» Trasy samochodowe | Śladem cerkwi

Wycieczka samochodowa śladem cerkwi

Będąc w Bieszczadach warto zaplanować sobie zwiedzanie jakże charakterystycznych i ważnych kulturowo dla tego regionu obiektów sakralnych jakimi są cerkwie. Największe skupisko zachowanych i użytkowanych do dziś cerkwi (głównie jako kościoły rzymskokatolickie) znajduje się na odcinku obwodnicy pomiędzy Ustrzykami Górnymi a Ustrzykami Dolnymi a więc niejako na pograniczu Bieszczadów i Gór Sanocko-Turczańskich. Większość z tych obiektów ulokowana jest się głównej drodze, do kilku będzie trzeba nieznacznie zboczyć, jednak na pewno warto poświęcić kilka godzin na taką wycieczkę - o ile kogoś interesują pamiątki i zabytki architektury sakralnej.

Hoszów. Cerkiew na planie krzyża greckiego
foto: P. Szechyński

Odległość pomiędzy Ustrzykami Górnymi a Dolnymi to blisko 50 km, do tego trzeba dołożyć 25-30 km na dojechanie do cerkwi znajdujących się dalej od drogi. Całość nie powinna przekroczyć 80 km.

Zakładając, że wycieczkę rozpoczynamy w Ustrzykach Górnych, należy trasą obwodnicy skierować się na Lutowiska i Czarną. Po minięciu Pszczelin, Stuposian i Procisnego, na 15 km trasy będzie skrzyżowanie oraz drogowskaz w lewo na Zatwarnicę. Tu należy skręcić, będzie to pierwsze miejsce gdzie trzeba zjechać z głównej drogi, a później na nią powrócić. Po przejechaniu Dwerniczka oraz Dwernika, kierujemy się do miejscowości Chmiel (9 km). Po wjechaniu do Chmiela, po krótkim czasie będzie można zauważyć pierwszy cel wycieczki: cerkiew pw. św. Mikołaja z roku 1904. Cerkiew znajduje sie tuż przy drodze, po jej lewej stronie, nie sposób nie zauważyć. Na teren cerkwi wchodzi się przez furtkę, sama cerkiew jest zamknięta, za wyjątkiem nabożeństw, które odbywają się w każdą niedzielę. Obok cerkwi stary przycerkiewny cmentarz oraz niegdyś oparta o tylną ścianę cerkwi a dziś ładnie wyeksponowana płyta nagrobna Fieronii Orlickiej z 1641 roku z inskrypcjami w języku starocerkiewnym. Cerkiew w Chmielu zasłynęła również z innego powodu - została wykorzystana (oraz pobliskie zabudowania) podczas kręcenia "Pana Wołodyjowskiego" J. Hoffmana - więcej na ten temat: Bieszczady w filmie. Szerszy opis świątyni: Cerkiew w Chmielu.

Smolnik, cerkiew bojkowska z 1791r.
foto: Justyna Szechyńska

Powrót na trasę obwodnicy tą samą drogą. Na skrzyżowaniu należy skręcić w lewo i nie rozpędzać się zbytnio, ponieważ po niecałym kilometrze, po prawej stronie drogi dojrzymy na wzgórzu kolejną cerkiew. Przy drodze będzie tabliczka z napisem "Zespół krajobrazowo-historyczny "Smolnik - wieś", a kawałek dalej tabliczka Szlaku Architektury Drewnianej i betonowa droga do cerkwi (w prawo, 1200 m). Zachowała się tu cerkiew bojkowska św. Michała Archanioła z 1791 roku, wpisana na listę dziedzictwa kultury UNESCO. Jest to najstarsza tego typu cerkiew w Polsce zachowana na pierwotnym miejscu. Cerkiew zachowana jest w doskonałym stanie, obok niewielki stary cmentarz. Więcej: Cerkiew w Smolniku n.Sanem

Wracamy do samochodu, kierując się na Lutowiska (w samych Lutowiskach ciekawy kościół, po prawej stronie drogi, dawny cmentarz po lewej oraz kirkut - 200 m od szosy po prawej stronie), które mijamy i wspinamy się najpierw nieco pod górę, potem zjazd w dół. Miniemy po lewej kamieniołom, jeszcze kilka kilometrów i dojeżdzamy do Czarnej Górnej. Na początku Czarnej będzie drogowskaz w prawo na Lipie, Bystre i Michniowiec i tam właśnie należy skręcić. Dobrze dla łatwiejszej orientacji mieć przy sobie mapę. Po minięciu Lipia dojeżdzamy do rozwidlenia.

Cerkiew w Michniowcu
foto: P. Szechyński

W prawo droga prowadzi do Michniowca, gdzie znajduje się kolejny cel wycieczki: cerkiew w Michniowcu z 1863r zbudowana na planie ośmioboku. Cerkiew znajduje sie pod koniec wsi, na wzgórzu po lewej stronie drogi, będzie widoczna. Obok dzwonnica. W Michniowcu rzucają się również w oczy przydrożne krzyże, których jest tu sporo.

Tą samą drogą należy wrócić do rozwidlenia i skierować się tym razem na Bystre. Droga miejscami kiepska, wyrwy w asfalcie, żwir. Przejeżdżamy niemal całe Bystre i tuż przy końcu wsi ujrzymy po prawej stronie drogi przepiękną cerkiew z 1902 r. w ukraińskim stylu narodowym, pod wezwaniem Michała Archanioła. Obok cerkwi (po przeciwnej stronie drogi) cmentarzyk z kamiennymi nagrobkami. Więcej: Cerkiew w Bystrem

Cerkiew w Czarnej
foto: P. Szechyński

Ta samą trasą wracamy do głównej drogi czyli do Czarnej. W Czarnej zobaczyć można dośc ciekawą cerkiew z roku 1834 (ob. kościół) pw. św. Dymitra. Obiekt znajduje się przy drodze do Czarnej Dolnej. Ciekawostką, której nie spotkamy w żadnej innej bieszczadzkiej cerkwi jest drewniana fasada zwieńczona trójkątnym szczytem. Szczyt wspiera sie na 6 kolumnach, które imitują murowane kolumny doryckie - w rzeczywistości wykonane są z drewna.

Z Czarnej kierujemy się dalej na północ. Już po 4 km dojeżdzamy do wsi Żłobek, gdzie po prawej stronie drogi znajduje się kolejna interesująca cerkiew. Jest to cerkiew Narodzenia NMP z 1830 roku, która obecnie służy jako kościół rzymskokatolicki. Bardzo charakterystyczny wygląd. Ze Żłobka kierujemy sie do następnej wioski, którą będzie Rabe - tu również ciekawa Cerkiew w Rabem tuż przy drodze, po jej prawej stronie. Wewnątrz można obejrzeć ikony z rozebranej w 1980 roku cerkwi w Lutowiskach.

Równia, przepiękna cerkiew z I poł XVIIIw.
foto: P. Szechyński

Z Rabego, po minięciu Zadwórza dojeżdzamy do Hoszowa, gdzie po prawej stronie, na wzgórzu znajduje się przepiekny obiekt jaką jest hoszowska cerkiew. Po betonowych schodach wspinamy się do góry i wchodzimy na teren cerkwi. Ten bardzo ładny obiekt powstał w roku 1930 a zbudowano go na planie krzyża greckiego.

Więcej: Cerkiew w Hoszowie

Z Hoszowa powrót ok.3 km tą samą drogą do najbliższego skrzyżowania, na którym należy skręcić w prawo na Hoszowczyk i Równię - dwa kolejne cele naszej wycieczki.

Cerkiew w Hoszowczyku znajduje sie po prawej stronie drogi, będzie widoczna z daleka, stojąca na wzgórzu - należy skręcić w dróżkę w prawo i można dojechać niemal pod samą cerkiew (kilkadziesiąt metrów). Jest to cerkiew Narodzenia NPM z 1926 r. Kolejną wioską za Hoszowczykiem będzie Równia. Cerkiew znajduje się niemal w centrum, po prawej stronie drogi - należy dojechać około 150 m wąską dróżką. Przed cerkwią znajduje się parking. Jest to jeden z najpiękniejszych tego typu obiektów na tym terenie. Niewielka, ale niesamowicie piękna znajdująca się tu cerkiewka powstała w I połowie XVIII wieku. Obecnie służy jako kościół. Zdecydowanie warto ten obiekt zobaczyć - również wewnątrz. Równia jest ostatnim celem naszej wycieczki, stąd albo wracamy trasą obwodnicy do Ustrzyk Górnych, albo jedziemy dalej, gdzie po kilku kilometrach wjedziemy do Ustrzyk Dolnych.

Cerkiew w Żłobku (Żołobek)
foto: P. Szechyński

Wspomniane tutaj cerkiewki nie są oczywiście wszystkimi tego typu obiektami na tym terenie, jest to jednak największe ich skupisko, pozwalające na zwiedzenie w kilka godzin. Z kilku innych bieszczadzkich cerkwi, na szczególną uwagę zasługują jeszcze m.in. cerkwie w Turzańsku i Rzepedzi (Rzepedź-wieś), jedyne zachowane cerkwie w stylu wschodniołemkowskim (typ północno-wschodni, wariant bezwieżowy) oraz w Szczawnem i Radoszycach (wariant wieżowy). Szczegółowe opisy większości cerkwi:

cerkwie drewniane
cerkwie murowane

Warto również zwrócić uwagę na dawne cmentarze, znajdujące się na ogół przy cerkwiach, miejscach po cerkwiach oraz na terenie dawnych wsi. Więcej na ten temat wraz z opisami cmentarzy: cmentarze w Bieszczadach

Zdjęcia wyżej wymienionych oraz pozostałych cerkwi regionu, znajdują się w naszej galerii: Cerkwie w Bieszczadach - zdjęcia

P. Szechyński

Cerkiew w Bystrem
foto: P. Szechyński

Cerkiew w Rabem nocą
foto: P. Szechyński

Cerkiew w Jałowem k. Ustrzyk Dolnych
foto: P. Szechyński