...Twoje Bieszczady - serwis dla wszystkich którym Bieszczady w duszy grają...

Bieszczady


Terenwka w Bieszczadach

Bieszczady 4x4


Polecamy:

Gospodarstwo Aleksa
Werchowyna
Chata Smerek
Magiczne Bieszczady
Panorama Solina
Kolejowy Smolnik
Czadzie Sioło
4x4 w Bieszczadach


Cerkwie i cmentarze

Cerkwie drewniane w Bieszczadach
Cerkwie murowane
Kapliczki w Bieszczadach
Dawne cmentarze, cerkwie i cerkwiska
Ikonostas
O ikonie słów kilka
Bojkowszczyzna Zachodnia. Ochrona zasobów kulturowych - działania praktyczne (pdf)

Cmentarze żydowskie (kirkuty)
Cmentarze ewangelickie Bandrów i Stebnik (Steinfels); cm. gr.kat. w Stebniku
Cmentarze wojskowe w Komańczy
Cmentarz wojskowy w Lesku

Kościół w Woli Michowej
Kościół w Komańczy

Obelisk UPA

Miejscowości

Baligród i okolice
Bóbrka
Buk k.Terki
Bystre k.Czarnej
Cisna i okolice
Czarna i okolice
Daszówka
Duszatyn
Dwernik i Dwerniczek
Glinne
Jankowce
Kalnica k.Baligrodu
Komańcza i okolice
- Mogiła - legenda
- drewniany kościółek
- klasztor Nazaretanek
Lutowiska
Łupków
Mików
Muczne
Myczkowce
Nasiczne
Olszanica
Orelec
Prełuki
Rajskie
Roztoki Górne
Rzepedź
Sękowiec i okolice
Serednie Małe
Smolnik nad Osławą
Solinka
Solina i okolice
- bieszczadzkie zapory
- tajemnica zatoki
Stefkowa
Terka
Uherce Mineralne
Ustianowa
Ustrzyki Górne
Wetlina
Wola Matiaszowa
Wola Michowa
Wołosate
Zatwarnica
Zwierzyń

Dawne wsie

Balnica
Beniowa
Bereźnica Niżna
Bukowiec
Caryńskie
Choceń
Dydiowa
Dźwiniacz Górny
Hulskie
Huczwice
Jawornik
Jaworzec
Kamionki
Krywe
Łokieć
Łopienka
- rys historyczny Łopienki
- Chrystus Bieszczadzki
Łuh
Rabe k.Baligrodu
Rosolin
Ruskie
Sianki
Skorodne
Sokoliki
Sokołowa Wola
Studenne
Tarnawa Niżna i Wyżna
Tworylne
- Tworylczyk
Tyskowa
Zawój
Zubeńsko
Żurawin

» Szlaki piesze | Przełęcz nad Roztokami

Przełęcz nad Roztokami Górnymi (Ruské sedlo; Porta Rusica) - Ruské (Ruske)

Ciekawa i niezbyt długa wycieczka na tereny dawnej słowackiej wsi Ruské, leżącej pod Przełęczą nad Roztokami - zwaną po stronie słowackiej Ruskim sedlem. Bardzo malownicza, urokliwa dolina, porównywalna z najpiękniejszymi dolinami po stronie polskiej.

Czas przejścia: 1 h do wsi Ruské (skrzyżowanie) + 1,5 h powrót.

Przełęcz nad Roztokami Górnymi Przełęcz nad Roztokami Górnymi od strony słowackiej
foto: P. Szechyński

Przełęcz nad Roztokami Górnymi (801 m n.p.m.) stanowiła dawniej ważny trakt handlowy pomiędzy Małopolską a Węgrami. Nazywaną ją wówczas Porta Rusica czyli Brama Ruska. Obecnie przez przełęcz przebiega szlak graniczny (niebieski) na odcinku pomiędzy Balnicą a Okrąglikiem.

Od strony polskiej do przełęczy doprowadzona jest droga asfaltowa z Majdanu przez Liszną i Roztoki Górne. Do niedawna można było wjechać na samą przełęcz, jednak obecnie przy końcu Roztok stoi zakaz ruchu. Samochód można zostawić na granicy lasu.

Łąki nad wsią Rusk Łąki nad wsią Ruské
foto: P. Szechyński

Od przełęczy do Ruskiego prowadzi droga kamienisto-szutrowa oraz niebieski szlak słowacki, którym przez Ruské i Smrekovice (2,25 h) można dojść do Runiny (3 h). Zachowały się miejscami fragmenty dawnego, brukowanego traktu, który został zbudowany w roku 1861 w miejscu poprzedniej drogi. Jest to najprawdopodobniej najstarsza droga w Słowacji, zachowana w pierwotnym stanie. Biegnie tędy również słowacki szlak rowerowy, oznaczony kolorem zielonym i literką "C".

Rusk, krzyż przydrożny Ruské, krzyż przydrożny
foto: P. Szechyński

Pod przełęczą znajdują się źródła rzeki Cirochy, w której dolinie najwyżej położoną wsią jest właśnie Ruské. Z samej przełęczy bardzo ładne widoki na stronę słowacką oraz fragment pasma granicznego, wspomagane przez drewnianą wieżę widokową, którą nie tak dawno tu postawiono. Leżące po stronie słowackiej Bukovske Vrchy są częścią Bieszczadów Zachodnich.

Dawny trakt na odcinku od przełęczy po początek wsi Ruské został poprowadzony serpentynami, aby ułatwić poruszanie się ciężkim wozom. Szlak niebieski przecina serpentyny "na krechę", przez co jest to trasa krótsza i wygodniejsza dla turystów pieszych. 240 m poniżej przełęczy znajduje się chatka turystyczna wraz z miejscem na ognisko (bivak-chata), dojście do niej jest oznakowane. Może być przydatna dla turystów poruszających się szlakiem granicznym. W pobliżu ujęcie wody (studnicka) oraz źródła Cirochy. Schodząc z przełęczy drogą mijamy oznakowanie do chatki (taborisko) i wchodzimy do lasu.

Rusk, słupki graniczne Ruské, dawne słupki graniczne
foto: P. Szechyński

Po 5 minutach studzienka z prawej strony. Las bardzo malowniczy, dużo buka i pojedyncze, poskręcane graby. Kolejne 10 minut to dojście do skrzyżowania, na którym szlak skręca w lewo. Można oczywiście poruszać się drogą, wybierając dłuższe zejście do wsi.

Szlak nie jest zbyt często wykorzystywany, obecnie zarasta krzakami, ale przejście jest jeszcze bezproblemowe. W pobliżu obelisk z czasów II wojny światowej poświęcony Armii Czerwonej z wielkim napisem "Za Rodinu" (Za Ojczyznę). Na obelisku znajduje się ponadto dwujęzyczna tablica, poświęcona bohaterom 167 strzeleckiej dywizji Ukraińskiego Frontu Sowieckiej Armii, która wyzwoliła wieś Ruske 8 października 1944 roku. Do niedawna obelisk łatwo było przeoczyć, obecnie ścieżka prowadzi prosto do niego. Teren jest zadbany, wykoszony. Po drodze liczne stanowiska dziewięćsiła bezłodygowego, czasem można spotkać tu ślady bytowania niedźwiedzi w postaci odchodów lub odbitych na drodze tropów.

Rusk, droga obok cmentarza Ruské, droga obok cmentarza
foto: P. Szechyński

Po minięciu terenu zalesionego ukazuje się widok na dawną wieś oraz góry po stronie słowackiej. Łąki są koszone. Przed wejściem na teren dawnej wsi kolejna wiata biwakowa po lewej stronie drogi. Za plecami wybija się opadający w kierunku przełęczy Rypi Wierch (1003 m n.p.m.) w paśmie granicznym. Stoki Rypiego po stronie słowackiej objęte są rezerwatem Sipkova.

Przy wejściu na teren dawnej wsi znajduje się tabliczka z krótką informacją oraz zgromadzone przy niej dawne słupki graniczne. Wieś została założona (lokowana) w roku 1567 jako Oroszruszka. W roku 1944 wieś uległa zniszczeniu w wyniku walk niemiecko - radzieckich. Odbudowano ją w 1967r., nie na długo. Ruské zostało wysiedlone a zabudowania rozebrane w roku 1986 ze względu na budowę zbiornika wodnego Starina. Likwidacji uległo wówczas łącznie 7 wsi (Starina została zalana całkowicie, ponadto były to Vezká Pozana, Zvala, Smolník, Dara, Ostrużnica i Ruské.) a tereny te objęto ochroną, jako, że Starina jest ujęciem wody pitnej, zaopatrująca m.in. Koszyce i Preszov.

Rusk, cmentarz Ruské, jeden z nagrobków - krzyż ułamany, przybity do drzewa. Z tyłu mogiły z I wojny światowej.
foto: P. Szechyński

Początkowo był tu zakaz wstępu, obecnie nie jest już respektowany. Z decyzją o likwidacji wsi Ruské nie może pogodzić się większość jej mieszkańców, którzy zostali przesiedleni do Sniny. Powstało Stowarzyszenie, które dochodzi praw do własności tych ziem. Dziś powstało tu sporo niewielkich dacz/altanek, gdzie dawni mieszkańcy spędzają czas w weekendy czy podczas urlopu. Najczęściej są to pomieszczenia przerobione z dawnych kabin samochodowych lub wagonów kolejowych.

Na terenie wsi rzuca się w oczy duża ilość drzew owocowych oraz kwiaty ogrodowe. Szczególnie dużo tu (latem) kwitnących żółto rudbekii nagich o pełnych kwiatach. W związku z powyższym jest to zrozumiałe. W górnej części wsi, blisko drogi stoi bardzo już uszkodzony drewniany krzyż. Ponadto zachowały się tu dwa krzyże przydrożne, miejsce po cerkwi, na którym ustawiono niewielką kaplicę (podobnie do Jawornika k. Komańczy), kilka grobów wokół cerkwiska oraz cmentarz.

Stary krzyż rusiński w Ruskem Stary krzyż rusiński
foto: P. Szechyński

Przechodząc przez wieś mijamy najpierw pierwszy z krzyży przydrożnych (krzyż Mikoły, po prawej), miejsce po cerkwi (również z prawej - znajdowała się tu cerkiew greckokatolicka z 1789r.). W miejscu po cerkwi stała do niedawna niewielka drewniana kaplica. Końcem lata 2016 wybudowano nową. Obok cmentarz wojenny z okresu I wojny światowej z kilkunastoma grobami. Po kolejnych kilku minutach spotykamy położony po lewej stronie drogi cmentarz grzebalny. Teren cmentarza jest rozległy i ogrodzony. Prowadzi do niego brama i dróżka w lewym narożniku. W górnej części krzyż widoczny z drogi oraz drugi cmentarz wojenny. Nagrobki ulokowane równolegle do skarpy, wiele mocno już uszkodzonych upływem czasu. Prawie naprzeciw cmentarza charakterystyczny krzyż przydrożny, z roku 1852 postawiony przez Jaoannę Stanko (Prícestný kríż na Hamarčat Lúkach). U jego podstawy charakterystyczna czaszką, częsty element na tych terenach. Jest to głowa Adama, który miał być pochowany pod Golgotą.

Ruské, nowa kaplica, 2023 Ruské, nowa kaplica, 2023
foto: M. Piela

Po ok. 1 h od przełęczy dochodzimy do skrzyżowania we wsi Ruské, miejsce to nazywa się Pod Hrabom (470 m n.p.m.). Przy skrzyżowaniu wiata turystyczna oraz zadaszona studnia, gdzie można zaczerpnąć wody. Po przeciwnej stronie drogi tablice informacyjne Parku Narodowego "Połoniny" oraz liczne szlakowskazy. W październiku 2016 ustawiono tu sporej wielkości głaz poświęcony Świętemu Hubertowi. Za skrzyżowaniem zaczynają się tereny rezerwatów Ruské i Pod Ruskem. Powrót na przełęcz nad Roztokami to ok. 1,5 h marszu. Można też kontynuować wycieczkę szlakiem niebieskim do Smrekovicy lub Runiny (w lewo) lub zielonym szlakiem rowerowym w prawo - do Jalovej (14 km) lub Stakcina (19,5 km).

Podsumowując: piękne, malownicze tereny, które warto odwiedzić. Spokój nawet w sezonie turystycznym. Ciekawa przyroda (występują tu m.in. żubry) i widoki na trasie.

Zobacz także: Przełęcz nad Roztokami - Okrąglik - Jasło

Kilka zdjęć z proponowanej trasy:

1. Obelisk pamięci wyzwolicieli wsi Ruské.
2. Dawne słupki graniczne.
3. Nowa kaplica podczas budowy (wrzesień 2016).

3. Cmentarz przycerkiewny w Ruskiem.
4. Cmentarz wojenny obok miejsca po cerkwi.
5. Cmentarz grzebalny na wzgórzu - w tle Rypi Wierch.

6. Cmentarz wojenny wewnątrz cmentarza grzebalnego.
7. Cmentarz grzebalny.
8. Nowa kaplica po ukończeniu, październik 2016 (foto: H. Myśliwiec).

9. Ruské, obelisk św. Huberta (foto: H. Myśliwiec).
10. Świeże odchody i tropy niedźwiedzia na drodze do Ruskiego.
11. Droga do Ruskiego - w tle pasmo graniczne.

12. Na przełęczy nad Roztokami.
13. Na przełęczy nad Roztokami.
14. Chatka pod przełęczą nad Roztokami (bivak-chata).

15. Porta Rusica od strony słowackiej.
16. Dawnym traktem.
17. Studzienka pod przełęczą.

18. Las przy szlaku niebieskim biegnącym w tym miejscu traktem.
19. Las przy szlaku niebieskim.
20. Widok w kierunku wsi i gór słowackich.

21. Widoki na Bukowske Vrchy i dolinę wsi Ruské.
22. Widoki na Bukowske Vrchy i dolinę wsi Ruské.
23. Widoki na Bukowske Vrchy i dolinę wsi Ruské.

24. Latem można najeść się jabłek.
25. I poglądać wielokolorowe kwiaty - tu krwawnica pospolita.
26. Pola wsi Ruské.

27. Pierwsze z obecnych "zabudowań" wsi.
28. W miejscach dawnych domów pozostały ogrody - rudbekia naga o pełnych kwiatach.
29. Ruské, typowe obecnie domki letniskowe. W tle Rypi Wierch.

30. Dogorywa drewniany krzyż rusiński.
31. Krzyż przydrożny (chrest Mikoly).
32. Lato w Ruském.

33. Poprzednia kaplica w miejscu po dawnej cerkwi greckokatolickiej (2013).
34. Droga przez wieś, przy dobrej pogodzie sielankowe widoki.
35. Jedna z kilku "daczy".

36. Cmentarz w Ruském.
37. Cmentarz w Ruském.
38. Krzyż J. Stanko z 1858 roku.

39. Drzew owocowych jest tu mnóstwo.
40. Skrzyżowanie - Pod Hrabom, wiata turystyczna.
41. Dziewięćsił bezłodygowy w Ruskem.

tekst oraz zdjęcia: P. Szechyński

Praktyczne

Kamera w Czaszynie

Schroniska
Schroniska PTSM
Bazy namiotowe i chatki
Harcerskie bazy i hoteliki
Noclegi

Mapa Bieszczady - wersja online
Mapy Bieszczadów - recenzje
Mapy wycinkowe - recenzje
Przewodniki
Ciekawe wydawnictwa

Szlaki turystyczne - opisy
Szlaki turystyczne - wykaz
Czasy przejść
Ścieżki przyrodnicze - wykaz
Regulamin BdPN
Punkty kasowe BdPN

Bieszczadzka Kolejka Leśna
Jazdy konne
Rejsy po Zalewie Solińskim
Wyciągi narciarskie
Muzea
Informacja turystyczna
Przewodnicy
Przewoźnicy (Bus)
Przejścia graniczne
Traperska przygoda - tabory

Warto wiedzieć

Z psem w Bieszczady
Zagroda pokazowa żubrów
Wędkarskie eldorado na Sanie
Park Gwiezdnego Nieba Bieszczady
Karpackie niebo
Sery w Bieszczadach
Wypał węgla drzewnego
Jaskinie
Snowgliding w Bieszczadach
Bieszczadzkie szybowiska
Bieszcz. Centrum Nordic Walking

Trochę historii
Podział (granice) Bieszczadów
Losy bieszczadzkiej ludności
Różne plany rozwoju Bieszczadów
Na wyniosłych połoninach BdPN
Nie tylko Wysokie
Sieć wodna
Geocaching

Fauna Bieszczadów
Flora Bieszczadów

Leśny Kompleks Promocyjny "Lasy Bieszczadzkie"

Ukraińska Powstańcza Armia
Karol Wojtyła w Bieszczadach
Bieszczady pół wieku temu
Bieszczady w filmie

Polowanie w Bieszczadach

Reportaże

Rozmaitości bieszczadzkie

Wyprawy piesze

Tarnica z Wołosatego
Halicz z Wołosatego
Bukowe Berdo z Mucznego
Krzemień
Szeroki Wierch
Połonina Caryńska
Połonina Wetlińska
Smerek (wieś) - Smerek - Połonina Wetlińska - Brzegi Górne
Cisna - Jasło - Smerek (wieś)
Przysłup - Jasło
Suche Rzeki - Smerek
Dwernik-Kamień
Pętla: Wetlina - Riaba Skała - Czerteż - Kremenaros - Rawki - Dział - Wetlina
Mała i Wielka Rawka z p. Wyżniańskiej
Ścieżka "Berehy Górne"
Chryszczata z Komańczy
Chryszczata z Jeziorka Bobrowego
Szlak Huczwice - Chryszczata
Wołosań z Żubraczego
Jaworne - Kołonice - Jabłonki
Krąglica
Hyrlata
Szlak graniczny Łupków - Balnica
Przełęcz nad Roztokami - Ruske
Przełęcz nad Roztokami - Okrąglik - Jasło
Jasło i Okrąglik ze Strzebowisk
Łopiennik
Ścieżka Jeleni Skok z Cisnej (wieża widokowa)
Opołonek i Kińczyk Bukowski
Ścieżka dendrologiczno-historyczna w Berehach
Przysłup Caryński z Bereżek
Bukowiec - Sianki - Źródła Sanu
Tarnawa Niżna - Dźwiniacz Górny
Brenzberg - ścieżka
Krutyjówka - ścieżka
Tworylne i Krywe z Rajskiego
Terka - Studenne
Otaczarnia w Bukowcu
Rajskie - Studenne (most)
Przysłup - Krywe
Korbania z Bukowca
Korbania z Łopienki i Tyskowej
Suliła
Wola Michowa - Balnica szl. żółtym
Z Balnicy do Osadnego
Do Solinki z Żubraczego
Zwierzyń - Myczków
Tyskowa i Radziejowa ze Stężnicy
Lasumiła - najgrubsza jodła
Jodła k.Pszczelin - opis ścieżki
Stare Procisne, ścieżka
Dwernik - Procisne, ścieżka
Przez bieszczadzki las - ścieżka Nasiczne - Sękowiec
Kopalnia ropy Polana - Ostre
Holica z Ustianowej - ścieżka
Hylaty - ścieżka hist-przyrodnicza
Huczwice - ścieżka geologiczna
Komańcza - ścieżka dydaktyczna
Jawornik - ścieżka
Gminny szlak Baligród
Bukowy Dwór - ścieżka przyrodnicza
Po ekomuzeum w krainie bobrów
Dolina Potoku Zwór

Warto zobaczyć

Wodospady i kaskady
Jeziorka Duszatyńskie
Jeziorko Bobrowe
Sine Wiry
"Gołoborze" i dolina Rabskiego
Rezerwat "Przełom Osławy"
Rezerwat "Śnieżyca wiosenna w Dwerniczku"
Torfowisko "Tarnawa"
Torfowisko "Wołosate"
Jaskinie w Nasicznem
Grota w Rosolinie
Rezerwat "Hulskie"
Młyn w Hulskiem
Pichurów - punkt widokowy
Przełęcz Wyżna - pkt. widokowy
Przełęcz Żebrak
Zagroda pokazowa żubrów
Mini-zoo w Lisznej i Myczkowcach
Kamień leski
Koziniec kamieniołom
Skałki Myczkowieckie
Kolejowy Smolnik
Ogród biblijny w Myczkowcach
Miniatury cerkwi Myczkowce
Entomo-zieleniec Myczkowce
MBL Sanok - skansen w Sanoku
Park miejski w Sanoku
Zielony domek w Ustrzykach G.
Muzeum Historii Bieszczad
Klasztor w Zagórzu
Droga krzyżowa w Zagórzu
Sanktuarium w Jasieniu
Ekomuzeum Hołe
Pomnik Tołhaja
Most podwieszany w Dwerniczku
XIX-wieczny most kolejki
Radoszyckie źródełko
- legenda o radoszyckim źródełku
Nowe pomniki przyrody w dolinie Osławy i Kalniczki
Góry Słonne
Rezerwat Sobień
Rezerwat "Polanki"
Góry Słonne - pkt. widokowy

Ski-tour

Hyrlata (1103 m) zimą
Matragona (990 m) zimą
Osina (963m n.p.m.)
Płasza, Kurników Beskid, Okrąglik

Rowerem

Trasy rowerowe

Samochodem

Trasy samochodowe
Stan dróg w Bieszczadach
Parkingi

Słowacja i Ukraina

Zalew Starina (Słowacja)

Projekt Rozłucz
Jasienica Zamkowa
Stara Sól
Bieszczady Wschodnie - relacja z wyjazdu 2005
Czarnohora, relacja z wyjazdu 2006


Serwis nasz i współpracujący z nami reklamodawcy
zbierają i przechowują tzw. pliki cookies zarówno do np. statystyk,
jak i w celach reklamowych. Korzystając z naszych stron bez zmiany ustawien przegladarki będą one zapisane w pamięci urządzenia. Przeglądając nasz serwis ZGADZASZ się na wykorzystywanie tych plików. Szczegółowe informacje na temat cookies
znajdują się w naszej Polityce prywatności

© Twoje Bieszczady 2001-2023