baligród
Bukowy Dwór - ścieżka przyrodnicza
Po ekomuzeum w krainie bobrów
Dolina Potoku Zwór

Warto zobaczyć

Wodospady i kaskady
Jeziorka Duszatyńskie
Jeziorko Bobrowe
Sine Wiry
"Gołoborze" i dolina Rabskiego
Rezerwat "Przełom Osławy"
Rezerwat "Śnieżyca wiosenna w Dwerniczku"
Torfowisko "Tarnawa"
Torfowisko "Wołosate"
Jaskinie w Nasicznem
Grota w Rosolinie
Rezerwat "Hulskie"
Młyn w Hulskiem
Pichurów - punkt widokowy
Przełęcz Wyżna - pkt. widokowy
Przełęcz Żebrak
Zagroda pokazowa żubrów
Mini-zoo w Lisznej i Myczkowcach
Kamień leski
Koziniec kamieniołom
Skałki Myczkowieckie
Kolejowy Smolnik
Ogród biblijny w Myczkowcach
Miniatury cerkwi Myczkowce
Entomo-zieleniec Myczkowce
MBL Sanok - skansen w Sanoku
Park miejski w Sanoku
Zielony domek w Ustrzykach G.
Muzeum Historii Bieszczad
Klasztor w Zagórzu
Droga krzyżowa w Zagórzu
Sanktuarium w Jasieniu
Ekomuzeum Hołe
Pomnik Tołhaja
Most podwieszany w Dwerniczku
XIX-wieczny most kolejki
Radoszyckie źródełko
- legenda o radoszyckim źródełku
Nowe pomniki przyrody w dolinie Osławy i Kalniczki
Góry Słonne
Rezerwat Sobień
Rezerwat "Polanki"
Góry Słonne - pkt. widokowy

Ski-tour

Hyrlata (1103 m) zimą
Matragona (990 m) zimą
Osina (963m n.p.m.)
Płasza, Kurników Beskid, Okrąglik

Rowerem

Trasy rowerowe

Samochodem

Trasy samochodowe
Stan dróg w Bieszczadach
Parkingi

Słowacja i Ukraina

Zalew Starina (Słowacja)

Projekt Rozłucz
Jasienica Zamkowa
Stara Sól
Bieszczady Wschodnie - relacja z wyjazdu 2005
Czarnohora, relacja z wyjazdu 2006


Serwis nasz i współpracujący z nami reklamodawcy
zbierają i przechowują tzw. pliki cookies zarówno do np. statystyk,
jak i w celach reklamowych. Korzystając z naszych stron bez zmiany ustawien przegladarki będą one zapisane w pamięci urządzenia. Przeglądając nasz serwis ZGADZASZ się na wykorzystywanie tych plików. Szczegółowe informacje na temat cookies
znajdują się w naszej Polityce prywatności

© Twoje Bieszczady 2001-2023