» Trasy samochodowe | Szlakiem ikon - dolina Osławy

Szlakiem ikon przez dolinę rzeki Osławy

"Szlak ikon przez dolinę rzeki Osławy" oddzielającej umownie Bieszczady od Beskidu Niskiego - wiedzie wyjątkowo urzekającą doliną górską tej czystej rzeki. Na opisanej trasie spotkać można niemal same perły drewnianej architektury sakralnej - trójdzielne dawne cerkwie greckokatolickie zbudowane w stylu wschodniołemkowskim i pozwalające wpisać się wraz ze stojącymi obok nich dzwonnicami w trójkąt równoramienny. W ich wnętrzach zachowały się cenne ikonostasy z ikonami. Na przybyszach z kraju i z Europy Zachodniej ich bogactwo kulturowe robi duże wrażenie.

Kopuła cerkwi w Radoszycach widziana przez murowaną dzwonnice bramową
foto: Justyna Szechyńska

Zachęcamy do poznania tych arcydzieł sztuki łemkowskiej stanowiących jakby osobne muzea naturalnie wkomponowane w malowniczym krajobrazie górskim tej ziemi. Do jakich miejsc i miejscowości na tej trasie warto zajrzeć?

Zagórz - murowana cerkiew greckokatolicka z 1836 r. (dziś prawosławna) z ikonostasem, kościół murowany z 1797 r. z barokowym wystrojem wnętrza i cenną ikoną Zwiastowania NMP z I poł. XVI w. w ołtarzu głównym, na ścianach obrazy z klasztoru oo. karmelitów bosych; ruiny klasztoru karmelitów bosych z 1700-1710 r. na wzgórzu nad Osławą w pobliżu kościoła. Tel. 13 46 220 36 lub Siostry Służebniczki tel. 46 228 27.

Poraż - neogotycki dwór Gubrynowiczów zwany "ostatnim zamkiem Rzeczypospolitej", murowany jednonawowy kościół par. z 1784 r. z barokowym i rokokowym wystrojem wnętrza. Obok dawna murowana plebania z poł. XIX w., a w pobliżu we wsi murowana karczma z poł. XIX w.

Tablica informacyjna przy cerkwi w Rzepedzi
foto: Justyna Szechyńska

Morochów - drewniana trójdzielna cerkiew greckokatolicka z 1837 r. (od 1961 prawosławna) z ikonostasem i ciekawym wystrojem wnętrza wzniesiona w stylu wschodniołemkowskim z dzwonnicą obok., klucze na miejscu w plebani, (ksiądz oprowadza także w języku francuskim). Tel. 13 46 290 61 lub 501 222 561.

Mokre - nowa murowana greckokatolicka cerkiew z 1992 r. z ciekawym ikonostasem z 1900 r. ze Stubienka przekazanym w depozyt przez Muzeum w Łańcucie, klucze: p.Bogdan Mielnik, nr 42. We wsi istnieje Zespół Pieśni i Tańca "Osławiany" prezentujący folklor łemkowski i bojkowski. Za wsią wyjątkowo malowniczy przełom rzeki Osławy z ostoją czapli siwej i czarnego bociana.

Wysoczany - nowa niewielka cerkiew na starym cmentarzu greckokatolickim, w jej wnętrzu współczesny ikonostas.

Szczawne - cerkiew
foto: S. Orłowski

Szczawne - drewniana trójdzielna cerkiew greckokatolicka z 1888 r. w stylu wschodniołemkowskim (dziś prawosławna) z cennym ikonostasem, polichromią figuralna z 1925 r. i pięknym wystrojem wnętrza, obok wolnostojąca drewniana dzwonnica z 1889 r.

Rzepedź - drewniana trójdzielna cerkiew greckokatolicka z 1824 r. otoczona kamiennym murkiem - jedna z najpiękniejszych na omawianym terenie - wzniesiona w stylu wschodnio łemkowskim z wolnostojącą dzwonnicą, z cennym ikonostasem i polichromią na ścianach z 1896 r. Dziś po remoncie obita jest nowym gontem i prezentuję się malowniczo. Kluczu u p. Sławomira Jurowskiego - pierwszy dom po prawej stronie drogi za skrzyżowaniem.
Tel. 13 46 77 140. Więcej: cerkiew w Rzepedzi

Mokre - cerkiew
foto: S. Orłowski

Turzańsk - drewniana trójdzielna cerkiew greckokatolicka z 1803 r. otoczona kamiennym murkiem z wolnostojącą dzwonnicą (najwyższą tego typu w Polsce) - równie piękna z uwagi na przybudówki tworzące rzut krzyża łacińskiego i oryginalne zwieńczenie dachu baniastymi wieżycami - wzniesiona w stylu wschodniołemkowskim. We wnętrzu cenny ikonostas z 1895 r. i polichromia. Dziś jest to cerkiew prawosławna. Klucze: p. Teodor Thoryk nr. 63. tel. 467 80 94.

Komańcza-Letnisko - to uroczy zaułek przed Komańczą z klasztorem - pensjonatem sióst nazaretanek z l. 1928-1931, w którym od 29 IX 1955 r. do 26 IX 1956 r. internowany był prymas Polski ks. kardynał Stefan Wyszyński. Dziś znajduje się tam izba pamięci ks. prymasa. Tel. 13 467 70 56.

Cerkiew w Turzańsku
foto: P. Szechyński

Komańcza - posiada dwie cerkwie i kościół. Najstarszym i najcenniejszym zabytkiem wsi była drewniana trójdzielna cerkiew greckokatolicka z 1802 r. wzniesiona w stylu wschodniołemkowskim i uznawana za jedną z pereł architektury drewnianej w Bieszczadach. Spłonęła w roku 2006, została odbudowana w 2010. Otacza ją kamienny murek z wkomponowaną dzwonnicą - bramą. W ołtarzu głównym znajdowała się ikona Matki Bożej z Dzieciątkiem (kopia cudownej ikony z Łopienki) skradziona w 1991 r. Od 1963 r. jest cerkwią prawosławną. Tel. 13 467 72 24 lub 604 43 53 94 (plebania). Więcej: cerkwie w Komańczy

Nowa murowana cerkiew greckokatolicka powstała w l. 1985 -1988. Na parterowej części murowanej ustawiono przeniesioną ze wsi Dudyńce k. Sanoka drewnianą trójdzielną cerkiew konstrukcji zrębowej z 1802 r. zbudowaną na rzucie krzyża greckiego z centralną cebulastą kopułą nad nawą. We wnętrzu oryginalny ikonostas, a w części parterowej "izba regionalna życia codziennego Łemków" ze strojami, sprzętami gospodarskimi itp. tel. 13 467 71 40.

Kościół drewniany z 1950 r. obok stacji PKP. Tel. (0-13) 467 70 81 (plebania), więcej o kościele

Wisłok Wielki - miejscowość w pobliżu Komańczy (Beskid Niski) - posiada cenną, drewnianą trójdzielną cerkiew greckokatolicką z 1850-54 r. o konstrukcji zrębowej zbudowaną w stylu wschodniołemkowskim i otoczoną murkiem z kamienia łamanego, w który wkomponowana została murowana brama-dzwonnica. Cerkiew nakryta jest dachem dwuspadowym z którego wychodzą trzy czworoboczne wieżyczki zwieńczone wysokimi cebulastymi hełmami. We wnętrzu dwustrefowy ikonostas z poł. XIX w. z cennymi ikonami i wyposażeniem. Obecnie świątynia jest kościołem rz. kat., klucze na plebani obok, tel. 13 466 30 59.

Radoszyce. Dzwonnica bramowa obok cerkwi
foto: Justyna Szechyńska

Radoszyce - to miejscowość położona w pobliżu przejścia granicznego na Przełęczy Beskid nad Radoszycami do Paloty i Medzilaborców na Słowacji. Osobliwością wsi jest drewniana trójdzielna cerkiew greckokatolicka z 1868 r. o konstrukcji zrębowej otoczona murem z kamienia łamanego i kamienną parawanową bramą - dzwonnicą, w sylwetce zbliżona do cerkwi w Wisłoku. We wnętrzu trójstrefowy ikonostas z 2 poł. XIX w. (w 1991 r. skradziono prazdniki) i ikony z XX w. , rokokowy ołtarzyk z XVIII w., na ścianach malowidła z pocz. XX w.. Dziś świątynia jest filialnym kościołem rz. kat. Klucze u p. Zofii Gusztak nr 12 lub u księdza, Komańcza 88, tel. 13 467 70 81.

Smolnik - we wsi murowana greckokatolicka cerkiew z 1806 r. z murowaną dzwonnicą obok. We wnętrzu zachowany cenny czterostrefowy ikonostas współczesny cerkwi z bogatą dekoracją snycerską i ikonami z XVIII-XIX w. Od 1969 r. jest kościołem fil. rz. kat. Klucze i oprowadzanie: p. Maria Mrugała nr 18. We wsi kilka zabytkowych domów z pocz. XX w. więcej o Smolniku.

Wola Michowa - zachował się tutaj żydowski cmentarz (kirkut), na którym ocalało ok. 50 nagrobków, najstarszy z 1780r., oraz cmentarz grzebalny wielowyznaniowy.

Balnica - jest końcową miejscowością w pobliżu źródeł rzeki Osławy. Po dawnej wsi została tylko murowana kapliczka nad cudownym źródełkiem. Z Woli Michowej prowadzi tutaj tor kolejki wąskotorowej i żółty szlak turystyczny pieszy umożliwiający dotarcie do stacji bieszczadzkiej ciuchci i pieszego przejścia granicznego na Słowację a także ścieżka przyrodnicza do Udavy przez Solinkę. więcej o Balnicy.

Aby poznać ocalałe fragmenty dziewiczej puszczy karpackiej na dalsza wycieczkę w Bieszczady warto wyruszyć niebieskim szlakiem granicznym lub "szlakiem bieszczadzkiej ciuchci".

Stanisław Orłowski - Stowarzyszenie Przewodników Turystycznych "Karpaty"