...Twoje Bieszczady - serwis dla wszystkich którym Bieszczady w duszy grają...

Bieszczady


Terenwka w Bieszczadach

Bieszczady 4x4


Polecamy:

Gospodarstwo Aleksa
Werchowyna
Chata Smerek
Magiczne Bieszczady
Panorama Solina
Kolejowy Smolnik
Czadzie Sioło
4x4 w Bieszczadach


Cerkwie i cmentarze

Cerkwie drewniane w Bieszczadach
Cerkwie murowane
Kapliczki w Bieszczadach
Dawne cmentarze, cerkwie i cerkwiska
Ikonostas
O ikonie słów kilka
Bojkowszczyzna Zachodnia. Ochrona zasobów kulturowych - działania praktyczne (pdf)

Cmentarze żydowskie (kirkuty)
Cmentarze ewangelickie Bandrów i Stebnik (Steinfels); cm. gr.kat. w Stebniku
Cmentarze wojskowe w Komańczy
Cmentarz wojskowy w Lesku

Kościół w Woli Michowej
Kościół w Komańczy

Obelisk UPA

Miejscowości

Baligród i okolice
Bóbrka
Buk k.Terki
Bystre k.Czarnej
Cisna i okolice
Czarna i okolice
Daszówka
Duszatyn
Dwernik i Dwerniczek
Glinne
Jankowce
Kalnica k.Baligrodu
Komańcza i okolice
- Mogiła - legenda
- drewniany kościółek
- klasztor Nazaretanek
Lutowiska
Łupków
Mików
Muczne
Myczkowce
Nasiczne
Olszanica
Orelec
Prełuki
Rajskie
Roztoki Górne
Rzepedź
Sękowiec i okolice
Serednie Małe
Smolnik nad Osławą
Solinka
Solina i okolice
- bieszczadzkie zapory
- tajemnica zatoki
Stefkowa
Terka
Uherce Mineralne
Ustianowa
Ustrzyki Górne
Wetlina
Wola Matiaszowa
Wola Michowa
Wołosate
Zatwarnica
Zwierzyń

Dawne wsie

Balnica
Beniowa
Bereźnica Niżna
Bukowiec
Caryńskie
Choceń
Dydiowa
Dźwiniacz Górny
Hulskie
Huczwice
Jawornik
Jaworzec
Kamionki
Krywe
Łokieć
Łopienka
- rys historyczny Łopienki
- Chrystus Bieszczadzki
Łuh
Rabe k.Baligrodu
Rosolin
Ruskie
Sianki
Skorodne
Sokoliki
Sokołowa Wola
Studenne
Tarnawa Niżna i Wyżna
Tworylne
- Tworylczyk
Tyskowa
Zawój
Zubeńsko
Żurawin

» Flora Bieszczadów | Pomniki przyrody

Nowe pomniki przyrody ożywionej i nieożywionej w dolinie Osławy i Kalniczki

Za symboliczne bramy Bieszczadów uznaje się miasta: Sanok, Zagórz i Lesko. Dlatego też są one obecne w wielu opracowaniach i przewodnikach bieszczadzkich. Biorąc pod uwagę turystyczne granice omawianego obszaru, miejscowości te niewątpliwie spełniają funkcję przedsionka bieszczadzkiej krainy. Łączą je z Bieszczadami: atrakcje kulturowe i przyrodnicze oraz elementy podgórskiego i górskiego krajobrazu.

Dąb Karol i trzy lipy w Zagórzu Dąb "Karol" i trzy lipy w Zagórzu
foto: P. Kutiak

Zagórz jest jednym wielu z urokliwych miejsc na pograniczu Bieszczadów. Zabytki umiejscowione w granicach administracyjnych gminy Zagórz od lat stanowią niewątpliwą przynętę dla turystów. Oprócz cerkwi, kościołów oraz ruin klasztoru można spotkać tu niewątpliwe osobliwości przyrodnicze, które w ostatnich miesiącach 2011 roku zostały objęte ochroną w postaci pomników przyrody, użytków ekologicznych i stanowisk dokumentacyjnych.

Zwiedzanie tych obiektów rozpoczynamy w Zahutyniu koło Sanoka. Znajduje się tu pomnikowy dąb szypułkowy "Piotr", o obwodzie pnia na wysokości 1,3 m wynoszącym 465 cm (rośnie przy Domu Ludowym) oraz dwa stanowiska języcznika zwyczajnego Użytki ekologiczne "Stanowisko języcznika zwyczajnego w lesie Huteńskim" "Stanowisko języcznika zwyczajnego i tojadu mołdawskiego w lesie Zahutyńskim" znajdują się na obszarze skarp o dużym nachyleniu oddzielonych od siebie doliną potoku Brodek.

Dąb Staruszek - Łukowe Dąb "Staruszek" w Łukowem
foto: P. Kutiak

Skarpy te znajdują się bliskiej odległości od linii kolejowej Sanok - Zagórz i koryta rzeki San. Pierwsze stanowisko gatunku obejmuje powierzchnię 0,5 ha, drugie 0,08 ha. Języczniki występują pod okapem drzewostanu bukowo-grabowego z domieszką jawora. Warstwę podszytu u podstawy skarpy stanowią zarośla leszczyny.

W warstwie runa języcznikowi towarzyszą rzadkie gatunki roślin: przylaszczka pospolita, czworolist pospolity, kopytnik pospolity oraz sałatnica leśna. Drugie stanowisko języcznika sąsiaduje z punktowymi obszarami występowania tojadu mołdawskiego.

W Zagórzu rosną dwa okazy dębu szypułkowego: "Kazimierz", o pierśnicy 526 cm rosnący przy ulicy Wspólnej i "Karol" (370 cm) rosnący przy ulicy Piłsudskiego. W ich pobliżu znajdują się trzy dorodne lipy drobnolistne: "Osławianka (230 cm), "Zagórzanka" (280 cm) i "Józefinka" (285 cm).

Poruszając się doliną Osławy, docieramy do Tarnawy Dolnej. Po lewej stronie przy budynku Szkoły Podstawowej rośnie okazały dąb szypułkowy "Leopold", o obwodzie pnia 457 cm. W Tarnawie Górnej, przy boisku sportowym znajduje się dąb "Mikołaj", o obwodzie pnia 410 cm. Nazwa pomnika pochodzi od imienia patrona pobliskiej cerkwi. W obrębie jego pnia obserwuje się ślady żerowisk rzadkiego chrząszcza kozioroga dębosza.

lipa drobnolistna Łukowianka Lipa drobnolistna "Łukowianka"
foto: P. Kutiak

W Łukowem, z mostu prowadzącego do stadniny konnej obserwuje się malownicze progi skalne. Tworzą one barierę dla wód Tarnawki na całej długości koryta. Obszar występowania tych kaskad sięga do malowniczego przełomu.

Fragment omawianej rzeki będący stanowiskiem dokumentacyjnym posiada również niewątpliwe walory krajobrazowe w formie malowniczego przełomu z widocznymi odkrywkami fliszu karpackiego.

Warto wiedzieć, że całe koryto rzeki Tarnawki, zwanej również Kalniczką objęty jest ochroną w postaci obszaru Europejskiej Sieci Ekologicznej Natura 2000 Dorzecze Górnego Sanu PLH1800021.

Nieopodal, na stromej skarpie, skąd rozpościera się widok na przełom i omawiane progi rośnie dąb szypułkowy "Staruszek", o obwodzie pnia 710 cm. Drzewo posiada ślady rażenia piorunem, w jego pniu obserwuje się rozległe i liczne ubytki wgłębne z martwą tkanką.

W odległości 200 m od stanowiska dokumentacyjnego w górę rzeki, rośnie Lipa drobnolistna "Łukowianka", o obwodzie pnia 428 cm.

Progi skalne na Kalniczce Progi skalne na Kalniczce
foto: P. Kutiak

W Kalnicy zatrzymujemy się przy ruinach zabudowań dworskich, które stanowiły własność hr. Ksawerego Krasickiego. Do dziś widoczna jest jedna ze ścian i fundamenty budynku, w którym mieszkał i tworzył Wincenty Pol. W promieniu kilkunastu metrów rosną trzy potężne drzewa uznane za pomniki przyrody. Przy ruinach dworu, znajduje się dąb "Aleksander" (380 cm), wyróżniający się mocno zredukowaną koroną o stożkowatym przekroju.

Po drugiej stronie drogi rosną dwa potężne okazy jesionu wyniosłego: "Ksawery" (458 cm) i "Ignacy" (381 cm). Pierwszy z omawianych posiadają rozległy ubytek wgłębny. Ubytek ten sięga całej części rdzeniowej, całe wnętrze pnia przy bryle korzeniowej jest wypalone. W jego pniu często gniazdują szerszenie, dlatego też w okresie wegetacyjnym lepiej nie zbliżać się do omawianego drzewa.

Dąb Szumny Dąb "Szumny" zimą
foto: P. Kutiak

Dojeżdżając do skrzyżowania w Kalnicy, do lewoskrętu prowadzącego do Mchawy, po naszej lewej stronie pojawia się nieużytkowany zakład karny. To właśnie tu znajduje się najbardziej okazały spośród opisywanych drzew, dąb szypułkowy "Szumny" o obwodzie pnia 698 cm. W miejscu konaru, który rośnie równolegle do gruntu jego obwód mierzy nawet 887 cm. Drzewo, które zachwyca swoim majestatem umiejscowione jest w miejscu tzw. "spacerniaka" i cieszy się bardzo dobra kondycją. Opisywany okaz wraz z "Staruszkiem" z Łukowego może śmiało pretendować do miana największych drzew na obszarze Bieszczadów. Dzięki staraniom Gminy Zagórz wymienione drzewa pomnikowe czekają zabiegi pielęgnacyjne mające na celu przedłużenie ich życia. Prace te sfinansuje gmina oraz środki Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Rzeszowie.

Warto wiedzieć:

Języcznik zwyczajny Języcznik zwyczajny w lesie Huteńskim
foto: P. Kutiak

Języcznik zwyczajny nazywany językiem jelenim to gatunek paproci, na terenie naszego kraju objęty ścisłą ochroną gatunkową. Czerwona Księga Roślin i Grzybów Polski opisuje języcznik w grupie gatunków wymierających, krytycznie zagrożonych na izolowanych stanowiskach poza głównym obszarem swojego występowania (kategoria zagrożenia [EN]). Występuje w Azji, Europie i północnej Afryce. W Polsce występuje rzadko, głównie w Karpatach i na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej. Posiada duże, językowate liście dochodzące do 60 cm długości i 6 cm szerokości. Omawiane liście są one niepodzielone, co jest wyjątkiem wśród paproci; ponadto są one zimotrwałe, mają sercowatą nasadę i zaostrzony koniec, a ich brunatny ogonek pokryty jest łuskami. Wyrastając bezpośrednio z kłącza tworzą pióropusz. Języcznik zwyczajny jest byliną. Rośnie w cienistych, wilgotnych lasach, często na skałach zawierających wapń. Szczególnie preferuje kamieniste, północne lub północno-wschodnie zbocza. Spotykany głównie w reglu dolnym.

Stanowisko języcznika zwyczajnego i tojadu mołdawskiego w lesie Zahutyńskim Stanowisko w lesie Zahutyńskim
foto: P. Kutiak

Tojad mołdawski to gatunek rośliny z rodziny jaskrowatych. Jest subendemitem karpackim. W Polsce występuje na Wyżynie Małopolskiej, w Kotlinie Sandomierskiej, w Górach Świętokrzyskich i w Karpatach Wschodnich po Beskid Sądecki. Spotykany jest również w Górach Sanocko-Turczańskich (w rezerwacie przyrody Góra Sobień i na górze Krzyż). Bylina ta osiąga do 150 cm wysokości, posiada wzniesioną i silnie rozgałęzioną łodygę, z białymi, łukowatymi włoskami. Kwiaty zebrane są w luźny, groniasty kwiatostan o niebieskich lub jasnofioletowych, wydłużonych hełmach. Kwitnie od czerwca do sierpnia, zapylany przez trzmiele. Rozmnaża się przez nasiona, ale również wegetatywnie. W Bieszczadach rośnie na połoninach i w ziołoroślach. Występuje również w niższych położeniach górskich wzdłuż potoków w olszynce karpackiej. Poza Karpatami spotykany jest w wilgotnych zaroślach i lasach. Jak wszystkie gatunki tojadów jest rośliną bardzo silnie trującą. Trująca jest cała roślina, a szczególnie nasiona i korzenie. Roślina zawiera akonitynę, która w niewielkich dawkach działa pobudzająco, przy większych powoduje paraliż nerwów ruchowych i czuciowych, w rezultacie śmierć. Może się wchłaniać także przez skórę. W Polsce tojad mołdawski objęty jest całkowitą ochroną. Generalnie nie jest zagrożony, zagrożone są jedynie niektóre jego stanowiska na niżu i na pogórzu, znajdujące się w intensywnie użytkowanych lasach. oraz w rezerwacie przyrody Góra Sobień.

Współrzędne geograficzne omawianych form ochrony przyrody:

Zahutyń

Dąb "Piotr": N 49o 31' 18,4'', E 22o 14' 22,34''
"Stanowisko języcznika zwyczajnego i tojadu mołdawskiego w lesie Zahutyńskim": N: 49o 32' 14,81'' E: 22o14'0,85''
"Stanowisko języcznika zwyczajnego w lesie Huteńskim" N: 49o32' 10,37'' E 22o14'13''

Zagórz

dąb "Kazimierz",: N 49o 30' 5,3'', E 22o 15' 39,7''
dąb "Karol N 49o 30' 5,9'', E 22o 15' 44,39''
lipa "Osławianka", N 49o 30' 6,34'', E 22o 15' 44,61''
lipa "Zagórzanka" N 49o 30' 6,34'', E 22o 15' 44,61''
lipa "Józefinka", N 49o 30' 6,34'', E 22o 15' 44,61''

Kalnica:

dąb "Szumny", N 49o 21' 30,44'', E 22o 12' 16,40''
dąb "Aleksander": N 49o 21' 45,72'', E 22o 12' 8,93''
jesion "Ksawery" N 49o 21' 45,63'', E 22o 12' 10,83''
jesion "Ignacy", N 49o 21' 45,25'', E 22o 12' 11,4''

Tarnawa Dolna

dąb "Leopold", N 49o 28' 7,60'', E 22o 15' 9,51''

Tarnawa Górna

dąb "Mikołaj" N 49o 27' 40,48'', E 22o 15' 12,25''

Łukowe

dąb "Staruszek: N 49o 25' 34,26'', E 22o 14' 27,25''
lipa "Łukowianka" : N 49o 25' 23,92'', E 22o 14' 17,99''
progi skalne rzece Tarnawce w Łukowem: N: 49o25' 29,3'' E 22o14'18,93''

tekst oraz zdjęcia: Piotr Kutiak
www.przewodnik-bieszczady.pl

Jesiony Ksawery i Ignacy w Kalnicy Jesiony "Ksawery" i "Ignacy" w Kalnicy
foto: P. Kutiak
Dąb Kazimierz Dąb "Kazimierz" w Zagórzu
foto: P. Kutiak
Praktyczne

Kamera w Czaszynie

Schroniska
Schroniska PTSM
Bazy namiotowe i chatki
Harcerskie bazy i hoteliki
Noclegi

Mapa Bieszczady - wersja online
Mapy Bieszczadów - recenzje
Mapy wycinkowe - recenzje
Przewodniki
Ciekawe wydawnictwa

Szlaki turystyczne - opisy
Szlaki turystyczne - wykaz
Czasy przejść
Ścieżki przyrodnicze - wykaz
Regulamin BdPN
Punkty kasowe BdPN

Bieszczadzka Kolejka Leśna
Jazdy konne
Rejsy po Zalewie Solińskim
Wyciągi narciarskie
Muzea
Informacja turystyczna
Przewodnicy
Przewoźnicy (Bus)
Przejścia graniczne
Traperska przygoda - tabory

Warto wiedzieć

Z psem w Bieszczady
Zagroda pokazowa żubrów
Wędkarskie eldorado na Sanie
Park Gwiezdnego Nieba Bieszczady
Karpackie niebo
Sery w Bieszczadach
Wypał węgla drzewnego
Jaskinie
Snowgliding w Bieszczadach
Bieszczadzkie szybowiska
Bieszcz. Centrum Nordic Walking

Trochę historii
Podział (granice) Bieszczadów
Losy bieszczadzkiej ludności
Różne plany rozwoju Bieszczadów
Na wyniosłych połoninach BdPN
Nie tylko Wysokie
Sieć wodna
Geocaching

Fauna Bieszczadów
Flora Bieszczadów

Leśny Kompleks Promocyjny "Lasy Bieszczadzkie"

Ukraińska Powstańcza Armia
Karol Wojtyła w Bieszczadach
Bieszczady pół wieku temu
Bieszczady w filmie

Polowanie w Bieszczadach

Reportaże

Rozmaitości bieszczadzkie

Wyprawy piesze

Tarnica z Wołosatego
Halicz z Wołosatego
Bukowe Berdo z Mucznego
Krzemień
Szeroki Wierch
Połonina Caryńska
Połonina Wetlińska
Smerek (wieś) - Smerek - Połonina Wetlińska - Brzegi Górne
Cisna - Jasło - Smerek (wieś)
Przysłup - Jasło
Suche Rzeki - Smerek
Dwernik-Kamień
Pętla: Wetlina - Riaba Skała - Czerteż - Kremenaros - Rawki - Dział - Wetlina
Mała i Wielka Rawka z p. Wyżniańskiej
Ścieżka "Berehy Górne"
Chryszczata z Komańczy
Chryszczata z Jeziorka Bobrowego
Szlak Huczwice - Chryszczata
Wołosań z Żubraczego
Jaworne - Kołonice - Jabłonki
Krąglica
Hyrlata
Szlak graniczny Łupków - Balnica
Przełęcz nad Roztokami - Ruske
Przełęcz nad Roztokami - Okrąglik - Jasło
Jasło i Okrąglik ze Strzebowisk
Łopiennik
Ścieżka Jeleni Skok z Cisnej (wieża widokowa)
Opołonek i Kińczyk Bukowski
Ścieżka dendrologiczno-historyczna w Berehach
Przysłup Caryński z Bereżek
Bukowiec - Sianki - Źródła Sanu
Tarnawa Niżna - Dźwiniacz Górny
Brenzberg - ścieżka
Krutyjówka - ścieżka
Tworylne i Krywe z Rajskiego
Terka - Studenne
Otaczarnia w Bukowcu
Rajskie - Studenne (most)
Przysłup - Krywe
Korbania z Bukowca
Korbania z Łopienki i Tyskowej
Suliła
Wola Michowa - Balnica szl. żółtym
Z Balnicy do Osadnego
Do Solinki z Żubraczego
Zwierzyń - Myczków
Tyskowa i Radziejowa ze Stężnicy
Lasumiła - najgrubsza jodła
Jodła k.Pszczelin - opis ścieżki
Stare Procisne, ścieżka
Dwernik - Procisne, ścieżka
Przez bieszczadzki las - ścieżka Nasiczne - Sękowiec
Kopalnia ropy Polana - Ostre
Holica z Ustianowej - ścieżka
Hylaty - ścieżka hist-przyrodnicza
Huczwice - ścieżka geologiczna
Komańcza - ścieżka dydaktyczna
Jawornik - ścieżka
Gminny szlak Baligród
Bukowy Dwór - ścieżka przyrodnicza
Po ekomuzeum w krainie bobrów
Dolina Potoku Zwór

Warto zobaczyć

Wodospady i kaskady
Jeziorka Duszatyńskie
Jeziorko Bobrowe
Sine Wiry
"Gołoborze" i dolina Rabskiego
Rezerwat "Przełom Osławy"
Rezerwat "Śnieżyca wiosenna w Dwerniczku"
Torfowisko "Tarnawa"
Torfowisko "Wołosate"
Jaskinie w Nasicznem
Grota w Rosolinie
Rezerwat "Hulskie"
Młyn w Hulskiem
Pichurów - punkt widokowy
Przełęcz Wyżna - pkt. widokowy
Przełęcz Żebrak
Zagroda pokazowa żubrów
Mini-zoo w Lisznej i Myczkowcach
Kamień leski
Koziniec kamieniołom
Skałki Myczkowieckie
Kolejowy Smolnik
Ogród biblijny w Myczkowcach
Miniatury cerkwi Myczkowce
Entomo-zieleniec Myczkowce
MBL Sanok - skansen w Sanoku
Park miejski w Sanoku
Zielony domek w Ustrzykach G.
Muzeum Historii Bieszczad
Klasztor w Zagórzu
Droga krzyżowa w Zagórzu
Sanktuarium w Jasieniu
Ekomuzeum Hołe
Pomnik Tołhaja
Most podwieszany w Dwerniczku
XIX-wieczny most kolejki
Radoszyckie źródełko
- legenda o radoszyckim źródełku
Nowe pomniki przyrody w dolinie Osławy i Kalniczki
Góry Słonne
Rezerwat Sobień
Rezerwat "Polanki"
Góry Słonne - pkt. widokowy

Ski-tour

Hyrlata (1103 m) zimą
Matragona (990 m) zimą
Osina (963m n.p.m.)
Płasza, Kurników Beskid, Okrąglik

Rowerem

Trasy rowerowe

Samochodem

Trasy samochodowe
Stan dróg w Bieszczadach
Parkingi

Słowacja i Ukraina

Zalew Starina (Słowacja)

Projekt Rozłucz
Jasienica Zamkowa
Stara Sól
Bieszczady Wschodnie - relacja z wyjazdu 2005
Czarnohora, relacja z wyjazdu 2006

 

Serwis nasz i współpracujący z nami reklamodawcy
zbierają i przechowują tzw. pliki cookies zarówno do np. statystyk,
jak i w celach reklamowych. Korzystając z naszych stron bez zmiany ustawien przegladarki będą one zapisane w pamięci urządzenia. Przeglądając nasz serwis ZGADZASZ się na wykorzystywanie tych plików. Szczegółowe informacje na temat cookies
znajdują się w naszej Polityce prywatności

© Twoje Bieszczady 2001-2023