» Rozmaitości bieszczadzkie | Dom jakich już nie ma

Dom jakich już nie ma

O kulturze mieszkańców danego domostwa świadczy nie tylko ład i porządek w części mieszkalnej, ale również jego otoczenie. Dlatego też na przestrzeni wieków obserwujemy cichą rywalizację mieszkańców Karpat, którzy ozdabiali przy pomocy różnorodnych gatunków swoje zagrody. Zaginione obrazy wiejskich ogródków i sadów odtwarzamy za pomocą utworów literackich, obrazów, archiwalnych fotografii.

foto: P. Kutiak

Dziś prawie każdy dom na wsi otacza wystrzyżony trawnik i szpaler iglaków. Bieszczadzkie miejscowości i karpackie wioski coraz bardziej przypominają przedmieścia. Trudno się nie zgodzić z stwierdzeniem regionalistów i przewodników turystycznych, że jedynie w skansenach można zobaczyć malwy i inne kwiaty, które niegdyś otaczały górskie i podgórskie domostwa.

Celem ukazania wzorców oraz wyłonienia najpiękniejszych ogrodów są różnorodne konkursy organizowane przez samorządy na terenie południowo - wschodniej Polski. Podczas takich konkursów istnieje możliwość wglądu i oceny bardzo wartościowych miejsc.

Państwo Kazimierz i Ludmiła zamieszkiwali pierwsze piętro kamienicy przy jednej z sanockich ulic. Wchodziło się do nich po drewnianych krętych schodach. Wystrój pokojów przywoływał na myśl album łowiecki.

Pan Kazimierz, myśliwy z ponad 60-letnim stażem zebrał ogromne ilości trofeów: medalowe poroża jeleni, ciekawą kolekcję parostków, skóry dzików, saren i jeleni na drewnianej podłodze i ścianach. Szczycił się również kolekcją wilczych czaszek i skór oraz skórą rysia. Osobne miejsce zajmowała kolekcja noży myśliwskich opatrzonych w rękojeści z rogów, sarnich raciczek i innej myśliwskiej biżuterii.

foto: P. Kutiak

Klimat tego miejsca potęgowała kolekcja strojów ludowych zdobionych haftem haczowskim będącym dziełem pani Ludmiły. Ci niezwykli ludzie, członkowie przedwojennego sanockiego Towarzystwa Gimnastycznego Sokół, byli niezwykle gościnni dla turystów, wycieczek szkolnych z sanockich placówek oświatowych.

Niezwykły ogród gościł niejednokrotnie na łamach lokalnych, branżowych i ogólnopolskich gazet. Był również tematem telewizyjnych reportaży. W wielu publikacjach zwany był "Małym Skansenem", ponieważ zawierał sporą kolekcję roślin rodzimych i sporo eksponatów pamiętających czasy przedwojennej wsi karpackiej.

Na 19 arowej działce, sprzęty służące do pracy na roli wtapiały się w tło sadu, altany krytej strzechą oraz wszechobecnej zieleń. W ogrodzie Pani Ludmiły trawa uginała się tworząc ślad za stopami, pochylone korony drzew owocowych wydawały owoce, a snopy i drewniane ule ukazywały wieś jaką jeszcze pamiętają oczy naszego dzieciństwa ale jakiej już nie zobaczą nasze dzieci.

Ogród i dom Pani Ludmiły będący małym bastionem tożsamości tego skrawka Ziemi Sanockiej był, jest i będzie świadectwem dbałości o tradycję i dumę z naszej karpackiej tożsamości, którą niestety wraz z upływem lat tracimy. Być może kilka zdjęć będzie inspiracją dla bieszczadzkich gospodarstw agroturystycznych i pozwoli na odtworzenie pięknych karpackich ogrodów pasjonatom.

Sanok, XII.2009r

tekst oraz zdjęcia: Piotr Kutiak
www.przewodnik-bieszczady.pl

foto: P. Kutiak

foto: P. Kutiak

foto: P. Kutiak

Stary, XIX-wieczny miech
foto: P. Kutiak

Państwo Kazimierz i Ludmiła Patałowie
foto: P. Kutiak

Wilcze trofea
foto: P. Kutiak

Trofea łowieckie
foto: P. Kutiak

Trofea łowieckie
foto: P. Kutiak

Buty myśliwskie
foto: P. Kutiak