...Twoje Bieszczady - serwis dla wszystkich którym Bieszczady w duszy grają...

Bieszczady


Terenwka w Bieszczadach

Bieszczady 4x4


Polecamy:

4x4 w Bieszczadach
Gospodarstwo Aleksa
Swobodne wycieczki
Chata Smerek
Werchowyna
Magiczne Bieszczady
Panorama Solina
Kolejowy Smolnik
Czadzie Sioło


Cerkwie i cmentarze

Cerkwie drewniane w Bieszczadach
Cerkwie murowane
Kapliczki w Bieszczadach
Dawne cmentarze, cerkwie i cerkwiska
Ikonostas
O ikonie słów kilka
Bojkowszczyzna Zachodnia. Ochrona zasobów kulturowych - działania praktyczne (pdf)

Cmentarze żydowskie (kirkuty)
Cmentarze ewangelickie Bandrów i Stebnik (Steinfels); cm. gr.kat. w Stebniku
Cmentarze wojskowe w Komańczy
Cmentarz wojskowy w Lesku

Kościół w Woli Michowej
Kościół w Komańczy

Obelisk UPA

Miejscowości

Baligród i okolice
Bóbrka
Buk k.Terki
Bystre k.Czarnej
Cisna i okolice
Czarna i okolice
Daszówka
Duszatyn
Dwernik i Dwerniczek
Glinne
Jankowce
Kalnica k.Baligrodu
Komańcza i okolice
- Mogiła - legenda
- drewniany kościółek
- klasztor Nazaretanek
Lutowiska
Łupków
Mików
Muczne
Myczkowce
Nasiczne
Olszanica
Orelec
Prełuki
Rajskie
Roztoki Górne
Rzepedź
Sękowiec i okolice
Serednie Małe
Smolnik nad Osławą
Solinka
Solina i okolice
- bieszczadzkie zapory
- tajemnica zatoki
Stefkowa
Terka
Uherce Mineralne
Ustjanowa
Ustrzyki Górne
Wetlina
Wola Matiaszowa
Wola Michowa
Wołosate
Zatwarnica
Zwierzyń

Dawne wsie

Balnica
Beniowa
Bereźnica Niżna
Bukowiec
Caryńskie
Choceń
Dydiowa
Dźwiniacz Górny
Hulskie
Huczwice
Jawornik
Jaworzec
Kamionki
Krywe
Łokieć
Łopienka
- rys historyczny Łopienki
- Chrystus Bieszczadzki
Łuh
Rabe k.Baligrodu
Rosolin
Ruskie
Sianki
Skorodne
Sokoliki
Sokołowa Wola
Studenne
Tarnawa Niżna i Wyżna
Tworylne
- Tworylczyk
Tyskowa
Zawój
Zubeńsko
Żurawin

» Rozmaitości bieszczadzkie | Zdzisław Pękalski

Bieszczadzki Duda-Gracz - Zdzisław Pękalski

Podobno Bieszczady to pradawna ojczyzna duchów i demonów. Kraina, która w pewnym sensie odstaje z własnego wyboru od reszty kraju, stała się tajemniczą, nie do końca jeszcze odkrytą ziemią, na której aż roi się od artystycznych indywidualności, cywilizacyjnych odszczepieńców, ludzi z zasadami, ludzi, których wzór postępowania można by zapisać w samurajskim kodeksie.

Pracownia Z. Pękalskiego Pracownia Z. Pękalskiego
foto: M. Nobis

Czarownica, która kiedyś była mocno ukorzenionym pniem, kapliczki, świątki, madonny w dziuplach, diabły na płocie, świńskie koryta, kawałki starych, zniszczonych desek, mnóstwo złomu, pędzle, dłuta, tajemnicze przedmioty... W takiej niezwykłej scenerii mieszka i pracuje Zdzisław Pękalski - żywa legenda Bieszczadów.

Malarz, rzeźbiarz, grafik, poeta... Jako tworzywo do obrazów i rzeźb wykorzystuje dawne przedmioty gospodarcze - świńskie koryta, drzwiczki do chlewika, deski z podłóg w stajniach, ramy okienne, łopaty chlebowe, podkowy, klucze, okucia oraz kawałki drewna: korzenie, pnie oraz gałęzie drzew i krzewów. Lipa, grab, osika - przy doborze materiału gatunek drewna ma niewielkie znaczenie, najważniejsza jest faktura, to coś, co sprawia, że staje się inspiracją, natchnieniem. To, co urzeka, to najczęściej pewna niedoskonałość, nieregularność, skaza. Wystarczy uwypuklić, wydobyć to, co stworzyła sama natura. Był czas, gdy dość silnie fascynowała go bieszczadzka demonologia - jego twórczość zdominowały wtedy diabły, upiory, wampiry, biesy, czarownice... Mimo że to temat niezwykle wdzięczny, w pewnym momencie poczuł, że się powtarza i że czas na zmianę.

U Z. Pękalskiego U Z. Pękalskiego
foto: D. Radziejowski

Wymyślił sobie, że przecież jest tylu świętych, iż na pewno nie będzie się z nimi nudził. Może się wydawać, że całkowicie zmienił obiekt swych zainteresowań, jednak, jak sam tłumaczy, anioł to też diabeł, też sacrum. A gdyby nie było zła, nie byłoby dobra. Jak sam przyznaje, realizuje się w gwarze, szumie przejeżdżających samochodów - zastałam go, gdy przed domem, przy drewnianym stole, obrabiał nadpalone deski pochodzące z XIX-wiecznej cerkwi w Komańczy, która całkowicie spłonęła w 2006 roku. Była to perła architektury łemkowskiej i jeden z najpiękniejszych obiektów sakralnych w Bieszczadach (obecnie trwają przygotowania do jej odbudowy). Wcześniej tworzył też na deskach ze spalonych kościołów w pobliskiej Grabówce oraz Ulanowie. Artysta korzysta z kawałków drewna lub ich fragmentów, szczególnie z korzeni, pni oraz gałęzi drzew i krzewów. Lipa, grab, osika - przy doborze materiału gatunek drewna ma niewielkie znaczenie, najważniejsza jest faktura, to coś, co sprawia, że staje się inspiracją, natchnieniem. To, co urzeka, to najczęściej pewna niedoskonałość, nieregularność, skaza. Wystarczy uwypuklić, wydobyć to, co stworzyła sama natura. Artysta dodatkowo wkomponowuje w nie oryginalne okucia, sztaby, zamki lub końskie podkowy. Dlaczego podkowy?

Pod koniec lat 40 XXw. Bieszczady za sprawą akcji "Wisła" stały się terenem odludnym, na powrót oddanym we władanie przyrodzie. Po brutalnym wysiedleniu miejscowej ludności przybywający z całego kraju osadnicy nie potrafili stworzyć nowej kultury regionalnej. Bieszczady stały się kulturową pustynią. Szansa na poprawę tej sytuacji pojawiła się za sprawą Wadima Berestowskiego, który w 1958 r. w bieszczadzkich plenerach kręcił film Rancho Texas. Jako statystów - kowboi wypasających bydło - zatrudnił miejscowych. To była inspiracja - bieszczadzka ziemia jest kiepskiej klasy, więc hodowla bydła wydała się dobrym rozwiązaniem. Pomysł - z różnych powodów - okazał się chybiony, jednak kowboizm, westernizm, na trwałe zapisał się w kulturze Bieszczadów (do dziś można np. zamówić napad na kolejkę bieszczadzką).

Pracownia Z. Pękalskiego w Hoczwi Pracownia Z. Pękalskiego
foto: M. Nobis

Pan Zdzisław wystawiał swoje prace na kilkudziesięciu wystawach indywidualnych i zbiorowych w kraju i za granicą. Od kilku lat prezentuje je też m.in. na corocznej wystawie Bieszczadzkich Twórców Kultury w synagodze w Lesku. Jego pasje to etnografia, archeologia oraz kolekcjonerstwo - zbiera m.in. archiwalia, ceramikę, eksponaty etnograficzne, fajki, butelki... Ponadto w założonej przez siebie Izbie Regionalnej w Hoczwi pełni funkcje konserwatora, kustosza oraz przewodnika.

Pękalskiemu nie brakuje dystansu do własnej twórczości - zagadywany o przebieg procesu twórczego przekornie odpowiada: Raz siekierą rąbnąłem, a potem powycierałem sobie pędzel. Cztery lata temu w piwnicy swego domu (w której niegdyś mieściła się obora) otworzył galerię własnych prac. Prowadzą do niej skrzypiące wrota ze starym, XIX-wiecznym zamkiem. Artysta chętnie zaprasza do niej gości, dla których tworzy oryginalny performance. Zapala świece, mnóstwo świec. Jesteśmy wśród madonn, świątków, czartów... Ale sza. Słowa nie wyrażą tej dramaturgii. Zdradzę jedynie, że po zamknięciu drzwi otwiera się inna, nierealna, anielsko-diabelska czasoprzestrzeń. Zdarza się że turyści, urzeczeni niesamowitym klimatem panującym w tym niewielkim pomieszczeniu, nie chcąc go jeszcze opuszczać, mieszają się z kolejną grupą. Są też i tacy, którzy pod byle pozorem szybko stąd uciekają. Jedno jest pewne - niezaprzeczalny talent oraz wyrazista, charyzmatyczna osobowość Zdzisława Pękalskiego sprawiają, że jest to artysta, wobec którego nikt nie pozostaje obojętny.
(MN, ŁG)

Źródło: Biuro Prasowe Projektu "Gospodarka Społeczna na Bursztynowym Szlaku"
Informator Sp. z o.o.
Ul. Sienkiewicza 8/9
30-033 Kraków
tel. 012 630 91 46

Praktyczne

Kamera w Czaszynie

Schroniska
Schroniska PTSM
Bazy namiotowe i chatki
Harcerskie bazy i hoteliki
Noclegi

Mapa Bieszczady - wersja online
Mapy Bieszczadów - recenzje
Mapy wycinkowe - recenzje
Przewodniki
Ciekawe wydawnictwa

Szlaki turystyczne - opisy
Szlaki turystyczne - wykaz
Czasy przejść
Ścieżki przyrodnicze - wykaz
Regulamin BdPN
Punkty kasowe BdPN

Bieszczadzka Kolejka Leśna
Jazdy konne
Rejsy po Zalewie Solińskim
Wyciągi narciarskie
Muzea
Informacja turystyczna
Przewodnicy
Przewoźnicy (Bus)
Przejścia graniczne
Traperska przygoda - tabory

Warto wiedzieć

Z psem w Bieszczady
Zagroda pokazowa żubrów
Wędkarskie eldorado na Sanie
Park Gwiezdnego Nieba Bieszczady
Karpackie niebo
Sery w Bieszczadach
Wypał węgla drzewnego
Jaskinie
Snowgliding w Bieszczadach
Bieszczadzkie szybowiska
Bieszcz. Centrum Nordic Walking

Trochę historii
Podział (granice) Bieszczadów
Losy bieszczadzkiej ludności
Różne plany rozwoju Bieszczadów
Na wyniosłych połoninach BdPN
Nie tylko Wysokie
Sieć wodna
Geocaching

Fauna Bieszczadów
Flora Bieszczadów

Leśny Kompleks Promocyjny "Lasy Bieszczadzkie"

Ukraińska Powstańcza Armia
Karol Wojtyła w Bieszczadach
Bieszczady pół wieku temu
Bieszczady w filmie

Polowanie w Bieszczadach

Reportaże

Rozmaitości bieszczadzkie

Wyprawy piesze

Tarnica z Wołosatego
Halicz z Wołosatego
Bukowe Berdo z Mucznego
Krzemień
Szeroki Wierch
Połonina Caryńska
Połonina Wetlińska
Smerek (wieś) - Smerek - Połonina Wetlińska - Brzegi Górne
Cisna - Jasło - Smerek (wieś)
Przysłup - Jasło
Suche Rzeki - Smerek
Dwernik-Kamień
Pętla: Wetlina - Riaba Skała - Czerteż - Kremenaros - Rawki - Dział - Wetlina
Mała i Wielka Rawka z p. Wyżniańskiej
Ścieżka "Berehy Górne"
Chryszczata z Komańczy
Chryszczata z Jeziorka Bobrowego
Szlak Huczwice - Chryszczata
Wołosań z Żubraczego
Jaworne - Kołonice - Jabłonki
Krąglica
Hyrlata
Szlak graniczny Łupków - Balnica
Przełęcz nad Roztokami - Ruske
Przełęcz nad Roztokami - Okrąglik - Jasło
Jasło i Okrąglik ze Strzebowisk
Łopiennik
Ścieżka Jeleni Skok z Cisnej (wieża widokowa)
Opołonek i Kińczyk Bukowski
Ścieżka dendrologiczno-historyczna w Berehach
Przysłup Caryński z Bereżek
Bukowiec - Sianki - Źródła Sanu
Tarnawa Niżna - Dźwiniacz Górny
Brenzberg - ścieżka
Krutyjówka - ścieżka
Tworylne i Krywe z Rajskiego
Terka - Studenne
Otaczarnia w Bukowcu
Rajskie - Studenne (most)
Przysłup - Krywe
Korbania z Bukowca
Korbania z Łopienki i Tyskowej
Suliła
Wola Michowa - Balnica szl. żółtym
Z Balnicy do Osadnego
Do Solinki z Żubraczego
Zwierzyń - Myczków
Tyskowa i Radziejowa ze Stężnicy
Lasumiła - najgrubsza jodła
Jodła k.Pszczelin - opis ścieżki
Stare Procisne, ścieżka
Dwernik - Procisne, ścieżka
Przez bieszczadzki las - ścieżka Nasiczne - Sękowiec
Kopalnia ropy Polana - Ostre
Holica z Ustianowej - ścieżka
Hylaty - ścieżka hist-przyrodnicza
Huczwice - ścieżka geologiczna
Komańcza - ścieżka dydaktyczna
Jawornik - ścieżka
Gminny szlak Baligród
Bukowy Dwór - ścieżka przyrodnicza
Po ekomuzeum w krainie bobrów
Dolina Potoku Zwór

Warto zobaczyć

Wodospady i kaskady
Jeziorka Duszatyńskie
Jeziorko Bobrowe
Sine Wiry
"Gołoborze" i dolina Rabskiego
Rezerwat "Przełom Osławy"
Rezerwat "Śnieżyca wiosenna w Dwerniczku"
Torfowisko "Tarnawa"
Torfowisko "Wołosate"
Jaskinie w Nasicznem
Grota w Rosolinie
Rezerwat "Hulskie"
Młyn w Hulskiem
Pichurów - punkt widokowy
Przełęcz Wyżna - pkt. widokowy
Przełęcz Żebrak
Zagroda pokazowa żubrów
Mini-zoo w Lisznej i Myczkowcach
Kamień leski
Koziniec kamieniołom
Skałki Myczkowieckie
Kolejowy Smolnik
Ogród biblijny w Myczkowcach
Miniatury cerkwi Myczkowce
Entomo-zieleniec Myczkowce
MBL Sanok - skansen w Sanoku
Park miejski w Sanoku
Zielony domek w Ustrzykach G.
Muzeum Historii Bieszczad
Klasztor w Zagórzu
Droga krzyżowa w Zagórzu
Sanktuarium w Jasieniu
Ekomuzeum Hołe
Pomnik Tołhaja
Most podwieszany w Dwerniczku
XIX-wieczny most kolejki
Radoszyckie źródełko
- legenda o radoszyckim źródełku
Nowe pomniki przyrody w dolinie Osławy i Kalniczki
Góry Słonne
Rezerwat Sobień
Rezerwat "Polanki"
Góry Słonne - pkt. widokowy

Ski-tour

Hyrlata (1103 m) zimą
Matragona (990 m) zimą
Osina (963m n.p.m.)
Płasza, Kurników Beskid, Okrąglik

Rowerem

Trasy rowerowe

Samochodem

Trasy samochodowe
Stan dróg w Bieszczadach
Parkingi

Słowacja i Ukraina

Zalew Starina (Słowacja)

Projekt Rozłucz
Jasienica Zamkowa
Stara Sól
Bieszczady Wschodnie - relacja z wyjazdu 2005
Czarnohora, relacja z wyjazdu 2006

 

Serwis nasz i współpracujący z nami reklamodawcy
zbierają i przechowują tzw. pliki cookies zarówno do np. statystyk,
jak i w celach reklamowych. Korzystając z naszych stron bez zmiany ustawien przegladarki będą one zapisane w pamięci urządzenia. Przeglądając nasz serwis ZGADZASZ się na wykorzystywanie tych plików. Szczegółowe informacje na temat cookies
znajdują się w naszej Polityce prywatności

© Twoje Bieszczady 2001-2024