» Cmentarze i cerkwiska | Lutowiska
Cmentarz greckokatolicki i miejsce po cerkwi w Lutowiskach
Cmentarz greckokatolicki w Lutowiskach znajduje się tuż przy drodze, po jej
lewej stronie, wjeżdżając do Lutowisk od strony Smolnika. Obok biegnie szlak
zielony do Chaty Socjologa na Otrycie oraz droga do Posady Dolnej.
![cmentarz w Lutowiskach](lutow_gr300.jpg)
Cmentarz greckokatolicki w Lutowiskach
foto: J. Milczanowska
Cmentarz ten do II wojny światowej był wykorzystywany przez katolików wszystkich obrządków,
ponieważ cmentarz rzymskokatolicki został założony w latach 20 XX wieku i znajduje się za
kościołem.
Pochodzenie cmentarza greckokatolickiego datuje się na przełom XVIII i XIX wieku.
Położony był w sąsiedztwie cerkwi, która została rozebrana w roku 1980 (po uprzednim
przekazaniu jej parafii rzymskokatolickiej) a z materiałów po rozbiórce zbudowano kościół
w Dwerniku. Cerkiew ta była bliźniczo podobna do cerkwi znajdującej się w Bystrem k. Czarnej. Kilka ikon z cerkwi w Lutowiskach znajduje się obecnie w cerkwi w Rabem, można
je obejrzeć tu: cerkiew w Rabem - ikony z Lutowisk.
![Miejsce po cerkwi w Lutowiskach](lutowiska_gr/lutowiska550.jpg)
Miejsce po cerkwi w Lutowiskach
foto: P. Szechyński
![Makieta cerkwi w Lutowiskach](lutowiska_gr/lutowiska2550.jpg)
Makieta cerkwi w Lutowiskach
foto: P. Szechyński
Na cmentarzu w Lutowiskach zachowało się kilkanaście nagrobków w różnym
stanie. Był on porządkowany w roku 1988 podczas obozu zorganizowanego przez Społeczną
Komisję Opieki nad Zabytkami Sztuki Cerkiewnej. Inskrypcje na nagrobkach są zarówno w
języku polskim jak i ukraińskim. Poniżej kilka najciekwszych i najlepiej zachowanych nagrobków:
Epitafium (w tłumaczeniu):
Tu spoczywa Stefan Pietjach, gospodarz z Żurawina
5.XII.1873 † 6.XI.1925.
Epitafium: Zofia z Jakimowiczów Giebułtowiczowa w 29 roku życia swego
przeniosła się dnia 22 stycznia 1862 do wieczności. Mąż i synowie prozą o modlitwę
Wykonany z czerwonego piaskowca nagrobek miejscowego dziekana i parocha Josyfa
Koteckiego, za którego
kadencji wybudowano ostatnią cerkiew w Lutowiskach w 1898 roku oraz jego żony:
Epitafium (w tłumaczeniu):
Drogim rodzicom Josyfowi Koteckiemu dziekanowi i parochowi w Lutowiskach
1849 † 9.2.1919
Filipinie z Nimcjewych Koteckiej
1862 † 17.6.1919.
Na wieczna pamiątkę
Zdjęcie na porcelanie na nagrobku Tadzia Dulęby zwieńczonym krzyżem przepasanym
wiązanką kwiatów:
Epitafium:
Tadzio Janek Dulęba, ur. dnia 4 maja 1901, zm. dnia 6 czerwca 1906.
Duży krzyż z żeliwną tabliczką na której znajduje się inskrypcja:
Epitafium:
Antoni Rokoszak, Posterunkowy Policji Państwa w Lutowiskach
ur. 4.2.1894 † 2.5.1920.
Padł jako ofiara przemytników
![Cmentarz greckokatolicki w Lutowiskach](lutowiska_gr/lutowiska3550.jpg)
Cmentarz greckokatolicki w Lutowiskach, 2019
foto: P. Szechyński
![Cmentarz greckokatolicki w Lutowiskach](lutowiska_gr/lutowiska4550.jpg)
Cmentarz greckokatolicki w Lutowiskach, 2019
foto: P. Szechyński
![Cmentarz greckokatolicki w Lutowiskach](lutowiska_gr/lutowiska5550.jpg)
Cmentarz greckokatolicki w Lutowiskach, 2019
foto: P. Szechyński
![Cmentarz greckokatolicki w Lutowiskach](lutowiska_gr/lutowiska7550.jpg)
Cmentarz greckokatolicki w Lutowiskach, 2019
Grób otoczony kutym płotkiem. Inskrypcje:
Antoni Zawadski
ur. 20 VII 1899
zm. 20 VI 1949
Prosi o Zdrowaś Mario
Więcej zdjęć cmentarza w Lutowiskach w galerii:
cmentarz w Lutowiskach - zdjęcia
Poza pokazanymi powyżej grobami znajdują się tu jeszcze m.in.
- piaskowcowe cokoły pozbawione krzyży,
- piaskowcowy nagrobek bez inskrypcji zwieńczony krzyżem z postacią Chrystusa,
- płyta nagrobna z inskrypcją: Tu spoczywa Joanna Jerzowa wdowa po kapitanie, 10.5.1855 - 27.8.1925,
- nagrobek z żeliwnym krzyżem z inskrypcją: Ukochanej matce Gabryeli Rybotyckiej zmarłej
12 lutego 1896 w 73 roku życia. Wdzięczny syn,
- nagrobek ze zniszczonym krzyżem: Sofia Emilia Kotecka, 2.7.1893 † 26.2.1894.
![Pamiątkowy obelisk przy cmentarzu greckokatolickim w Lutowiskach](lutowiska_gr/lutowiska6550.jpg)
Pamiątkowy obelisk przy cmentarzu greckokatolickim w Lutowiskach, 2019
foto: P. Szechyński
Obecnie cmentarz jest uporządkowany, stanowi jeden z punktów 13 kilometrowej ścieżki "Ekomuzeum Trzy Kultury" wokół Lutowisk. W miejscu po cerkwi
ustawiony został krzyż. Przed wejściem na teren cmentarza i cerkwiska, znajduje się makieta cerkwi.
Obok znajduje się również pamiątkowy obelisk z inskrypcjami w trzech językach (polski, ukraiński, angielski) o treści:
"1951 - 2016.
W związku z wymianą części terytoriów pomiędzy ZSRR a komunistyczną Polską, latem i jesienią 1951 r. z inicjatywy sowieckich władz
przymusowo wysiedlono 902 bojkowskie rodziny, liczące łącznie 4304 osoby ze wsi: Lutowiska (Szewczenko), Żurawin, Krywka, Smolnik do obwodu
chersońskiego oraz ze Skorodnego, Dwerniczka i Chmiela do obwodu odeskiego USSR.
Ku pamięci naszych ojców potomkowie wysiedlonych Bojków."
opracowanie: P. Szechyński
Literatura:
1. Bieszczady, Słownik Historyczno-Krajoznawczy, cz.1, Gmina Lutowiska. UG - Warszawa 1995,
2. Cerkwie w Bieszczadach - Stanisław Kryciński, Warszawa 1991.