Park Ciemnego Nieba ma szansę powstać w Bieszczadach
05.07.2012

25 czerwca 2012, w Urzędzie Gminy Lutowiska odbyło się spotkanie poświęcone możliwości utworzenia na terenie Bieszczadów Parku Ciemnego Nieba, chroniącego ten obszar przez zanieczyszczeniem niepotrzebnym światłem.

Na początku spotkania przedstawione zostały informacje dotyczące problemu zanieczyszczenia niepotrzebnym światłem, analizę stanu zanieczyszczenia światłem w Bieszczadach, doświadczenia partnerów słowackich związane z utworzeniem w 2010 roku sąsiadującego z Polską i gminą Lutowiska Parku Ciemnego Nieba "Połoniny" oraz doświadczenia partnerów czeskich związane z tworzeniem Izerskiego Parku Ciemnego Nieba. Uczestnicy otrzymali różnorodne materiały informacyjne związane z ta problematyką.

O zaletach PCM "Połoniny", karpackim niebie i podjętych działaniach piszemy w artykule: Karpackie niebo, czyli gwiazdy nad Bieszczadami oraz w relacji z wyjazdu szkoleniowego Study Tour "Pod karpackim niebem"

Prowadzona w tej części dyskusja dotyczyła obecnego stanu nocnego nieba w regionie. Pokazane zostały fotografie (panoramy) nocnego nieba z wybranych miejsc na terenie Bieszczadów. Stwierdzono że największym źródłem zanieczyszczenia światłem jest tu oświetlenie stacji kolejowej w Siankach na Ukrainie - wykonane za pomocą kilku lamp halogenowych świecących powyżej horyzontu. Stwierdzono jednak, że z uwagi na dotychczasową, dobrą współpracę z ukraińskimi służbami ochrony przyrody istnieje realna możliwość poprawy tej sytuacji.

Wpływ oświetlenia stacji kolejowej w Siankach na bieszczadzkie niebo

W drugiej części spotkania przedstawiona została wstępna koncepcja utworzenia podobnego obszaru w Polsce, na terenie Bieszczadów oraz rozpoczęła się dyskusja uczestników. W ramach dyskusji zaproponowane zostały następujące rozwiązania:

• Park będzie nosił nazwę "Park Ciemnego Nieba "Bieszczady" (PCN Bieszczady). Logiem parku może być sylwetka rysia na tle gwiezdnego nieba (gwiazdozbiór Ryś lub inne - bardziej znane). Logo to będzie nawiązywać do loga Bieszczadzkiego Parku Narodowego.
• Park zostanie powołany na podstawie porozumienia lub umowy o współpracy zainteresowanych instytucji. (Uczestnicy spotkania negatywnie ocenili możliwość utworzenia parku ciemnego nieba jako parku kulturowego).
• Obszar obejmowany przez PCN Bieszczady powinien być równy obszarowi obejmowanemu w Polsce przez Rezerwat Biosfery "Karpaty Wschodnie". Gdyby objecie tego całego obszaru okazało się trudne, w wersji minimalnej (na początek) może obejmować jedynie gminę Lutowiska.
• Uczestnikami porozumienia o powołaniu parku powinny być instytucje zajmujące się ochroną przyrody i mające wpływ na ochronę tego obszaru i prowadzone na nim działania. W szczególności Bieszczadzki Park Narodowy, Zespół Karpackich Parków Krajobrazowych, odpowiednie Nadleśnictwa Lasów Państwowych oraz samorządy lokalne - gminy (oraz zainteresowane powiaty).
• Inne samorządy lokalne które mogłyby podpisać porozumienie (gminy: Cisna, Czarna, Komańcza, Baligród, Zagórz, Solina, powiaty: bieszczadzki, leski, sanocki) powinien zaprosić do współpracy Wójt Gminy Lutowiska.
• Dodatkowo porozumienie może podpisać instytucja naukowa zajmująca się podobnymi tematami - np. Uniwersytet Jagielloński w Krakowie - ma bowiem stacje badawczą promieniowania na terenie gminy Lutowiska - o ile wyrazi zainteresowanie taką inicjatywą. W porozumieniu mogą wziąć również udział inne organizacje zajmujące się ochrona przyrody, astronomia i naukami pokrewnymi.
• W porozumieniu powinien zostać wskazany koordynator działań porozumienia, odpowiedzialny za koordynowanie wspólnych działań wszystkich zainteresowanych instytucji, promocję parku, organizację spotkań itp. Koordynator powinien dysponować odpowiednimi zasobami do tego celu.
• Należy rozpatrzyć możliwość przystępowania do już zawartego porozumienia o powołaniu parku kolejnych, zainteresowanych instytucji. Podobnie rozparzyć trzeba możliwość powiększenia obszaru parku o kolejne, sąsiadujące z nim obszary częściowo chronione.
• PCN Bieszczady będzie ściśle współpracował ze słowackim odpowiednikiem - PCN "Połoniny". Ramy prawne takiej współpracy wymagają szczegółowego określenia.
• PCN Bieszczady wspólnie z PCN Połoniny starać się będą o powstanie 3 parku ciemnego nieba po stronie ukraińskiej. Tak, aby cały obszar Rezerwatu Biosfery "Karpaty Wschodnie" został objęty ochroną przed zanieczyszczeniem światłem.
• Pozostałe instytucje chcące wspierać ideę ochrony nocnego nieba i PCN Bieszczady powinny mieć taką możliwość. Jeśli nie będą mogły przystępować do samego porozumienia o powołaniu parku, należy rozważyć możliwość utworzenia Stowarzyszenia wspierającego park.
• Uroczyste podpisanie porozumienia o powołaniu PCN Bieszczady mogłoby nastąpić pomiędzy końcem sierpnia a końcem września , przy okazji jakiejś większej imprezy organizowanej na terenie gminy Lutowiska.

źródło: R. Bury

Park Ciemnego Nieba Połoniny nad zalewem Starina
foto: P. Szechyński