...Twoje Bieszczady - serwis dla wszystkich którym Bieszczady w duszy grają...

Bieszczady


Terenwka w Bieszczadach

Bieszczady 4x4


Polecamy:

Gospodarstwo Aleksa
Werchowyna
Chata Smerek
Magiczne Bieszczady
Panorama Solina
Kolejowy Smolnik
Czadzie Sioło
4x4 w Bieszczadach


Cerkwie i cmentarze

Cerkwie drewniane w Bieszczadach
Cerkwie murowane
Kapliczki w Bieszczadach
Dawne cmentarze, cerkwie i cerkwiska
Ikonostas
O ikonie słów kilka
Bojkowszczyzna Zachodnia. Ochrona zasobów kulturowych - działania praktyczne (pdf)

Cmentarze żydowskie (kirkuty)
Cmentarze ewangelickie Bandrów i Stebnik (Steinfels); cm. gr.kat. w Stebniku
Cmentarze wojskowe w Komańczy
Cmentarz wojskowy w Lesku

Kościół w Woli Michowej
Kościół w Komańczy

Obelisk UPA

Miejscowości

Baligród i okolice
Bóbrka
Buk k.Terki
Bystre k.Czarnej
Cisna i okolice
Czarna i okolice
Daszówka
Duszatyn
Dwernik i Dwerniczek
Glinne
Jankowce
Kalnica k.Baligrodu
Komańcza i okolice
- Mogiła - legenda
- drewniany kościółek
- klasztor Nazaretanek
Lutowiska
Łupków
Mików
Muczne
Myczkowce
Nasiczne
Olszanica
Orelec
Prełuki
Rajskie
Roztoki Górne
Rzepedź
Sękowiec i okolice
Serednie Małe
Smolnik nad Osławą
Solinka
Solina i okolice
- bieszczadzkie zapory
- tajemnica zatoki
Stefkowa
Terka
Uherce Mineralne
Ustianowa
Ustrzyki Górne
Wetlina
Wola Matiaszowa
Wola Michowa
Wołosate
Zatwarnica
Zwierzyń

Dawne wsie

Balnica
Beniowa
Bereźnica Niżna
Bukowiec
Caryńskie
Choceń
Dydiowa
Dźwiniacz Górny
Hulskie
Huczwice
Jawornik
Jaworzec
Kamionki
Krywe
Łokieć
Łopienka
- rys historyczny Łopienki
- Chrystus Bieszczadzki
Łuh
Rabe k.Baligrodu
Rosolin
Ruskie
Sianki
Skorodne
Sokoliki
Sokołowa Wola
Studenne
Tarnawa Niżna i Wyżna
Tworylne
- Tworylczyk
Tyskowa
Zawój
Zubeńsko
Żurawin

» Dawne wsie | Choceń

Choceń

Dawna wieś Choceń (wcześniej: Chocień) ulokowana jest na północ od Gabry Wierchu (742m n.p.m), pomiędzy Średnim Wielkim a Cisowcem. Nazwa wsi czasami jest wywodzona od irańskiego słowa chacan, tłumaczonego jako obwarowanie, szaniec, czy też miejsce walki - niekoniecznie słusznie.

Choceń Początek drogi do Chocenia
foto: P. Szechyński

Dojście / dojazd od strony Średniego Wielkiego drogą, która odbija od szosy w Średnim przy starym cmentarzu i resztkach cerkwi. Nieco utwardzona jakiś czas temu droga kończy się rozległym placem. Tuż przed nim w lewo odbija leśna dróżka do Chocenia, wzdłuż głębokiego jaru, którym spływa dopływ Kaliczki. Można tu dojść również z Cisowca - drogą polną z końca wsi, warto posłużyć się mapą. Czas dojścia od Średniego do początku doliny: ok. 45min. Można dojechać również rowerem lub samochodem.

Pierwsze wzmianki o Choceniu pochodzą z roku 1552, jako osady w dobrach rodziny Tarnawskich, jednak wcześniej istniała tu prawdopodobnie warowna osada chroniąca trakt handlowy przez przełęcz nad Roztokami. Wieś została wyludniona i zniszczona w latach 1946-47. Część mieszkańców wywieziono jeszcze w roku 1946. Zostali przesiedleni na tereny obecnej Ukrainy. Pozostałych wysiedlono w ramach akcji "Wisła" w roku 1947 a zabudowania po części spalono. Dziś jest tu malownicza dolinka wraz z licznymi pozostałościami wsi, rozlokowanymi wzdłuż potoku oraz drogi w kierunku Cisowca.

Nieistniejąca cerkiew w Choceniu Nieistniejąca cerkiew greckokatolicka w Choceniu, zdjęcie z roku 1924
foto: archiwum Nadleśnictwa Baligród

W bojkowskim Choceniu istniała filialna cerkiew greckokatolicka.

Był to obiekt drewniany, trójdzielny, na planie podłużnym, z zamkniętym trójbocznie prezbiterium.

Wymiary: 5x5m - babiniec, 8,3x7m - nawa i 5x5m - prezbiterium. Szalowana pionowo deskami, dach blaszany, nad babińcem malutka wieża o konstrukcji słupowej.

Cerkiew wybudowano w roku 1870 i nadano wezwanie Opieki Matki Bożej. W roku 1900 była remontowana. Rozebrano ją po roku 1947, zachowała się czytelna podmurówka oraz symboliczny kamienny ołtarz z krzyżem pochodzącym z jej zwieńczenia. Liczba wiernych wynosiła: 1890 r. - 276, 1918 r. - 240 a w roku 1938 - 278.

Choceń cerkiew Miejsce po cerkwi w Choceniu
foto: P. Szechyński

Tuż obok cerkwi - na jej osi - stała drewniana dzwonnica o konstrukcji słupowej, zbudowana na planie kwadratu o wymiarach 4x4m., również kryta blachą i szalowana pionowo deskami. Zachowała się wyraźna podmurówka. Ponieważ krzyż z cerkwi pojawiał się i znikał istniały uzasadnione obawy że zniknie na dobre (tego typu "gadżety" zbierają turyści - na pamiątkę oraz miejscowi złomiarze). Końcem października został zabezpieczony przez nadleśnictwo Baligród, dlatego obecnie nie zobaczymy go na cerkwisku. Krzyż wróci na miejsce, gdy zostanie znaleziony sposób na jego trwałe zabepieczenie.

Po stronie południowej w odległości kilkunastu metrów znajduje się cmentarz cerkiewny. Nie zachowały się żadne nagrobki, widoczne są jedynie ślady mogił ziemnych. Do cmentarza cerkiewnego przylegał cmentarz grzebalny - również nie zachowały się żadne nagrobki. Wiosną 2007 ustawiono na cmentarzu brzozowy krzyż i ogrodzono teren.

Choceń piwnica Wnętrze jednej z piwnic
foto: P. Szechyński

Obecnie tereny wsi Choceń w 2/3 są w rękach prywatnych, natomiast 1/3 stanowi teren Nadleśnictwa Baligród. W roku 2003 pojawił się projekt rekonstrukcji wsi - m.in. odbudowanie części budynków i cerkwi.

Właściciele (Joanna Dominiczak i Saun Cutts) zlecili i sfinansowali wówczas badania, które przeprowadziła grupa historyków i architektów z Regionalnego Ośrodka Badań i Dokumentacji Zabytków. W wyniku prowadzonych prac znaleziono 54 siedliska - miejsca w których dawniej stały choceńskie chaty, a przy każdym z nich sady, studnie, piwniczki, itp. Jednym z ciekawszych odkryć było odnalezienie betonowych bloków, których dawni mieszkańcy nie stosowali (budulcem były kamienie i drewno). Po zasięgnięciu informacji okazało się, że podczas wojny Niemcy prowadzili tutaj odwierty w poszukiwaniu ropy. Według pomysłodawców, Choceń miałby się stać dla turystów miejscem pamięci o tragicznej historii Bieszczadów a także miejscem edukacji przyrodniczej. Po opracowaniu kompleksowej dokumentacji sprawa odeszła nieco w zapomnienie - głównie z powodu słabego zainteresowania ówczesnych władz samorządowych.

Droga przez Choceń latem Droga przez Choceń latem
foto: P. Szechyński

W roku 2007 do tematu powrócono. Wiosną Nadleśnictwo Baligród przeprowadziło prace oczyszczające oraz zabezpieczające, m.in. zabezpieczono studnie, oczyszczono część podmurówek i piwnic a także cerkwisko i cmentarze. W pracach pomagali uczniowie z Zespołu Szkół Drzewnych w Lesku oraz harcerze z Lublina. Ci ostatni uczestniczyli m.in. w oczyszczaniu cerkwiska. Podczas prac odnaleziono wiele cennych przedmiotów: serce dzwonu, kamienne ostrzałki, resztki szyb, podkowy, lemiesze pługów, tablice z tryzubem i inne. Znajdowano również wiele pocisków. Harcerze (ZHR) rozbili obóz obok cerkwiska - do dziś pozostały drewniane schody prowadzące z potoku na obozową polankę oraz wykonany z drewna i sznurków stojak-regał.

Dalsze losy projektu uzależnione są m.in. od powstania planu zagospodarowania przestrzennego. Przez Choceń biegnie obecnie trasa rowerowa oraz szlak papieski, który tędy zmierza na Chryszczatą przez Kiełczawę. Latem trasa rowerowa jest praktycznie bezużyteczna - droga w górnej części wsi jest mocno zarośnięta bujną roślinnością.

Cerkwisko, dawne krzyże i inne przedmioty Cerkwisko, dawne krzyże i inne przedmioty

Dopóki różne mniej lub bardziej trafione pomysły nie weszły w życie Choceń jest spokojną i malowniczą doliną, gdzie można znaleźć spokój oraz obcować z przyrodą - bywają tu m.in. żubry. Pozostałości najlepiej oglądać wiosną lub późną jesienią. Latem większość jest silnie zarośnięta i trudno dojrzeć wszystkie zachowane tu pamiątki z czasów istnienia wsi.

Więcej ciekawych zdjęć z Chocenia (w tym schrony skalne, wychodnie) w reportażu: Szkoleniówka przewodnicka w dolinie Kalniczki
oraz: galerii zdjęć - Choceń

opracowanie oraz zdjęcia: P. Szechyński

Literatura:

1. Kryciński S., "Cerkwie w Bieszczadach", Warszawa 1995.
2. Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich; W-wa 1880.
3. "Mało znane pozostałości wsi Choceń" - inż. Aneta Kurylak, mgr inż. Marcin Scelina, inż. Tomasz Bełz; nadleśnictwo Baligród 2007: http://www.krosno.lasy.gov.pl/baligrod/index.php
4. "Bieszczady. Koniec badań Chocenia" - artykuł gazeta.pl Rzeszów; 27.07.2003.
5. "Odbudują bojkowskie wsie"., art. Gazeta Codzienna Nowiny; 22.05.2003.

Choceń Choceń latem 2012
foto: P. Szechyński
Choceń Choceń latem 2012
foto: P. Szechyński
Choceń Choceń, miejsce po cerkwi
foto: P. Szechyński
Choceń Cmentarz w Choceniu
foto: P. Szechyński
Choceń Choceń latem
foto: P. Szechyński
Choceń Choceń latem
foto: P. Szechyński
Choceń Choceń latem
foto: P. Szechyński

Poniżej Choceń kilka lat temu:







Na zdjęciach wyżej, od lewej: jedna z piwnic, schody zbudowane przez harcerzy, pozostałości po harcerskim obozie, cerkwisko, podmurówka dzwonnicy, cerkwisko
drugi rząd: fragment podmurówki cerkwi, początek doliny od strony Średniego, pozostałości zabudowań, studnia, wnętrze piwnicy, podmurówka jednego z domów
trzeci rząd: zabepieczona studnia, Choceń wiosną, cmentarz, pozostałości, krzyż z cerkwi, cerkiew w Choceniu (foto: Nadleśnictwo Baligród).
dolny rząd: tablica / płyta znaleziona w potoku nieopodal cerkwiska. Napis cyrylicą BORN w górnej części; jej przeznaczenia nie udało się ustalić. Gdyby ktoś wiedział do czego służyła prosimy o kontakt. (foto: Marcin Scelina).



Praktyczne

Kamera w Czaszynie

Schroniska
Schroniska PTSM
Bazy namiotowe i chatki
Harcerskie bazy i hoteliki
Noclegi

Mapa Bieszczady - wersja online
Mapy Bieszczadów - recenzje
Mapy wycinkowe - recenzje
Przewodniki
Ciekawe wydawnictwa

Szlaki turystyczne - opisy
Szlaki turystyczne - wykaz
Czasy przejść
Ścieżki przyrodnicze - wykaz
Regulamin BdPN
Punkty kasowe BdPN

Bieszczadzka Kolejka Leśna
Jazdy konne
Rejsy po Zalewie Solińskim
Wyciągi narciarskie
Muzea
Informacja turystyczna
Przewodnicy
Przewoźnicy (Bus)
Przejścia graniczne
Traperska przygoda - tabory

Warto wiedzieć

Z psem w Bieszczady
Zagroda pokazowa żubrów
Wędkarskie eldorado na Sanie
Park Gwiezdnego Nieba Bieszczady
Karpackie niebo
Sery w Bieszczadach
Wypał węgla drzewnego
Jaskinie
Snowgliding w Bieszczadach
Bieszczadzkie szybowiska
Bieszcz. Centrum Nordic Walking

Trochę historii
Podział (granice) Bieszczadów
Losy bieszczadzkiej ludności
Różne plany rozwoju Bieszczadów
Na wyniosłych połoninach BdPN
Nie tylko Wysokie
Sieć wodna
Geocaching

Fauna Bieszczadów
Flora Bieszczadów

Leśny Kompleks Promocyjny "Lasy Bieszczadzkie"

Ukraińska Powstańcza Armia
Karol Wojtyła w Bieszczadach
Bieszczady pół wieku temu
Bieszczady w filmie

Polowanie w Bieszczadach

Reportaże

Rozmaitości bieszczadzkie

Wyprawy piesze

Tarnica z Wołosatego
Halicz z Wołosatego
Bukowe Berdo z Mucznego
Krzemień
Szeroki Wierch
Połonina Caryńska
Połonina Wetlińska
Smerek (wieś) - Smerek - Połonina Wetlińska - Brzegi Górne
Cisna - Jasło - Smerek (wieś)
Przysłup - Jasło
Suche Rzeki - Smerek
Dwernik-Kamień
Pętla: Wetlina - Riaba Skała - Czerteż - Kremenaros - Rawki - Dział - Wetlina
Mała i Wielka Rawka z p. Wyżniańskiej
Ścieżka "Berehy Górne"
Chryszczata z Komańczy
Chryszczata z Jeziorka Bobrowego
Szlak Huczwice - Chryszczata
Wołosań z Żubraczego
Jaworne - Kołonice - Jabłonki
Krąglica
Hyrlata
Szlak graniczny Łupków - Balnica
Przełęcz nad Roztokami - Ruske
Przełęcz nad Roztokami - Okrąglik - Jasło
Jasło i Okrąglik ze Strzebowisk
Łopiennik
Ścieżka Jeleni Skok z Cisnej (wieża widokowa)
Opołonek i Kińczyk Bukowski
Ścieżka dendrologiczno-historyczna w Berehach
Przysłup Caryński z Bereżek
Bukowiec - Sianki - Źródła Sanu
Tarnawa Niżna - Dźwiniacz Górny
Brenzberg - ścieżka
Krutyjówka - ścieżka
Tworylne i Krywe z Rajskiego
Terka - Studenne
Otaczarnia w Bukowcu
Rajskie - Studenne (most)
Przysłup - Krywe
Korbania z Bukowca
Korbania z Łopienki i Tyskowej
Suliła
Wola Michowa - Balnica szl. żółtym
Z Balnicy do Osadnego
Do Solinki z Żubraczego
Zwierzyń - Myczków
Tyskowa i Radziejowa ze Stężnicy
Lasumiła - najgrubsza jodła
Jodła k.Pszczelin - opis ścieżki
Stare Procisne, ścieżka
Dwernik - Procisne, ścieżka
Przez bieszczadzki las - ścieżka Nasiczne - Sękowiec
Kopalnia ropy Polana - Ostre
Holica z Ustianowej - ścieżka
Hylaty - ścieżka hist-przyrodnicza
Huczwice - ścieżka geologiczna
Komańcza - ścieżka dydaktyczna
Jawornik - ścieżka
Gminny szlak Baligród
Bukowy Dwór - ścieżka przyrodnicza
Po ekomuzeum w krainie bobrów
Dolina Potoku Zwór

Warto zobaczyć

Wodospady i kaskady
Jeziorka Duszatyńskie
Jeziorko Bobrowe
Sine Wiry
"Gołoborze" i dolina Rabskiego
Rezerwat "Przełom Osławy"
Rezerwat "Śnieżyca wiosenna w Dwerniczku"
Torfowisko "Tarnawa"
Torfowisko "Wołosate"
Jaskinie w Nasicznem
Grota w Rosolinie
Rezerwat "Hulskie"
Młyn w Hulskiem
Pichurów - punkt widokowy
Przełęcz Wyżna - pkt. widokowy
Przełęcz Żebrak
Zagroda pokazowa żubrów
Mini-zoo w Lisznej i Myczkowcach
Kamień leski
Koziniec kamieniołom
Skałki Myczkowieckie
Kolejowy Smolnik
Ogród biblijny w Myczkowcach
Miniatury cerkwi Myczkowce
Entomo-zieleniec Myczkowce
MBL Sanok - skansen w Sanoku
Park miejski w Sanoku
Zielony domek w Ustrzykach G.
Muzeum Historii Bieszczad
Klasztor w Zagórzu
Droga krzyżowa w Zagórzu
Sanktuarium w Jasieniu
Ekomuzeum Hołe
Pomnik Tołhaja
Most podwieszany w Dwerniczku
XIX-wieczny most kolejki
Radoszyckie źródełko
- legenda o radoszyckim źródełku
Nowe pomniki przyrody w dolinie Osławy i Kalniczki
Góry Słonne
Rezerwat Sobień
Rezerwat "Polanki"
Góry Słonne - pkt. widokowy

Ski-tour

Hyrlata (1103 m) zimą
Matragona (990 m) zimą
Osina (963m n.p.m.)
Płasza, Kurników Beskid, Okrąglik

Rowerem

Trasy rowerowe

Samochodem

Trasy samochodowe
Stan dróg w Bieszczadach
Parkingi

Słowacja i Ukraina

Zalew Starina (Słowacja)

Projekt Rozłucz
Jasienica Zamkowa
Stara Sól
Bieszczady Wschodnie - relacja z wyjazdu 2005
Czarnohora, relacja z wyjazdu 2006


Serwis nasz i współpracujący z nami reklamodawcy
zbierają i przechowują tzw. pliki cookies zarówno do np. statystyk,
jak i w celach reklamowych. Korzystając z naszych stron bez zmiany ustawien przegladarki będą one zapisane w pamięci urządzenia. Przeglądając nasz serwis ZGADZASZ się na wykorzystywanie tych plików. Szczegółowe informacje na temat cookies
znajdują się w naszej Polityce prywatności

© Twoje Bieszczady 2001-2023