» Cmentarze i cerkwiska | Tworylne

Cmentarz i miejsce po cerkwi w Tworylnem

Nieistniejąca obecnie wieś Tworylne, położona jest w dolinie Sanu, pomiędzy dawnymi wsiami Krywe i Studenne, na południe od pobliskiego pasma Otrytu. Podobnie jak pozostałe wsie tego terenu, została spalona przez ukraińskich nacjonalistów w roku 1946 a wcześniej wysiedlona przez Wojsko Polskie.

Cmentarz w Tworylnem
foto: P. Szechyński

W dawnej wsi zachowało się dość sporo pozostałości, tu jednak skupiamy się na miejscowym cmentarzu oraz miejscu po cerkwi, nazywanym powszechnie cerkwiskiem.

W Tworylnem znajdowała się cerkiew greckokatolicka pw. św. Mikołaja (dekanat lutowiski) z roku 1876. Cerkwie w Tworylnem istniały oczywiście wcześniej a pierwsza jest wzmiankowana w roku 1526. Z ostatniej cerkwi zachowała się jedynie kamienna podmurówka, której fragmenty są dobrze widoczne - zwłaszcza poza okresem letnim. Była to świątynia trójdzielna z trzema częściami na planie kwadratu.

Dzwonnica w Tworylnem (2013)
foto: P. Szechyński

W pobliżu cerkwi stała kaplica dworska (dwór był niemal naprzeciwko), przy czym była to kaplica rzymskokatolicka i grekokatolicy z niej nie korzystali. Stała na cmentarzu cerkiewnym. Wzniesiona została w 1893r. z fundacji ówczesnego właściciela wsi Wincentego Łęckiego i nosiła wezwanie Przemienienia Pańskiego. Kaplica również nie istnieje, zachowała się natomiast krypta grobowa, która znajdowała się pod nią.

Przy cerkwi znajdowała się także murowana dzwonnica parawanowa z okresu budowy cerkwi. Posiada dwie kondygnacje - w części dolnej ślepa arkada a w górnej dwie arkady. Obecnie znajduje się w ruinie, choć w ramach prac remontowych przywrócono jej drewniany daszek, którego wcześniej brakowało.

Cmentarz cerkiewny ulokowany był w bezpośrednim sąsiedztwie cerkwi, nie zachowały się jednak żadne nagrobki, poza wspomnianą kryptą grobową.

Ogrodzony cmentarz w Tworylnem (2016)
foto: M. Piela

Cmentarz grzebalny znajdował się kawałek wyżej - przy drodze biegnącej przez przełęcz do Tworylczyka i Krywego. Składa się z dwóch części, umieszczonych po obu stronach drogi. Prawdopodobnie część po tej samej stronie co cerkiew jest starsza. Na cmentarzu zachowało się kilkanaście nagrobków i krzyży. Obecnie w bardzo złym stanie. Cmentarz był porządkowany społecznie w ramach obozów organizowanych przez Stanisława Krycińskiego pod nazwą "Nadsanie" w roku 1993 i 1994. Obecnie jest stanie złym - wiele poprzewracanych nagrobków, ułamane krzyże oraz krzyże odpadające od nagrobków ze względu na upływ czasu. Latem zarośnięty i zaniedbany. Jesienią 2016 teren cmentarza został ogrodzony przez Nadleśnictwo Lutowiska.

Literatura:

1. Kryciński S. (red.), Augustyn M., Modrzejewski S., Szewc R., 1995, "Bieszczady. Słownik historyczno-krajoznawczy. Część 1 Gmina Lutowiska", BdPN, Wydawnictwo Stanisław Kryciński, Ustrzyki Górne-Warszawa.
2. Kryciński S., "Cerkwie w Bieszczadach", Warszawa 1995.

opracowanie oraz zdjęcia: P. Szechyński

Poniżej cmentarz i cerkwisko w Tworylnem:
foto: P. Szechyński

1. Cmentarz w Tworylnem (2013).
2. Cmentarz w Tworylnem (2013).
3. Cmentarz w Tworylnem, grób Piotra, Jerzego i Jana Kijów (2013).

4. Cmentarz w Tworylnem, jeden z ułamanych krzyży, obecnie jest schowany (2013).
5. Cmentarz w Tworylnem (2013).
6. Cmentarz w Tworylnem (2013).

7. Cmentarz w Tworylnem, (2013).
8. Cmentarz w Tworylnem, fragment nagrobka (2013).
9. Cmentarz w Tworylnem, krzyże (2013).

10. Cmentarz w Tworylnem, krzyże (2013).
11. Cmentarz w Tworylnem (2013).
12. Cmentarz w Tworylnem, fragment nagrobka (2013).

13. Wejście do krypty grobowej w Tworylnem (2013).
14. Krzyż drewniany przy cerkwisku (2013).
15. Wnętrze podpartej dwoma słupkami krypty grobowej w Tworylnem (2013).

16. Cmentarz w Tworylnem zimą 2013 (foto: M. Piela).

Zobacz także zdjęcia z różnych okresów i pór roku:

Cmentarz w Tworylnem - galeria zdjęć