...Twoje Bieszczady - serwis dla wszystkich którym Bieszczady w duszy grają...

Bieszczady


Terenwka w Bieszczadach

Bieszczady 4x4


Polecamy:

Gospodarstwo Aleksa
Werchowyna
Chata Smerek
Magiczne Bieszczady
Panorama Solina
Kolejowy Smolnik
Czadzie Sioło
4x4 w Bieszczadach


Cerkwie i cmentarze

Cerkwie drewniane w Bieszczadach
Cerkwie murowane
Kapliczki w Bieszczadach
Dawne cmentarze, cerkwie i cerkwiska
Ikonostas
O ikonie słów kilka
Bojkowszczyzna Zachodnia. Ochrona zasobów kulturowych - działania praktyczne (pdf)

Cmentarze żydowskie (kirkuty)
Cmentarze ewangelickie Bandrów i Stebnik (Steinfels); cm. gr.kat. w Stebniku
Cmentarze wojskowe w Komańczy
Cmentarz wojskowy w Lesku

Kościół w Woli Michowej
Kościół w Komańczy

Obelisk UPA

Miejscowości

Baligród i okolice
Bóbrka
Buk k.Terki
Bystre k.Czarnej
Cisna i okolice
Czarna i okolice
Daszówka
Duszatyn
Dwernik i Dwerniczek
Glinne
Jankowce
Kalnica k.Baligrodu
Komańcza i okolice
- Mogiła - legenda
- drewniany kościółek
- klasztor Nazaretanek
Lutowiska
Łupków
Mików
Muczne
Myczkowce
Nasiczne
Olszanica
Orelec
Prełuki
Rajskie
Roztoki Górne
Rzepedź
Sękowiec i okolice
Serednie Małe
Smolnik nad Osławą
Solinka
Solina i okolice
- bieszczadzkie zapory
- tajemnica zatoki
Stefkowa
Terka
Uherce Mineralne
Ustianowa
Ustrzyki Górne
Wetlina
Wola Matiaszowa
Wola Michowa
Wołosate
Zatwarnica
Zwierzyń

Dawne wsie

Balnica
Beniowa
Bereźnica Niżna
Bukowiec
Caryńskie
Choceń
Dydiowa
Dźwiniacz Górny
Hulskie
Huczwice
Jawornik
Jaworzec
Kamionki
Krywe
Łokieć
Łopienka
- rys historyczny Łopienki
- Chrystus Bieszczadzki
Łuh
Rabe k.Baligrodu
Rosolin
Ruskie
Sianki
Skorodne
Sokoliki
Sokołowa Wola
Studenne
Tarnawa Niżna i Wyżna
Tworylne
- Tworylczyk
Tyskowa
Zawój
Zubeńsko
Żurawin

» Cmentarze i cerkwiska | Płyta nagrobna w Chmielu

Płyta nagrobna Fieronii z Dubrawskich Orlickiej oraz cmentarz w Chmielu

Chmiel to niewielka wieś w dolinie Sanu, położona pomiędzy Dwernikiem (3km) a Sękowcem (4km) nad którą góruje masyw Otrytu od północy oraz Dwernik-Kamień (d. Holica) od strony południowej.

Odwiedzając to miejsce, oprócz cerkwi warto zwrócić uwagę na przycerkiewny cmentarz z zachowanymi kilkoma starymi nagrobkami. Znajduje się tu m.in. nagrobek właściciela miejscowych dóbr ziemskich Emila Ricci (zm. 1875r.) oraz nagrobek miejscowego proboszcza Feliksa Dołżyńskiego lub Dołżyckiego (wg różnych źródeł). Zdjęcia wszystkich zachowanych do dnia dzisiejszego przedwojennych nagrobków można zobaczyć w galerii: cmentarz w Chmielu - zdjęcia

Płyta nagrobna Fieronii z Dubrawskich Orlickiej

Herb na płycie nagrobnej Fieronii z Dubrawskich Orlickiej z 1644r Herb na płycie nagrobnej z 1644r., oraz inicjały F. Orlickiej, zdjęcie z roku 2002
foto: P. Szechyński

Niewątpliwie bardzo ciekawą pamiątką, która zachowała się przy cerkwi, jest płyta nagrobna z roku 1644. Naniesiono na nią inskrypcje w języku staro-cerkiewno-słowiańskim oraz herbem identyfikowanym najczęściej jako Sas, co nie było jednak do końca pewne. Rozbieżne były również zdania co do jej przeznaczenia. St. Kryciński podaje, iż wg miejscowej tradycji płyta leżała na grobie biskupa Hieronima Ustrzyckiego herbu Przestrzał. Biskup zmarł jednak dopiero w roku 1746, a herb trudno skojarzyć ze znakiem Przestrzał.

Ostatecznie udało się ustalić (dr Janusz Smaza, 2004), iż jest to płyta niejakiej Fieronii z Dubrawskich Orlickiej, córki Eustachego Orlickiego, zmarłej 17 lipca 1644. Pochodziła ona z Dubrawy, jednak ostatnie lata życia spędziła w Chmielu. Tu - prawdopodobnie za zasługi finansowe na rzecz cerkwi - została pochowana przed głównym ołtarzem. W czasach późniejszych płytę przeniesiono na cmentarz.

Płytę znaleziono końcem lat 60.XXw. na skarpie opadającej do potoka w pobliżu cerkwi. Przeniesiono ją ponownie w pobliże świątyni. Leżała wówczas przy północnej ścianie cerkwi. Lata sprawiły, że pod własnym ciężarem zapadła się w ziemię tak, że wystawała tylko jej wierzchnia część. Została wydobyta, oczyszczona i ułożona na kamieniach w 1988 podczas akcji "Nadsanie" organizowanej przez S. Krycińskiego. Następnie - jak wspomina Szymon Modrzejewski - zadaszono ją na naszą prośbę dwuspadowym daszkiem celem ochrony inskrypcji a początkiem lat 90.XX była przez nas ponownie czyszczona i odgrzybiana. W 1999 roku za sprawą proboszcza stanęła oparta o ścianę cerkwi pod okapem za prezbiterium.

W roku 2010 z inicjatywy Jerzego "Baryły" Nowakowskiego płytę wpisano do rejestru zabytków ruchomych pod nr B-350. Jerzy Nowakowski podjął się organizacji działań nad jej przeniesieniem i konserwacją. W inicjatywie brał udział również obecny proboszcz Zenon Bieszczad, dr Janusz Smaza z Katedry Konserwacji Rzeźby Kamiennej Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, mgr Lucyna Piekacz z Zakopanego (oboje wykonali konserwację płyty).

Płyta nagrobna Fieronii z Dubrawskich Orlickiej Płyta nagrobna Fieronii z Dubrawskich Orlickiej - szkic. Z lewej oryginalna cyrylica, z prawej przetłumaczona przez dr J. Giemzę wersja

Obecnie ważąca ok. 900kg płyta (180cm x 82 x 20) znajduje się na metalowym stelażu, jest zadaszona repliką górnej części dzwonnicy i jest najstarszą płytą nagrobną w Bieszczadach. Nie umieszczono jej jednak w pierwotnym miejscu, czyli nie pełni swojej pierowtnej funkcji. Przy pracach pomagali mieszkańcy Chmiela, Rada Gminy Lutowiska, która przekazała kwotę 25 tys. zł z przeznaczeniem na prace remontowe i konserwatorskie kościoła w Chmielu, Warszawska firma "Apar -Projekt - Tadeusz Szumilewicz i Partnerzy" - wykonała bezinteresownie projekt architektoniczno - budowlany repliki górnej części dzwonnicy, Jan Stołycia ze Żłobka, który wykonał i ofiarował krzyż wieńczący kopułę dzwonnicy, Firma "Faxon - Color -Tomasz Gąsiorowski" z Warszawy - wykonała bezinteresownie wielkoformatowe wydruki tablic informacyjnych, które w trzech językach umieszczono obok płyty.

opracowanie: P. Szechyński

Literatura:

1. Kryciński S., Cerkwie w Bieszczadach, Warszawa 1995.
2. Nowakowski J., Najstarsza na podkarpaciu, Gazeta Bieszczadzka.
3. Nowakowski J. - informacje ustne o płycie F. Orlickiej.
4. Augustyn M., Giemza J., Kamienna płyta nagrobna Fieronii z Dubrawskich Orlickiej na cmentarzu cerkiewnym w Chmielu., Bieszczad nr 12".

Poniżej kilka zdjęć z przenoszenia i konserwacji płyty F. Orlickiej Zdjęcia pochodzą z opisu przygotowanego w 12 egzemplarzach w roku 2011 przez J. Nowakowskiego, pt. "Ekspozycja płyty nagrobnej Fieronii z Dubrawskich Orlickiej (1560-1644) na terenie kościoła filialnego pw. św. Mikołaja w Chmielu, gm. Lutowiska".

Płyta nagrobna Fieronii z Dubrawskich Orlickiej Ostatnie - przed translokacją - posadowienie płyty
Płyta nagrobna Fieronii - przenoszenie Ekipa p. Rafała Obrochty z Chmiela przemieszcza płytę
Stelaż pod płytę w miejscu ekspozycji Stelaż pod płytę w miejscu ekspozycji
Konserwacja płyty w Chmielu - mgr Lucyna Piekacz Konserwacja - mgr Lucyna Piekacz
Roboty blacharskie przy replice dzwonnicy w Chmielu Roboty blacharskie

Poniżej kilka zdjęć wyeksponowanej końcowo płyty pod zrekonstruowaną dzwonnicą:

Dzwonnica w Chmielu Zrekonstruowana dzwonnica, lipiec 2013
foto: P. Szechyński
Płyta nagrobna w Chmielu Wyeksponowana płyta, lipiec 2013
foto: P. Szechyński
Płyta w Chmielu Wyeksponowana płyta, lipiec 2013
foto: P. Szechyński
Płyta nagrobna Fieronii w Chmielu Wyeksponowana płyta, lipiec 2013
foto: P. Szechyński
Praktyczne

Kamera w Czaszynie

Schroniska
Schroniska PTSM
Bazy namiotowe i chatki
Harcerskie bazy i hoteliki
Noclegi

Mapa Bieszczady - wersja online
Mapy Bieszczadów - recenzje
Mapy wycinkowe - recenzje
Przewodniki
Ciekawe wydawnictwa

Szlaki turystyczne - opisy
Szlaki turystyczne - wykaz
Czasy przejść
Ścieżki przyrodnicze - wykaz
Regulamin BdPN
Punkty kasowe BdPN

Bieszczadzka Kolejka Leśna
Jazdy konne
Rejsy po Zalewie Solińskim
Wyciągi narciarskie
Muzea
Informacja turystyczna
Przewodnicy
Przewoźnicy (Bus)
Przejścia graniczne
Traperska przygoda - tabory

Warto wiedzieć

Z psem w Bieszczady
Zagroda pokazowa żubrów
Wędkarskie eldorado na Sanie
Park Gwiezdnego Nieba Bieszczady
Karpackie niebo
Sery w Bieszczadach
Wypał węgla drzewnego
Jaskinie
Snowgliding w Bieszczadach
Bieszczadzkie szybowiska
Bieszcz. Centrum Nordic Walking

Trochę historii
Podział (granice) Bieszczadów
Losy bieszczadzkiej ludności
Różne plany rozwoju Bieszczadów
Na wyniosłych połoninach BdPN
Nie tylko Wysokie
Sieć wodna
Geocaching

Fauna Bieszczadów
Flora Bieszczadów

Leśny Kompleks Promocyjny "Lasy Bieszczadzkie"

Ukraińska Powstańcza Armia
Karol Wojtyła w Bieszczadach
Bieszczady pół wieku temu
Bieszczady w filmie

Polowanie w Bieszczadach

Reportaże

Rozmaitości bieszczadzkie

Wyprawy piesze

Tarnica z Wołosatego
Halicz z Wołosatego
Bukowe Berdo z Mucznego
Krzemień
Szeroki Wierch
Połonina Caryńska
Połonina Wetlińska
Smerek (wieś) - Smerek - Połonina Wetlińska - Brzegi Górne
Cisna - Jasło - Smerek (wieś)
Przysłup - Jasło
Suche Rzeki - Smerek
Dwernik-Kamień
Pętla: Wetlina - Riaba Skała - Czerteż - Kremenaros - Rawki - Dział - Wetlina
Mała i Wielka Rawka z p. Wyżniańskiej
Ścieżka "Berehy Górne"
Chryszczata z Komańczy
Chryszczata z Jeziorka Bobrowego
Szlak Huczwice - Chryszczata
Wołosań z Żubraczego
Jaworne - Kołonice - Jabłonki
Krąglica
Hyrlata
Szlak graniczny Łupków - Balnica
Przełęcz nad Roztokami - Ruske
Przełęcz nad Roztokami - Okrąglik - Jasło
Jasło i Okrąglik ze Strzebowisk
Łopiennik
Ścieżka Jeleni Skok z Cisnej (wieża widokowa)
Opołonek i Kińczyk Bukowski
Ścieżka dendrologiczno-historyczna w Berehach
Przysłup Caryński z Bereżek
Bukowiec - Sianki - Źródła Sanu
Tarnawa Niżna - Dźwiniacz Górny
Brenzberg - ścieżka
Krutyjówka - ścieżka
Tworylne i Krywe z Rajskiego
Terka - Studenne
Otaczarnia w Bukowcu
Rajskie - Studenne (most)
Przysłup - Krywe
Korbania z Bukowca
Korbania z Łopienki i Tyskowej
Suliła
Wola Michowa - Balnica szl. żółtym
Z Balnicy do Osadnego
Do Solinki z Żubraczego
Zwierzyń - Myczków
Tyskowa i Radziejowa ze Stężnicy
Lasumiła - najgrubsza jodła
Jodła k.Pszczelin - opis ścieżki
Stare Procisne, ścieżka
Dwernik - Procisne, ścieżka
Przez bieszczadzki las - ścieżka Nasiczne - Sękowiec
Kopalnia ropy Polana - Ostre
Holica z Ustianowej - ścieżka
Hylaty - ścieżka hist-przyrodnicza
Huczwice - ścieżka geologiczna
Komańcza - ścieżka dydaktyczna
Jawornik - ścieżka
Gminny szlak Baligród
Bukowy Dwór - ścieżka przyrodnicza
Po ekomuzeum w krainie bobrów
Dolina Potoku Zwór

Warto zobaczyć

Wodospady i kaskady
Jeziorka Duszatyńskie
Jeziorko Bobrowe
Sine Wiry
"Gołoborze" i dolina Rabskiego
Rezerwat "Przełom Osławy"
Rezerwat "Śnieżyca wiosenna w Dwerniczku"
Torfowisko "Tarnawa"
Torfowisko "Wołosate"
Jaskinie w Nasicznem
Grota w Rosolinie
Rezerwat "Hulskie"
Młyn w Hulskiem
Pichurów - punkt widokowy
Przełęcz Wyżna - pkt. widokowy
Przełęcz Żebrak
Zagroda pokazowa żubrów
Mini-zoo w Lisznej i Myczkowcach
Kamień leski
Koziniec kamieniołom
Skałki Myczkowieckie
Kolejowy Smolnik
Ogród biblijny w Myczkowcach
Miniatury cerkwi Myczkowce
Entomo-zieleniec Myczkowce
MBL Sanok - skansen w Sanoku
Park miejski w Sanoku
Zielony domek w Ustrzykach G.
Muzeum Historii Bieszczad
Klasztor w Zagórzu
Droga krzyżowa w Zagórzu
Sanktuarium w Jasieniu
Ekomuzeum Hołe
Pomnik Tołhaja
Most podwieszany w Dwerniczku
XIX-wieczny most kolejki
Radoszyckie źródełko
- legenda o radoszyckim źródełku
Nowe pomniki przyrody w dolinie Osławy i Kalniczki
Góry Słonne
Rezerwat Sobień
Rezerwat "Polanki"
Góry Słonne - pkt. widokowy

Ski-tour

Hyrlata (1103 m) zimą
Matragona (990 m) zimą
Osina (963m n.p.m.)
Płasza, Kurników Beskid, Okrąglik

Rowerem

Trasy rowerowe

Samochodem

Trasy samochodowe
Stan dróg w Bieszczadach
Parkingi

Słowacja i Ukraina

Zalew Starina (Słowacja)

Projekt Rozłucz
Jasienica Zamkowa
Stara Sól
Bieszczady Wschodnie - relacja z wyjazdu 2005
Czarnohora, relacja z wyjazdu 2006

 

Serwis nasz i współpracujący z nami reklamodawcy
zbierają i przechowują tzw. pliki cookies zarówno do np. statystyk,
jak i w celach reklamowych. Korzystając z naszych stron bez zmiany ustawien przegladarki będą one zapisane w pamięci urządzenia. Przeglądając nasz serwis ZGADZASZ się na wykorzystywanie tych plików. Szczegółowe informacje na temat cookies
znajdują się w naszej Polityce prywatności

© Twoje Bieszczady 2001-2023