...Twoje Bieszczady - serwis dla wszystkich którym Bieszczady w duszy grają...

Bieszczady


Terenwka w Bieszczadach

Bieszczady 4x4


Polecamy:

Gospodarstwo Aleksa
Werchowyna
Chata Smerek
Magiczne Bieszczady
Panorama Solina
Kolejowy Smolnik
Czadzie Sioło
4x4 w Bieszczadach


Cerkwie i cmentarze

Cerkwie drewniane w Bieszczadach
Cerkwie murowane
Kapliczki w Bieszczadach
Dawne cmentarze, cerkwie i cerkwiska
Ikonostas
O ikonie słów kilka
Bojkowszczyzna Zachodnia. Ochrona zasobów kulturowych - działania praktyczne (pdf)

Cmentarze żydowskie (kirkuty)
Cmentarze ewangelickie Bandrów i Stebnik (Steinfels); cm. gr.kat. w Stebniku
Cmentarze wojskowe w Komańczy
Cmentarz wojskowy w Lesku

Kościół w Woli Michowej
Kościół w Komańczy

Obelisk UPA

Miejscowości

Baligród i okolice
Bóbrka
Buk k.Terki
Bystre k.Czarnej
Cisna i okolice
Czarna i okolice
Daszówka
Duszatyn
Dwernik i Dwerniczek
Glinne
Jankowce
Kalnica k.Baligrodu
Komańcza i okolice
- Mogiła - legenda
- drewniany kościółek
- klasztor Nazaretanek
Lutowiska
Łupków
Mików
Muczne
Myczkowce
Nasiczne
Olszanica
Orelec
Prełuki
Rajskie
Roztoki Górne
Rzepedź
Sękowiec i okolice
Serednie Małe
Smolnik nad Osławą
Solinka
Solina i okolice
- bieszczadzkie zapory
- tajemnica zatoki
Stefkowa
Terka
Uherce Mineralne
Ustianowa
Ustrzyki Górne
Wetlina
Wola Matiaszowa
Wola Michowa
Wołosate
Zatwarnica
Zwierzyń

Dawne wsie

Balnica
Beniowa
Bereźnica Niżna
Bukowiec
Caryńskie
Choceń
Dydiowa
Dźwiniacz Górny
Hulskie
Huczwice
Jawornik
Jaworzec
Kamionki
Krywe
Łokieć
Łopienka
- rys historyczny Łopienki
- Chrystus Bieszczadzki
Łuh
Rabe k.Baligrodu
Rosolin
Ruskie
Sianki
Skorodne
Sokoliki
Sokołowa Wola
Studenne
Tarnawa Niżna i Wyżna
Tworylne
- Tworylczyk
Tyskowa
Zawój
Zubeńsko
Żurawin

» Miejscowości | Ustjanowa

Ustjanowa

Ustjanowa położona jest na trasie wielkiej obwodnicy bieszczadzkiej, tuż przed Ustrzykami Dolnymi (od strony Leska), pomiędzy pasmem Żukowa a szczytami Małego Króla (642 m n.p.m.), Wielkiego Króla (732 m n.p.m.) i Berda (728 m n.p.m.). Turystycznie zaliczana do Bieszczadów, jednak geograficznie Ustjanowa położona jest w Górach Sanocko-Turczańskich.

Ustjanowa Ustjanowa - widok z podejścia na Holicę
foto: P. Szechyński

Miejscowość dzieli się na Ustjanową Górną i Dolną, lokowana była na prawie wołoskim w dobrach rodu Kmitów końcem XVw. Pierwsze wzmianki o Ustjanowej pochodzą z roku 1489. Zapisano ją pod nazwą Ustyanowa Vola, osiedliła się tu ludność pochodzenia ruskiego, wołoskiego i polskiego. Z rąk Kmitów przeszła na własność Herburtów, Dubrawskich, następnie Rześciańskich, Dubrowskich i Szemelowskich. Sama nazwa wsi pochodzi od imienia Justynian (Ustyan).

Ustjanowa cerkiew Cerkiew w Ustjanowej, rok 1957
foto: R. Brykowski

W XV wieku prowadziła tędy królewska droga państwowa (via publica) łącząca Kraków z Sanokiem, Samborem i Lwowem. W roku 1520 właściciel wsi Piotr Kmita otrzymał od króla Zygmunta Starego przywilej na pobieranie w Ustianowej myta z przeznaczeniem na utrzymanie drogi w dobrym stanie i budowę mostów. W 1526 odnotowano istnienie cerkwi parafialnej.

W roku 1672, podczas ostatniego już najazdu czambułów tatarskich Nuradyn-Soltana na Bieszczady we wsi ocalało tylko 5 domów, ordyńcy ograbili i spalili wieś a mieszkańców uprowadzili na wschód do niewoli. Była to nadal własność Herburtów.

Ustjanowa cerkiew Cerkiew w Ustjanowej, rok 2010
foto: P. Szechyński

Początkiem XIXw. (1816r.) wojskowy spis ludności cyrkułu sanockiego obrazuje stan miejscowości po zniszczeniach wojen napoleońskich. Wieś liczyła wówczas 817 mieszkańców ogółem, było w niej 117 domów, 137 rodziny, 8 szlachty i urzędnik, 1 ogrodnik, 101 chłopów zdolnych do służby wojskowej, 12 mniej użytecznych, 69 nieużytecznych mężczyzn do służby wojskowej, 2 szeregowy powołanych do wojska, 1 do transportu, 3 czasowo zwolnionych od służby, 2 żonatych z dziećmi bez opieki, 4 wdowców, 137 chłopców do 14 lat, 30 chłopców w wieku od 15 do 17 lat, 442 kobiety i dziewczęta, 177 mężczyzn żonatych, 198 mężczyzn nieżonatych i 2 osoby nieobecne podczas spisu. W inwentarzu spisano ponadto 34 koni (w tym 15 klaczy i 14 wałachów, 4 źrebaki) 195 wołów, 199 krów i 6 owiec. We wsi w ogóle nie było ogierów.

W roku 1890 szematyzm podaje liczbę 520 wiernych (z Ustjanową Dolną) obrządku greckokatolickiego, natomiast w 1918 roku - już 1300 greckokatolickich wiernych (z Ustjanową Dolną).

6 XII 1918r. Ukraińcy postanowili zaatakować Ustrzyki Dolne, aby odciąć od Polski załogę Lwowa. Na odsiecz miastu pośpieszył szybko przybyły z Krakowa szwadron kawalerii (60 szabel), który od strony Ustjanowej uderzył na Równię i u zbiegu drogi w Hoszowczyku rozbił kolumnę ukraińską biorąc 38 jeńców.

Ustjanowa, kaplica grobowa Szemelowskich Kaplica grobowa Szemelowskich
foto: P. Szechyński

12 XII 1918r. przez wieś przeszły polskie oddziały pod dowództwem płk. Minkiewicza (2000 piechoty, 10 dział i pociąg pancerny "Kozak" rozwijając natarcie na Ustrzyki Dolne i śpiesząc na odsiecz Lwowa.

14 i 22 stycznia 1919 roku Ukraińcy dwukrotnie usiłowali zająć Ustrzyki Dolne atakując je m.in. też od strony Ustjanowej, lecz odstraszył ich ogniem dział polski pociąg pancerny.

W 1921r. wieś liczyła 280 domów i 1671 mieszkańców (1366 grekokatolików, 208 łacinników i 96 wyznawców religii mojżeszowej). W obu częściach wsi stały drewniane cerkwie, obie z 1792r. i pod tym samym wezwaniem św. Paraskewii. Cerkiew w Ustianowej Dolnej została rozebrana w roku 1953. Zachował się cmentarz z kilkoma zniszczonymi nagrobkami, który znajduje się ok. 200m od szosy, nieopodal pensjonatu "Willa Stasia". Cerkiew w Ustianowej Górnej zachowała się do dziś. Obecnie funkcjonuje jako kościół rzymskokatolicki pw. np. Marii. Na przycerkiewnym cmentarzu zachował się jeden nagrobek z XIXw., należący do księdza greckokatolickiego. Obok neogotycka kaplica grobowa rodziny Szemelowskich, w której spoczywają członkowie rodu.
Więcej o cerkwi: cerkiew w Ustjanowej

Ustjanowa W Ustjanowej
foto: P. Szechyński

W latach 1931-1939 Ustjanowa związana była z lotnictwem szybowcowym. Jesienią 1931 zwiad lotniczy Dęblińskiej Sekcji Lubelskiego Klubu Lotniczego wypróbował na zboczach Żukowa szybowiec NN-bis zbudowany przez podchorążych tej szkoły. Loty wypadły rewelacyjnie. Odkryto wspaniałe warunki termiczne i doskonałe noszenia pozwalające na szybkie szkolenie pilotów.

Dwa lata później na pobliskiej Holicy (762 m n.p.m.) i grzbiecie pasma Żukowa powstało ogromne, znane w Europie górskie lotnisko szybowcowe. Do jego uruchomienia przyczynił się ppłk pilot Bolesław Stachoń zakładając dla szkoły w Dęblinie wojskowy Obóz Szkoleniowy. Szybowisko szybko rozrosło się i po roku posiadało już duże hangary, infrastrukturę lotniczą z lotniskiem dla samolotów w dolinie i wyciągarki dla szybowców na stokach Żukowa. W roku 1935 odbywały się tu coroczne zawody szybowcowe, zorganizowano także III Krajowe Zawody Szybowcowe (22.09 - 26.10.1935), podczas których dokonano licznych wyczynów i ustanowiono nowe rekordy Polski. Rok później (1936 r.) wybudowano hangar na szczycie Żukowa a cały ośrodek lotniczy obejmował już Ustianową Centralną, Żuków, Równię i Gromadzyń. Znajdowały się tutaj znakomite szybowce typu Salamandra, Delfin i Rekin. W tym samym roku odbyły się tu IV KZSzyb (28.06 - 12.07.1936). Przeszkolono też grupę narciarzy do lotów m.in. Stanisława Marusarza i Bronisława Czecha. Ćwiczyli tutaj również tak sławni piloci jak: Adam Dziurzyński, Tadeusz Góra, Adam Ziętek, Wanda Modlibowska, Irena Kępkówna itp. W tymże roku Kazimierz Antoniak na szybowcu SG#/36 osiągnął wysokość 3435 m. Rekord ten poprawiony został dopiero po II wojnie światowej. Kolejnym wyczynem był przelot Bolesława Baranowskiego o długości 332 km w linii prostej z lądowaniem w Rumunii.

Ustjanowa cmentarz Dawny cmentarz w Ustjanowej
foto: P. Szechyński

W 1939 wojskowa szkoła pilotażu szybowcowego w Ustjanowej dysponowała 774 maszynami, 54 stanowiskami startowymi i szkoliła od 300 do 1000 pilotów miesięcznie. W owym czasie warsztaty lotnicze zatrudniały ok. 120 osób. W dniu 11 września 1939r. Niemcy zajęli ją wraz ze sprzętem lotniczym.

W roku 1945 większa część Ustjanowej została przecięta granicą państwową i znalazła się po stronie Związku Radzieckiego. Do końca 1945 r. na mocy umowy o repatriacji ludności ukraińskiej wysiedlono do USRR z Ustjanowej Dolnej 214 osób. We wsi nie wykazano po tym fakcie rodzin mieszanych. W 1951 r. Ustjanowa Górna ponownie wróciła do Polski po regulacji granic z USRR. Niestety jej mieszkańców wysiedlono na wschód - fakt ten upamiętnia tablica znajdująca się obok dawnej cerkwi.

Po wojnie, w roku 1969, na miejscu przedwojennej szkoły szybowcowej odsłonięto pomnik projektu Marii i Łukasza Juraszyńskich dla uczczenia pamięci lotników wychowanków ustianowskiej szkoły poległych na Frontach II wojny światowej.

Ustjanowa cmentarz Dawny cmentarz w Ustjanowej
foto: P. Szechyński

Lata 70.XX wieku stały pod znakiem rozwoju wsi w kierunku branży drzewnej. W marcu 1973 Rada Ministrów w przyjętym programie rozwoju gospodarczego Bieszczadów na pierwszym miejscu wyeksponowała budowę dużego Kombinatu Drzewnego w Ustjanowej. W tym samym roku ruszyły pierwsze prace budowlane a 1 lipca 1977 nastąpiło uruchomienie pierwszego wydziału przetarcia drewna w kombinacie. Rok później uruchomiana została wytwórnia płyt wiórowych a w 1979 wytwórnia segmentów podłogowych (parkietu), wytwórnia skrzynek podcienianych, zaś miasto Ustrzyki Dolne uzyskało nowe osiedle mieszkaniowe i nowoczesną oczyszczalnię ścieków. W wodę wraz z kombinatem zaopatrywane było rurociągiem ze stacji uzdatniania wody w Solinie. Kombinat drzewny zbankrutował w roku 1993 w związku z trudną sytuacją w branży. Rozpoczęła się jego grabież oraz dewastacja. Obecnie w Ustjanowej działa wydział firmy Dankros, która powstała w roku 1991 i posiada jeszcze wydziały w Krościenku i Zaklikowie. W Ustjanowej produkowane są m.in. fryzy bukowe, elementy meblowe, elementy schodów, tarcica bukowa, płyty klejone bukowe, elementy domów z drewna i domy z drewna.

Obecnie wieś rozwija się w kierunku branży turystycznej. Liczne pensjonaty i gospodarstwa agroturystyczne. W okolicy wyznakowano kilka ciekawych tras pieszych, rowerowych oraz do narciarstwa biegowego. Przykładem takiej trasy może być ścieżka prowadząca z Ustjanowej na Holicę w paśmie Żukowa. Opis trasy: » Ścieżka dydaktyczna "Na stokach Żukowa". W pobliżu przebiega również szlak niebieski prowadzący m.in. przez Ustrzyki Dolne, Równię i Teleśnicę Oszwarową.

Zobacz także:

cmentarz w Ustjanowej - zdjęcia
Ustjanowa noclegi

Bibiografia:

Orłowski Stanisław - opr. "Ustjanowa",
Kryciński Stanisław - "Cerkwie w Bieszczadach", Pruszków 1995.

Ustjanowa Ustjanowa. Tablica w 50 rocznicę przymusowego wysiedlenia ludności polskiej z ojcowizny - grzędy sokalskiej w województwie lwowskim w Bieszczady i inne strony Polski.
foto: P. Szechyński
Praktyczne

Kamera w Czaszynie

Schroniska
Schroniska PTSM
Bazy namiotowe i chatki
Harcerskie bazy i hoteliki
Noclegi

Mapa Bieszczady - wersja online
Mapy Bieszczadów - recenzje
Mapy wycinkowe - recenzje
Przewodniki
Ciekawe wydawnictwa

Szlaki turystyczne - opisy
Szlaki turystyczne - wykaz
Czasy przejść
Ścieżki przyrodnicze - wykaz
Regulamin BdPN
Punkty kasowe BdPN

Bieszczadzka Kolejka Leśna
Jazdy konne
Rejsy po Zalewie Solińskim
Wyciągi narciarskie
Muzea
Informacja turystyczna
Przewodnicy
Przewoźnicy (Bus)
Przejścia graniczne
Traperska przygoda - tabory

Warto wiedzieć

Z psem w Bieszczady
Zagroda pokazowa żubrów
Wędkarskie eldorado na Sanie
Park Gwiezdnego Nieba Bieszczady
Karpackie niebo
Sery w Bieszczadach
Wypał węgla drzewnego
Jaskinie
Snowgliding w Bieszczadach
Bieszczadzkie szybowiska
Bieszcz. Centrum Nordic Walking

Trochę historii
Podział (granice) Bieszczadów
Losy bieszczadzkiej ludności
Różne plany rozwoju Bieszczadów
Na wyniosłych połoninach BdPN
Nie tylko Wysokie
Sieć wodna
Geocaching

Fauna Bieszczadów
Flora Bieszczadów

Leśny Kompleks Promocyjny "Lasy Bieszczadzkie"

Ukraińska Powstańcza Armia
Karol Wojtyła w Bieszczadach
Bieszczady pół wieku temu
Bieszczady w filmie

Polowanie w Bieszczadach

Reportaże

Rozmaitości bieszczadzkie

Wyprawy piesze

Tarnica z Wołosatego
Halicz z Wołosatego
Bukowe Berdo z Mucznego
Krzemień
Szeroki Wierch
Połonina Caryńska
Połonina Wetlińska
Smerek (wieś) - Smerek - Połonina Wetlińska - Brzegi Górne
Cisna - Jasło - Smerek (wieś)
Przysłup - Jasło
Suche Rzeki - Smerek
Dwernik-Kamień
Pętla: Wetlina - Riaba Skała - Czerteż - Kremenaros - Rawki - Dział - Wetlina
Mała i Wielka Rawka z p. Wyżniańskiej
Ścieżka "Berehy Górne"
Chryszczata z Komańczy
Chryszczata z Jeziorka Bobrowego
Szlak Huczwice - Chryszczata
Wołosań z Żubraczego
Jaworne - Kołonice - Jabłonki
Krąglica
Hyrlata
Szlak graniczny Łupków - Balnica
Przełęcz nad Roztokami - Ruske
Przełęcz nad Roztokami - Okrąglik - Jasło
Jasło i Okrąglik ze Strzebowisk
Łopiennik
Ścieżka Jeleni Skok z Cisnej (wieża widokowa)
Opołonek i Kińczyk Bukowski
Ścieżka dendrologiczno-historyczna w Berehach
Przysłup Caryński z Bereżek
Bukowiec - Sianki - Źródła Sanu
Tarnawa Niżna - Dźwiniacz Górny
Brenzberg - ścieżka
Krutyjówka - ścieżka
Tworylne i Krywe z Rajskiego
Terka - Studenne
Otaczarnia w Bukowcu
Rajskie - Studenne (most)
Przysłup - Krywe
Korbania z Bukowca
Korbania z Łopienki i Tyskowej
Suliła
Wola Michowa - Balnica szl. żółtym
Z Balnicy do Osadnego
Do Solinki z Żubraczego
Zwierzyń - Myczków
Tyskowa i Radziejowa ze Stężnicy
Lasumiła - najgrubsza jodła
Jodła k.Pszczelin - opis ścieżki
Stare Procisne, ścieżka
Dwernik - Procisne, ścieżka
Przez bieszczadzki las - ścieżka Nasiczne - Sękowiec
Kopalnia ropy Polana - Ostre
Holica z Ustianowej - ścieżka
Hylaty - ścieżka hist-przyrodnicza
Huczwice - ścieżka geologiczna
Komańcza - ścieżka dydaktyczna
Jawornik - ścieżka
Gminny szlak Baligród
Bukowy Dwór - ścieżka przyrodnicza
Po ekomuzeum w krainie bobrów
Dolina Potoku Zwór

Warto zobaczyć

Wodospady i kaskady
Jeziorka Duszatyńskie
Jeziorko Bobrowe
Sine Wiry
"Gołoborze" i dolina Rabskiego
Rezerwat "Przełom Osławy"
Rezerwat "Śnieżyca wiosenna w Dwerniczku"
Torfowisko "Tarnawa"
Torfowisko "Wołosate"
Jaskinie w Nasicznem
Grota w Rosolinie
Rezerwat "Hulskie"
Młyn w Hulskiem
Pichurów - punkt widokowy
Przełęcz Wyżna - pkt. widokowy
Przełęcz Żebrak
Zagroda pokazowa żubrów
Mini-zoo w Lisznej i Myczkowcach
Kamień leski
Koziniec kamieniołom
Skałki Myczkowieckie
Kolejowy Smolnik
Ogród biblijny w Myczkowcach
Miniatury cerkwi Myczkowce
Entomo-zieleniec Myczkowce
MBL Sanok - skansen w Sanoku
Park miejski w Sanoku
Zielony domek w Ustrzykach G.
Muzeum Historii Bieszczad
Klasztor w Zagórzu
Droga krzyżowa w Zagórzu
Sanktuarium w Jasieniu
Ekomuzeum Hołe
Pomnik Tołhaja
Most podwieszany w Dwerniczku
XIX-wieczny most kolejki
Radoszyckie źródełko
- legenda o radoszyckim źródełku
Nowe pomniki przyrody w dolinie Osławy i Kalniczki
Góry Słonne
Rezerwat Sobień
Rezerwat "Polanki"
Góry Słonne - pkt. widokowy

Ski-tour

Hyrlata (1103 m) zimą
Matragona (990 m) zimą
Osina (963m n.p.m.)
Płasza, Kurników Beskid, Okrąglik

Rowerem

Trasy rowerowe

Samochodem

Trasy samochodowe
Stan dróg w Bieszczadach
Parkingi

Słowacja i Ukraina

Zalew Starina (Słowacja)

Projekt Rozłucz
Jasienica Zamkowa
Stara Sól
Bieszczady Wschodnie - relacja z wyjazdu 2005
Czarnohora, relacja z wyjazdu 2006

 

Serwis nasz i współpracujący z nami reklamodawcy
zbierają i przechowują tzw. pliki cookies zarówno do np. statystyk,
jak i w celach reklamowych. Korzystając z naszych stron bez zmiany ustawien przegladarki będą one zapisane w pamięci urządzenia. Przeglądając nasz serwis ZGADZASZ się na wykorzystywanie tych plików. Szczegółowe informacje na temat cookies
znajdują się w naszej Polityce prywatności

© Twoje Bieszczady 2001-2023