» Cerkwie murowane | Cerkiew w Kulasznem

Cerkiew greckokatolicka i cmentarz w Kulasznem

Pierwszą cerkiew postawiono we wsi najprawdopodobniej w XVI wieku. Kolejna wzmiankowana pochodziła z 1761 roku. Ostatnia, drewniana cerkiew greckokatolicka p.w. Michała Archanioła została zbudowana w 1901, 1906 bądź 1912 (wg różnych źródeł).

Cerkiew filialna z 1912 roku, źródło: S. Kryciński "Cerkwie w Bieszczadach", s. 185.

Ta zbudowana na początku XX wieku cerkiew była trójdzielna (pozornie dwudzielna), każdą z trzech części nakrywał osobny dach kalenicowy, zwieńczony baniastym hełmem. Reprezentowała typ północno-wschodni cerkwi łemkowskiej w wariancie bezwieżowym (powszechnie: wschodniołemkowski, podobnie jak pobliskie cerkwie w Rzepedzi oraz Turzańsku). Nawa i prezbiterium połączone, o tej samej wysokości, od zachodu przedsionek.

Po 1947 roku świątynię użytkowali katolicy obu obrządków. Od 1949 roku pełniła ona funkcję filialnego kościoła rzymskokatolickiego i filialnej kaplicy greckokatolickiej. Otoczona była wieńcem starych drzew, co widać na powyższym zdjęciu. W 1974 roku świątynię strawił pożar. Odbudowano ją jako kościół rzymskokatolicki o nowoczesnej sylwetce.

W trzydzieści lat po pożarze rozpoczęła się budowa nowej cerkwi. W 2004 roku tego zadania podjęła się greckokatolicka parafia Opieki Najświętszej Maryi Panny w Komańczy, której proboszczem jest ks. Andrzej Żuraw. Nową cerkiew wzniesiono nieopodal miejsca, gdzie znajdowała się pierwotna świątynia greckokatolicka. Zaprojektował ją inż. Bogdan Jezierski. Usytuowano ją obok cmentarza, mniej więcej w połowie serpentyn.

Konsekracja cerkwi p.w. Michała Archanioła odbyła się 15 lipca 2006 roku. W uroczystościach wzięło udział kilkunastu kapłanów greckokatolickich z Polski i ze Słowacji.

Cerkiew p.w. Michała Archanioła w Kulasznem, miesiąc po konsekracji
foto: A. Długozima

W bezpośrednim sąsiedztwie cerkwi znajduje się cmentarz. Cmentarz jest niewielki, ogrodzony siatką drucianą. Pełno na nim zieleni. W części nowej, użytkowanej dominują gatunki zimozielone.

foto: A. Długozima

Już na pierwszy rzut oka widać, która część cmentarza jest użytkowana a która jest stara. Ową symboliczną granicę wyznacza cmentarna zieleń. Trawa na nowej części cmentarza jest wykoszona, nowa część ginie wśród traw:

foto: A. Długozima

Ukryte wśród zarośli i kwiatów polnych nagrobki:

foto: A. Długozima

foto: A. Długozima

foto: A. Długozima

Figura Maryi odpoczywająca pod drzewem
foto: A. Długozima

Na cmentarzu w Kulasznem pochowany jest znany bieszczadzki artysta-rzeźbiarz Andrzej Wasielewski, bardziej znany jako Jędrek Połonina (1949-1995). Kulaszne było miejscem gdzie pomieszkiwał przed śmiercią, zginął tragicznie 4 września 1995 w Komańczy, na szosie pomiędzy stacją PKP a nieistniejącą już w ówczesnej formie restauracją-knajpą "Pod kominkiem". Jego charakterystyczny grób z krzyżem z końskich podków, znajduje się w prawym narożniku cmentarza. Przyjaciele zostawiają mu czasem butelke piwa.

Nagrobek z 1905 roku oraz współczesny nagrobek Jędrka Połoniny

opracowanie: Ania Długozima

Literatura:

1. Kryciński S., "Cerkwie w Bieszczadach", Pruszków, 2005.
2. Bieszczady. Przewodnik, Pruszków 1999.

Cerkiew w Kulasznem, 2012
foto: P. Szechyński