...Twoje Bieszczady - serwis dla wszystkich którym Bieszczady w duszy grają...

Bieszczady


Terenwka w Bieszczadach

Bieszczady 4x4


Polecamy:

Gospodarstwo Aleksa
Werchowyna
Chata Smerek
Magiczne Bieszczady
Panorama Solina
Kolejowy Smolnik
Czadzie Sioło
4x4 w Bieszczadach


Cerkwie i cmentarze

Cerkwie drewniane w Bieszczadach
Cerkwie murowane
Kapliczki w Bieszczadach
Dawne cmentarze, cerkwie i cerkwiska
Ikonostas
O ikonie słów kilka
Bojkowszczyzna Zachodnia. Ochrona zasobów kulturowych - działania praktyczne (pdf)

Cmentarze żydowskie (kirkuty)
Cmentarze ewangelickie Bandrów i Stebnik (Steinfels); cm. gr.kat. w Stebniku
Cmentarze wojskowe w Komańczy
Cmentarz wojskowy w Lesku

Kościół w Woli Michowej
Kościół w Komańczy

Obelisk UPA

Miejscowości

Baligród i okolice
Bóbrka
Buk k.Terki
Bystre k.Czarnej
Cisna i okolice
Czarna i okolice
Daszówka
Duszatyn
Dwernik i Dwerniczek
Glinne
Jankowce
Kalnica k.Baligrodu
Komańcza i okolice
- Mogiła - legenda
- drewniany kościółek
- klasztor Nazaretanek
Lutowiska
Łupków
Mików
Muczne
Myczkowce
Nasiczne
Olszanica
Orelec
Prełuki
Rajskie
Roztoki Górne
Rzepedź
Sękowiec i okolice
Serednie Małe
Smolnik nad Osławą
Solinka
Solina i okolice
- bieszczadzkie zapory
- tajemnica zatoki
Stefkowa
Terka
Uherce Mineralne
Ustianowa
Ustrzyki Górne
Wetlina
Wola Matiaszowa
Wola Michowa
Wołosate
Zatwarnica
Zwierzyń

Dawne wsie

Balnica
Beniowa
Bereźnica Niżna
Bukowiec
Caryńskie
Choceń
Dydiowa
Dźwiniacz Górny
Hulskie
Huczwice
Jawornik
Jaworzec
Kamionki
Krywe
Łokieć
Łopienka
- rys historyczny Łopienki
- Chrystus Bieszczadzki
Łuh
Rabe k.Baligrodu
Rosolin
Ruskie
Sianki
Skorodne
Sokoliki
Sokołowa Wola
Studenne
Tarnawa Niżna i Wyżna
Tworylne
- Tworylczyk
Tyskowa
Zawój
Zubeńsko
Żurawin

» Cmentarze żydowskie | Wola Michowa

Kirkut (cmentarz żydowski) w Woli Michowej

W internecie ostatnio dość popularny jest temat starych cmentarzy. Internauci wyrażają chęć zorganizowania akcji m.in. porządkowania kirkutów. Wymienia się zwykle Baligród, czasem wspomina o Lutowiskach. W Baligrodzie w latach 2006 - 2011 udało się zrobić bardzo wiele.

Kirkut w Woli Michowej - jedna z macew Jedna z macew
foto: J. Milczanowska

Nawet dziś niewielu turystów wie, że cmentarz żydowski znajduje się również w Woli Michowej - a jeśli wie, to nigdy na nim nie była. W 1921 roku Wolę Michową zamieszkiwało 148 wyznawców judaizmu. Cmentarz musiał być więc dość duży. Zresztą przeznaczony był nie tylko dla Woli Michowej, grzebano tam również Żydów z okolicznych wiosek.

Kirkut jest mocno zdewastowany, macew jest bardzo niewiele (a przynajmniej tak wygląda), tylko kilka zachowało się w miarę dobrym stanie. Liczba macew ogółem jest trudna do oszacowania, przewodniki podają dane od 30 do 50, jednak te dane wydają się zaniżone. Najstarsza macewa datowana jest na rok 1780. Odszukanie cmentarza graniczy niemal z cudem, gdyż jest zarośnięty, zakrzaczony i bardzo zaniedbany. Nie ma żadnej, nawet najskromniejszej tabliczki informującej o istnieniu takowego obiektu we wsi, żadnej wzmianki.

Kirkut w Woli Michowej Kirkut w Woli Michowej
foto: J. Milczanowska

Cmentarz nie jest ogrodzony. Porastające go drzewa i krzaki powodują, że miejsce zupełnie nie odróżnia się od okolicy i na pierwszy rzut oka jest nie do zauważenia. Wydaje się być skazane na nieuchronną zagładę, choć jest to zgodne z żydowską tradycją. Obiekt był porządkowany siłami społecznymi prawie 20 lat temu, prace wykonane przez "Nadsanie" ropoczęto podczas obozu konserwatorskiego w roku 1995 a zakończono podczas kolejnego - w 1996 roku.

Na pewno warto byłoby choć trochę uporządkować kirkut, sporządzić przynajmniej jakieś prowizoryczne ogrodzenie i oznakować tabliczką. Chcącym odszukać cmentarz radzimy wczesną wiosnę lub jesień, latem mogą być spore kłopoty ze względu na bujną roślinnosć. Jadąc od strony Komańczy należy skręcić na skrzyżowaniu w centrum wsi w lewo - obok obelisku funkcjonariuszy MO, którzy zginęli tu w latach powojennych. Samochodem daleko nie zajedziemy - zakaz ruchu. Za ostatnimi zabudowaniami należy zejść w prawo na niewielki grzbiecik. Mijamy miejsce gdzie dawniej mieścił sie rynek. Idziemy wzdłuż zarośli. Cmentarza należy szukać w tych zaroślach.

Kirkut w Woli Michowej Kirkut w Woli Michowej, 2009
foto: P. Szechyński

Od roku 2006 dojście do cmentarza w/w trasą jest dość utrudnione. Wybudowany został nowy dom, częściowo ogrodzono teren. Właścicielka posesji zajmuje się końmi, które w sezonie wypasa na łące oraz cmentarzu. Teren jest do obejścia, jednak utrudnieniem bywają spore psy, które biegają bez dozoru i przeganiają turystów już na drodze.

Obecnie planowane jest oznakowanie dojścia na kirkut, wyznaczenie trasy omijającej grunty prywatne oraz drobne prace porządkowe na samym cmentarzu. Najlepiej iść tam od drogi Wola Michowa - przełęcz Żebrak, przechodząc potok Chliwny na wysokości kirkutu - posługując się mapą.

tekst: J. Milczanowska

Aktualizacja 04.2010: 18 kwietnia 2010 ruszyły pierwsze prace porządkowe na kirkucie. Odsłonięto część macew, wycięta została spora ilość krzaków, na razie prowizorycznie zabezpieczono kirkut przed końmi z pobliskiej hodowli. Nagrobków jest tu z pewnością znacznie więcej, niż liczba podawana w przewodnikach. Więcej: Akcja oczyszczania cmentarzy w Czystohorbie i Woli Michowej zakończona. W terminie późniejszym prace wykonywali również więźniowie ZK w Nowym Łupkowie. Obecnie cmentarz jest w znacznie lepszym stanie niż kilka czy kilkanaście lat temu.

Zobacz także:
Więcej zdjęć cmentarza żydowskiego w Woli Michowej

Kirkut w Woli Michowej - sprzątanie Kirkut w Woli Michowej, 18.04.2010.
foto: P. Szechyński
Kirkut w Woli Michowej - sprzątanie Kirkut w Woli Michowej, 18.04.2010.
foto: P. Szechyński
Kirkut w Woli Michowej - sprzątanie Kirkut w Woli Michowej, 18.04.2010.
foto: P. Szechyński
Kirkut w Woli Michowej - sprzątanie Kirkut w Woli Michowej, 18.04.2010.
foto: P. Szechyński
Kirkut w Woli Michowej - sprzątanie Kirkut w Woli Michowej, 18.04.2010.
foto: P. Szechyński
Praktyczne

Kamera w Czaszynie

Schroniska
Schroniska PTSM
Bazy namiotowe i chatki
Harcerskie bazy i hoteliki
Noclegi

Mapa Bieszczady - wersja online
Mapy Bieszczadów - recenzje
Mapy wycinkowe - recenzje
Przewodniki
Ciekawe wydawnictwa

Szlaki turystyczne - opisy
Szlaki turystyczne - wykaz
Czasy przejść
Ścieżki przyrodnicze - wykaz
Regulamin BdPN
Punkty kasowe BdPN

Bieszczadzka Kolejka Leśna
Jazdy konne
Rejsy po Zalewie Solińskim
Wyciągi narciarskie
Muzea
Informacja turystyczna
Przewodnicy
Przewoźnicy (Bus)
Przejścia graniczne
Traperska przygoda - tabory

Warto wiedzieć

Z psem w Bieszczady
Zagroda pokazowa żubrów
Wędkarskie eldorado na Sanie
Park Gwiezdnego Nieba Bieszczady
Karpackie niebo
Sery w Bieszczadach
Wypał węgla drzewnego
Jaskinie
Snowgliding w Bieszczadach
Bieszczadzkie szybowiska
Bieszcz. Centrum Nordic Walking

Trochę historii
Podział (granice) Bieszczadów
Losy bieszczadzkiej ludności
Różne plany rozwoju Bieszczadów
Na wyniosłych połoninach BdPN
Nie tylko Wysokie
Sieć wodna
Geocaching

Fauna Bieszczadów
Flora Bieszczadów

Leśny Kompleks Promocyjny "Lasy Bieszczadzkie"

Ukraińska Powstańcza Armia
Karol Wojtyła w Bieszczadach
Bieszczady pół wieku temu
Bieszczady w filmie

Polowanie w Bieszczadach

Reportaże

Rozmaitości bieszczadzkie

Wyprawy piesze

Tarnica z Wołosatego
Halicz z Wołosatego
Bukowe Berdo z Mucznego
Krzemień
Szeroki Wierch
Połonina Caryńska
Połonina Wetlińska
Smerek (wieś) - Smerek - Połonina Wetlińska - Brzegi Górne
Cisna - Jasło - Smerek (wieś)
Przysłup - Jasło
Suche Rzeki - Smerek
Dwernik-Kamień
Pętla: Wetlina - Riaba Skała - Czerteż - Kremenaros - Rawki - Dział - Wetlina
Mała i Wielka Rawka z p. Wyżniańskiej
Ścieżka "Berehy Górne"
Chryszczata z Komańczy
Chryszczata z Jeziorka Bobrowego
Szlak Huczwice - Chryszczata
Wołosań z Żubraczego
Jaworne - Kołonice - Jabłonki
Krąglica
Hyrlata
Szlak graniczny Łupków - Balnica
Przełęcz nad Roztokami - Ruske
Przełęcz nad Roztokami - Okrąglik - Jasło
Jasło i Okrąglik ze Strzebowisk
Łopiennik
Ścieżka Jeleni Skok z Cisnej (wieża widokowa)
Opołonek i Kińczyk Bukowski
Ścieżka dendrologiczno-historyczna w Berehach
Przysłup Caryński z Bereżek
Bukowiec - Sianki - Źródła Sanu
Tarnawa Niżna - Dźwiniacz Górny
Brenzberg - ścieżka
Krutyjówka - ścieżka
Tworylne i Krywe z Rajskiego
Terka - Studenne
Otaczarnia w Bukowcu
Rajskie - Studenne (most)
Przysłup - Krywe
Korbania z Bukowca
Korbania z Łopienki i Tyskowej
Suliła
Wola Michowa - Balnica szl. żółtym
Z Balnicy do Osadnego
Do Solinki z Żubraczego
Zwierzyń - Myczków
Tyskowa i Radziejowa ze Stężnicy
Lasumiła - najgrubsza jodła
Jodła k.Pszczelin - opis ścieżki
Stare Procisne, ścieżka
Dwernik - Procisne, ścieżka
Przez bieszczadzki las - ścieżka Nasiczne - Sękowiec
Kopalnia ropy Polana - Ostre
Holica z Ustianowej - ścieżka
Hylaty - ścieżka hist-przyrodnicza
Huczwice - ścieżka geologiczna
Komańcza - ścieżka dydaktyczna
Jawornik - ścieżka
Gminny szlak Baligród
Bukowy Dwór - ścieżka przyrodnicza
Po ekomuzeum w krainie bobrów
Dolina Potoku Zwór

Warto zobaczyć

Wodospady i kaskady
Jeziorka Duszatyńskie
Jeziorko Bobrowe
Sine Wiry
"Gołoborze" i dolina Rabskiego
Rezerwat "Przełom Osławy"
Rezerwat "Śnieżyca wiosenna w Dwerniczku"
Torfowisko "Tarnawa"
Torfowisko "Wołosate"
Jaskinie w Nasicznem
Grota w Rosolinie
Rezerwat "Hulskie"
Młyn w Hulskiem
Pichurów - punkt widokowy
Przełęcz Wyżna - pkt. widokowy
Przełęcz Żebrak
Zagroda pokazowa żubrów
Mini-zoo w Lisznej i Myczkowcach
Kamień leski
Koziniec kamieniołom
Skałki Myczkowieckie
Kolejowy Smolnik
Ogród biblijny w Myczkowcach
Miniatury cerkwi Myczkowce
Entomo-zieleniec Myczkowce
MBL Sanok - skansen w Sanoku
Park miejski w Sanoku
Zielony domek w Ustrzykach G.
Muzeum Historii Bieszczad
Klasztor w Zagórzu
Droga krzyżowa w Zagórzu
Sanktuarium w Jasieniu
Ekomuzeum Hołe
Pomnik Tołhaja
Most podwieszany w Dwerniczku
XIX-wieczny most kolejki
Radoszyckie źródełko
- legenda o radoszyckim źródełku
Nowe pomniki przyrody w dolinie Osławy i Kalniczki
Góry Słonne
Rezerwat Sobień
Rezerwat "Polanki"
Góry Słonne - pkt. widokowy

Ski-tour

Hyrlata (1103 m) zimą
Matragona (990 m) zimą
Osina (963m n.p.m.)
Płasza, Kurników Beskid, Okrąglik

Rowerem

Trasy rowerowe

Samochodem

Trasy samochodowe
Stan dróg w Bieszczadach
Parkingi

Słowacja i Ukraina

Zalew Starina (Słowacja)

Projekt Rozłucz
Jasienica Zamkowa
Stara Sól
Bieszczady Wschodnie - relacja z wyjazdu 2005
Czarnohora, relacja z wyjazdu 2006

 

Serwis nasz i współpracujący z nami reklamodawcy
zbierają i przechowują tzw. pliki cookies zarówno do np. statystyk,
jak i w celach reklamowych. Korzystając z naszych stron bez zmiany ustawien przegladarki będą one zapisane w pamięci urządzenia. Przeglądając nasz serwis ZGADZASZ się na wykorzystywanie tych plików. Szczegółowe informacje na temat cookies
znajdują się w naszej Polityce prywatności

© Twoje Bieszczady 2001-2023