...Twoje Bieszczady - serwis dla wszystkich którym Bieszczady w duszy grają...

Bieszczady


Terenwka w Bieszczadach

Bieszczady 4x4


Polecamy:

Gospodarstwo Aleksa
Chata Smerek
Magiczne Bieszczady
Werchowyna
Panorama Solina
Kolejowy Smolnik
Czadzie Sioło
4x4 w Bieszczadach


Cerkwie i cmentarze

Cerkwie drewniane w Bieszczadach
Cerkwie murowane
Kapliczki w Bieszczadach
Dawne cmentarze, cerkwie i cerkwiska
Ikonostas
O ikonie słów kilka
Bojkowszczyzna Zachodnia. Ochrona zasobów kulturowych - działania praktyczne (pdf)

Cmentarze żydowskie (kirkuty)
Cmentarze ewangelickie Bandrów i Stebnik (Steinfels); cm. gr.kat. w Stebniku
Cmentarze wojskowe w Komańczy
Cmentarz wojskowy w Lesku

Kościół w Woli Michowej
Kościół w Komańczy

Obelisk UPA

Miejscowości

Baligród i okolice
Bóbrka
Buk k.Terki
Bystre k.Czarnej
Cisna i okolice
Czarna i okolice
Daszówka
Duszatyn
Dwernik i Dwerniczek
Glinne
Jankowce
Kalnica k.Baligrodu
Komańcza i okolice
- Mogiła - legenda
- drewniany kościółek
- klasztor Nazaretanek
Lutowiska
Łupków
Mików
Muczne
Myczkowce
Nasiczne
Olszanica
Orelec
Prełuki
Rajskie
Roztoki Górne
Rzepedź
Sękowiec i okolice
Serednie Małe
Smolnik nad Osławą
Solinka
Solina i okolice
- bieszczadzkie zapory
- tajemnica zatoki
Stefkowa
Terka
Uherce Mineralne
Ustjanowa
Ustrzyki Górne
Wetlina
Wola Matiaszowa
Wola Michowa
Wołosate
Zatwarnica
Zwierzyń

Dawne wsie

Balnica
Beniowa
Bereźnica Niżna
Bukowiec
Caryńskie
Choceń
Dydiowa
Dźwiniacz Górny
Hulskie
Huczwice
Jawornik
Jaworzec
Kamionki
Krywe
Łokieć
Łopienka
- rys historyczny Łopienki
- Chrystus Bieszczadzki
Łuh
Rabe k.Baligrodu
Rosolin
Ruskie
Sianki
Skorodne
Sokoliki
Sokołowa Wola
Studenne
Tarnawa Niżna i Wyżna
Tworylne
- Tworylczyk
Tyskowa
Zawój
Zubeńsko
Żurawin

» Cmentarze i cerkwiska | Polana - miejsce po kościele i cmentarz

Miejsce po dawnym kościele parafialnym pw. Przemienienia Pańskiego z 1780 roku w Polanie

Założona w XV wieku wieś Polana była jedyną w głębi gór miejscowścią, w której większość mieszkańców stanowili Polacy. Była to również duża wieś a przed wojną również siedziba Gminy.

Kościół z 1780 roku w Polanie Kościół z 1780 roku w Polanie. Zdjęcie stanowi fragment pocztówki z 1912 roku, stoi na nim grupa parafian z księdzem Janem Mrozem, który był proboszczem w latach 1908-1918

Pierwszy kościół rzymskokatolicki w Polanie datowany jest na koniec XVII wieku. Ufundował go ówczesny właściciel wsi Franciszek Urbański, łowczy podolski. Drewniany kościół był jednoczesnie dworską kaplicą.

W połowie wieku XVIII (1747) Polana stała się parafią, do której należało 33 wsie oraz miasteczko Lutowiska.

We wnętrzu kościoła znajdował się obraz Przemienienia Pańskiego (wezwanie parafii) na głównym ołtarzu oraz dwa ołtarze boczne. Była tu również drewniana ambona i zakrystia. Chór wsparty był na słupach a na nim znajdowały się ośmiogłosowe organy. Dzwonnica pełniła jednocześnię funkcję przedsionka kościoła, gdyż była wkomponowana w jego bryłę. W roku 1755 biskup Sierakowski określił go jak "mały i zły [...] w ścianach i dachach nadgniły". Jego dalsze remonty nie miały sensu, ponieważ był zbyt mały.

Dzwonnica obok danwgo kościoła w Polanie Dzwonnica obok dawnego kościoła w Polanie
foto: P. Szechyński

W roku 1780 zakończono budowę nowego kościoła - również drewnianego. Kolatorem był Wawrzyniec Górecki, w połowie lat 70.XVIII wieku zaczął gromadzić materiały pod budowę nowego, większego kościoła. W 1775 roku zgromadził 280 fur kamienia a rok później komendarz i promotor bractwa różańcowego ks. Dominik Zielonka postarał się o kolejne 158 wozów. Kamień został użyty do budowy fundamentów oraz budynku plebanii.

Zachował się zapis tego wydarzenia: "13 sierpnia 1780 roku poświęcono nową świątynię. Kościół prezentuje się okazale, przyozdobiony snycerską robotą w stylu barokowym. Zakrystia murowana. Świątynię podniesiono do wysokości 14,88m, w tym wysokość ścian wynosi 7,22m. Przed wejściem dobudowano krużganek, dach pokryto gontem. Wzmocniono podmurówkę z kamieni. Świątynia posiada sześć prostokątnych okien. Sklepienie drewniane, prezbiterium o kształcie beczkowym. Cztery filary tworzą trzy nawy, w tym główna 6 metrowej szerokości. Ze sklepienia zwisają żyrandole oświetlone świecami. Chór organowy wsparty na 6 filarach, zajmuje całą szerokość nawy głównej. Podłoga z drewna jodłowego. Prezbiterium od naw oddzielają misternie wykonane balaski, nad którymi, pod stropem, znajduje się tęcza z figuralną rzeźbą. Wnętrze wypełniają chrzcielnica, ambona, konfesjonał, stacje drogi krzyżowej, chorągwie i ławki dla wiernych." Konsekracjo dokonano natomiast dopiero 50 lat później. Dokonał jej w roku 1837 biskup Korczyński, ordynariusz przemyski w latach 1834-39.

Miejsce po dawnym kościele w Polanie Miejsce po dawnym kościele w Polanie
foto: P. Szechyński

Z zachowanych zapisków wynika, że w roku 1827 kościół w Polanie posiadał siedem ołtarzy bocznych, malowanych, snycerskiej roboty.

W latach 1866-1900 powstała nowa, murowana dzwonnica, która stoi na tym miejscu do dziś. Jest to dzwonnica parawanowa, trójarkadowa - z miejscem na 3 dzwony. Wiszące tam przed II wojną światową dzwony nosiły imiona Marian, Łukasz i Paweł.

Jak podaje dawny słownik geograficzny z 1880r., parafia w Polanie należała wówczas do diecezji przemyskiej, dekanatu liskiego (leskiego) i obejmowała 29 miejscowości zamieszkałych częściowo przez ludność polską: Lutowiska, Berechy Górne, Chmiel, Chrewt, Czarną, Dydiową, Hulskie z Krywem, Krywkę, Nasiczne i Caryńskie, Olchowiec z Leobratem, Paniszczów, Procisne, Rosochate, Ruskie, Rosolin, Sokołową Wolę, Serednie Małe, Sokole, Skorodne, Smolnik, Stuposiany z Bereżkami, Ustrzyki Górne, Wołosate, Wydrne, Żołobek, Żurawin, Zatwarnicę i Sikawiec (Sękowiec).

Jeden z nagrobków w Polanie na placu kościelnym Jeden z nagrobków w Polanie na placu kościelnym
foto: P. Szechyński

Kolejnej przebudowy kościoła dokonano w roku 1901. Odnowiony został wówczas ołtarz główny, wymieniono ambonę, zainstalowano nowe organy oraz odnowiono ściany. Należy zaznaczyć, że kościół ten nie był obiektem trwałym. Surowy klimat oraz jego lokalizacja na "młakach" (podmokły teren) a także użyte do budowy drewno jodłowe powodowały, iż wymagał częstych remontów.

Ostatni remont kościoła przeprowadzono w latach 1927-28. Naprawiano wówczas fundamenty i wyprostowano przekrzywioną bryłę kościoła oraz zbudowano nową wieżyczkę sygnaturkową na dachu kościoła. Świątynię z zewnątrz oszalowano deskami a dach pokryty został blachą. Prace te sponsorowali parafianie, proboszczem był w tym okresie ks. Jan Pieniążek. Teren wokół kościoła ksiądz proboszcz obsadził 15 chińskimi topolami.

Kościół w Polanie przetrwał wojnę, proces jego niszczenia zapoczątkowany został w roku 1949, kiedy to zdjęto z dachu blachę i wykorzystano ją do pokrycia dachu miejscowej świetlicy. W Polanie zarządzała wówczas administracja sowiecka, gdyż wieś ta w latach 1945-1951 należała do Związku Radzieckiego. Ostatnie nabożeństwo w kościele, odprawione przez księdza Franciszka Glazera, miało miejsce 29 czerwca 1945r. Po tym okresie kościół uległ dewastacji a następnie rozbiórce, której dokonali pracownicy miejscowego PGR (już po powrocie Polany do Polski w roku 1951). Materiały zostały wykorzystane do celów gospodarczych.

Pomnikowa lipa w Polanie Pomnikowa lipa
foto: P. Szechyński

Do dnia dzisiejszego zachowały się podziemia kościoła, fragmenty fundamentów, dzwonnica, kilka nagrobków na cmentarzu obok kościoła oraz pomnikowe lipy. W podziemiach i na kościelnym placu pochowani są zmarli w Polanie księża i fundatorzy. Spoczywają tu: ks. proboszcz Jan Lenkiewicz (zm. 29.08.1774r.), ks. prebendarz Stanisław Kawalerski (zm. 01.12.1796r.), ks. proboszcz Bruno Lewicki (zm. 21.12.1816r.), ks. wikary Piotr Warkalewicz (zm. 28.08.1855r.), ks. proboszcz Walenty Świerzowicz (zm. 30.10.1890r.), ks. proboszcz Franciszek Nicołek (zm. 15.12.1900r.), ks. proboszcz Jan Pieniążek (zm. 21.07.1934r.) oraz Wawrzyniec Górski - podsędek sanocki (zm. 1804r.), Marianna z Urbańskich Górska (zm. 1834r.), Paweł Moczarowski (zm. 1934r.). Pierwotnie cmentarz znajdował się na placu przykościelnym i był ogrodzony wiklinowym płotkiem. W wyniku wizytacji w roku 1755 biskupa Sierakowskiego nakazał on zbudować ogrodzenie z belek drewnianych i nakryć gontowym daszkiem, co przyzdobiło teren kościoła, jednak polecenie biskupa wykonano dopiero w roku 1773.

W roku 1958 powróciło do Polany 13 rodzin dawnych parafian z Dolnego Śląska oraz 11 rodzin z ZSRR. Osiedliły się także inne rodziny z różnych części kraju. Rozpoczęto starania o wykorzystanie dawnej cerkwi greckokatolickiej na potrzeby kościoła. Udało się to w roku 1969, natomiast od 1982 Polana jest ponownie parafią, prowadzoną przez Zgromadzenie Salezjańskie. Pierwszym proboszczem był ks. Stanisław Zasada. Zbudował on razem z parafianami nową plebanię i dom młodzieżowy. W roku 1991 proboszczem został ks. Józef Talik, który ropoczął budowę nowego kościoła obok nowej plebanii.Zmarł w roku 2000 a budowę kontynuuje obecny proboszcz Stanisław Lasak.

W 2009 roku grant z Fundacji Bieszczadzkiej otrzymała Grupa Inicjatywna Wsi Polana na projekt o nazwie "Ocalić od zapomnienia". Zinwentaryzowano wówczas zabytki, zrobiono tablicę, oczyszczono i odsłonięto fundamenty kościoła, wyremontowano zadaszenie dzwonnicy kościelnej oraz przygotowano wystawę. Ten projekt dotyczył miejsca po kościele. W roku 2010 Stowarzyszenie Dziedzictwo Mniejszosci Karpackich wraz z wolontariuszami (w tym z przewodnikami) pracowali na wszystkich trzech cmentarzach w Polanie. Odnowiono wówczas m.in. nagrobki na placu obok dawnego kościoła. Podczas prac podniesiono zapadnięte pomniki, te, które były popękane sklejono i uzupełniono ubytki. Kamienne nagrobki zostały oczyszczone przy pomocy wody z piaskiem kwarcowym. Zakonserwowano je również chemicznie poprzez odgrzybianie, wzmocnienie strukturalne, zabezpieczenie przed rozwojem grzybów i glonów, hydrofobizację. Na łączeniach elementów wykonano fugi a otoczenie nagrobków wysypano płukanym żwirem. W roku 2010 zachowane nagrobki zostały wpisane do gminnej ewidencji zabytków.

Dawniej nieopodal miejsca po kościele znajdowała się tablica z wierszem poświęconym kościołowi, autorstwa miejscowego poety.

opracowanie, zdjęcia: Piotr Szechyński

Literatura:

1. Wojciechowski T., "Polana, wieś bieszczadzka. Dzieje cywilne i kościelne", Polana 2009, nakładem Parafii Rzymskokatolickiej w Polanie.
2. Faran M. - opracowanie znajdujące się na tablicy w miejcu po kościele.
3. Słownik Geograficzny Królewstwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Warszawa 1880.
4. Smoleński W., 2010, "Prace konserwatorskie w Polanie", Bieszczad, nr 16, s.218-238.

Więcej zdjęć miejsca po kościele oraz nagrobków w galerii:
Pozostałości kościoła i cmentarz w Polanie - zdjęcia

Pozostałości kościoła w Polanie Pozostałości kościoła w Polanie
foto: P. Szechyński
Tablica przy pozostałościach kościoła w Polanie Tablica przy pozostałościach kościoła w Polanie
foto: P. Szechyński
Cmentarz na placu kościelnym w Polanie Cmentarz na placu kościelnym w Polanie
foto: P. Szechyński
tablica z wierszem 
poświęconym kościołowi, autorstwa miejscowego poety Tablica z wierszem poświęconym kościołowi, autorstwa miejscowego poety, która kiedyś stała w pobliżu miejsca po kościele w Polanie
foto: P. Szechyński
Praktyczne

Kamera w Czaszynie

Schroniska
Schroniska PTSM
Bazy namiotowe i chatki
Harcerskie bazy i hoteliki
Noclegi

Mapa Bieszczady - wersja online
Mapy Bieszczadów - recenzje
Mapy wycinkowe - recenzje
Przewodniki
Ciekawe wydawnictwa

Szlaki turystyczne - opisy
Szlaki turystyczne - wykaz
Czasy przejść
Ścieżki przyrodnicze - wykaz
Regulamin BdPN
Punkty kasowe BdPN

Bieszczadzka Kolejka Leśna
Jazdy konne
Rejsy po Zalewie Solińskim
Wyciągi narciarskie
Muzea
Informacja turystyczna
Przewodnicy
Przewoźnicy (Bus)
Przejścia graniczne
Traperska przygoda - tabory

Warto wiedzieć

Z psem w Bieszczady
Zagroda pokazowa żubrów
Wędkarskie eldorado na Sanie
Park Gwiezdnego Nieba Bieszczady
Karpackie niebo
Sery w Bieszczadach
Wypał węgla drzewnego
Jaskinie
Snowgliding w Bieszczadach
Bieszczadzkie szybowiska
Bieszcz. Centrum Nordic Walking

Trochę historii
Podział (granice) Bieszczadów
Losy bieszczadzkiej ludności
Różne plany rozwoju Bieszczadów
Na wyniosłych połoninach BdPN
Nie tylko Wysokie
Sieć wodna
Geocaching

Fauna Bieszczadów
Flora Bieszczadów

Leśny Kompleks Promocyjny "Lasy Bieszczadzkie"

Ukraińska Powstańcza Armia
Karol Wojtyła w Bieszczadach
Bieszczady pół wieku temu
Bieszczady w filmie

Polowanie w Bieszczadach

Reportaże

Rozmaitości bieszczadzkie

Wyprawy piesze

Tarnica z Wołosatego
Halicz z Wołosatego
Bukowe Berdo z Mucznego
Krzemień
Szeroki Wierch
Połonina Caryńska
Połonina Wetlińska
Smerek (wieś) - Smerek - Połonina Wetlińska - Brzegi Górne
Cisna - Jasło - Smerek (wieś)
Przysłup - Jasło
Suche Rzeki - Smerek
Dwernik-Kamień
Pętla: Wetlina - Riaba Skała - Czerteż - Kremenaros - Rawki - Dział - Wetlina
Mała i Wielka Rawka z p. Wyżniańskiej
Ścieżka "Berehy Górne"
Chryszczata z Komańczy
Chryszczata z Jeziorka Bobrowego
Szlak Huczwice - Chryszczata
Wołosań z Żubraczego
Jaworne - Kołonice - Jabłonki
Krąglica
Hyrlata
Szlak graniczny Łupków - Balnica
Przełęcz nad Roztokami - Ruske
Przełęcz nad Roztokami - Okrąglik - Jasło
Jasło i Okrąglik ze Strzebowisk
Łopiennik
Ścieżka Jeleni Skok z Cisnej (wieża widokowa)
Opołonek i Kińczyk Bukowski
Ścieżka dendrologiczno-historyczna w Berehach
Przysłup Caryński z Bereżek
Bukowiec - Sianki - Źródła Sanu
Tarnawa Niżna - Dźwiniacz Górny
Brenzberg - ścieżka
Krutyjówka - ścieżka
Tworylne i Krywe z Rajskiego
Terka - Studenne
Otaczarnia w Bukowcu
Rajskie - Studenne (most)
Przysłup - Krywe
Korbania z Bukowca
Korbania z Łopienki i Tyskowej
Suliła
Wola Michowa - Balnica szl. żółtym
Z Balnicy do Osadnego
Do Solinki z Żubraczego
Zwierzyń - Myczków
Tyskowa i Radziejowa ze Stężnicy
Lasumiła - najgrubsza jodła
Jodła k.Pszczelin - opis ścieżki
Stare Procisne, ścieżka
Dwernik - Procisne, ścieżka
Przez bieszczadzki las - ścieżka Nasiczne - Sękowiec
Kopalnia ropy Polana - Ostre
Holica z Ustianowej - ścieżka
Hylaty - ścieżka hist-przyrodnicza
Huczwice - ścieżka geologiczna
Komańcza - ścieżka dydaktyczna
Jawornik - ścieżka
Gminny szlak Baligród
Bukowy Dwór - ścieżka przyrodnicza
Po ekomuzeum w krainie bobrów
Dolina Potoku Zwór

Warto zobaczyć

Wodospady i kaskady
Jeziorka Duszatyńskie
Jeziorko Bobrowe
Sine Wiry
"Gołoborze" i dolina Rabskiego
Rezerwat "Przełom Osławy"
Rezerwat "Śnieżyca wiosenna w Dwerniczku"
Torfowisko "Tarnawa"
Torfowisko "Wołosate"
Jaskinie w Nasicznem
Grota w Rosolinie
Rezerwat "Hulskie"
Młyn w Hulskiem
Pichurów - punkt widokowy
Przełęcz Wyżna - pkt. widokowy
Przełęcz Żebrak
Zagroda pokazowa żubrów
Mini-zoo w Lisznej i Myczkowcach
Kamień leski
Koziniec kamieniołom
Skałki Myczkowieckie
Kolejowy Smolnik
Ogród biblijny w Myczkowcach
Miniatury cerkwi Myczkowce
Entomo-zieleniec Myczkowce
MBL Sanok - skansen w Sanoku
Park miejski w Sanoku
Zielony domek w Ustrzykach G.
Muzeum Historii Bieszczad
Klasztor w Zagórzu
Droga krzyżowa w Zagórzu
Sanktuarium w Jasieniu
Ekomuzeum Hołe
Pomnik Tołhaja
Most podwieszany w Dwerniczku
XIX-wieczny most kolejki
Radoszyckie źródełko
- legenda o radoszyckim źródełku
Nowe pomniki przyrody w dolinie Osławy i Kalniczki
Góry Słonne
Rezerwat Sobień
Rezerwat "Polanki"
Góry Słonne - pkt. widokowy

Ski-tour

Hyrlata (1103 m) zimą
Matragona (990 m) zimą
Osina (963m n.p.m.)
Płasza, Kurników Beskid, Okrąglik

Rowerem

Trasy rowerowe

Samochodem

Trasy samochodowe
Stan dróg w Bieszczadach
Parkingi

Słowacja i Ukraina

Zalew Starina (Słowacja)

Projekt Rozłucz
Jasienica Zamkowa
Stara Sól
Bieszczady Wschodnie - relacja z wyjazdu 2005
Czarnohora, relacja z wyjazdu 2006

 

Serwis nasz i współpracujący z nami reklamodawcy
zbierają i przechowują tzw. pliki cookies zarówno do np. statystyk,
jak i w celach reklamowych. Korzystając z naszych stron bez zmiany ustawien przegladarki będą one zapisane w pamięci urządzenia. Przeglądając nasz serwis ZGADZASZ się na wykorzystywanie tych plików. Szczegółowe informacje na temat cookies
znajdują się w naszej Polityce prywatności

© Twoje Bieszczady 2001-2024