» Cmentarze i cerkwiska | Wołkowyja

Cmentarz i miejsce po cerkwi w Wołkowyji

Wołkowyja to dziś duża, typowo turystyczna wieś nad Jeziorem Solińskim, położona u ujścia potoku Wołkowyjka do zalewu. Przed wojną ludna wieś w widłach Wołkowyjki i Solinki, do której ten potok wpadał (Zalew Soliński powstał w II połowie XXw.)

Cmentarz cerkiewny w Wołkowyji, 2005
foto: P. Szechyński

Dawniej wieś dzieliła się na dwa skupiska zlokalizowane wokół obiektów sakralnych. Pierwszym z nich był rzymskokatolicki kościół parafialny. Parafię rzymską założyła tu Justyna ze Żmigrodu Stadnicka, budując ok. roku 1728 kaplicę filialną parafii w Hoczwi. W roku 1772 uposażenie kościoła podwyższyli bracia Krasiccy - Antoni, Piotr i Ignacy. Oni też postarali się o zmianę filii na samodzielną parafię, do której wkrótce należało 28 miejscowości. W roku 1842 wzniesiono nowy kościół, który dotrwał do roku 1967, kiedy to rozebrano go w związku z budową zbiornika solińskiego.

Wołkowyja. Dzwonnica parawanowa, 2005
foto: P. Szechyński

Drugim sakralnym obiektem wsi była cerkiew. Pierwsza cerkiew w Wołkowyji wzniesiona została w roku 1704. Był to obiekt drewniany, pw. św. Apostołów Piotra i Pawła. Kolejną cerkiew - również drewnianą - zbudowano tu pomiędzy rokiem 1833 a 1855 z fundacji biskupa Grzegorza Jachimowicza. Prace malarskie wykonane zostały w roku 1899 przez Włodzimierza Pawlikowskiego. Cerkiew została odnowiona i ponownie konsekrowana (pod tym samym wezwaniem) w roku 1904. Była to cerkiew parafialna (dekanat baligrodzki) a do parafii należały wówczas jeszcze Zawóz oraz Rybne, przy czym Zawóz posiadał własną cerkiew, natomiast Rybne nie. Liczba wiernych greckokatolickich w Wołkowyji wynosiła w roku 1890 - 301 osób, w roku 1918 - 390 a w roku 1938 - 373.

Cmentarz w Wołkowyji, 2018
foto: P. Szechyński

Uposażenie cerkwi końcem XIX wieku składało się z 34 mórg roli, 7 mórg łąk, 1 morgi pastwisk i 15 sągów drewna. Dodatek do kongruy wynosił 228 zł reńskich. Cerkiew ta została rozebrana przed rokiem 1967 pod pretekstem budowy zbiornika, pomimo że wody zalewu nie miały do niej sięgać. Rozebrano również zabudowania plebańskie z 1832r.

Zachowała się czytelna podmurówka cerkwi, resztka kamiennej mensy ołtarzowej i krzyż ze zwieńczenia. Część ikon znalazła się w muzeum w Sanoku - 6 prazdników oraz ikona przedstawiająca dwóch Apostołów z przełomu XVII/XVIIIw. Przy cerkwi znajdowała się murowana dzwonnica parawanowa, posiadająca trzy arkady. Zbudowano ją początkiem XXw. Zachowała się w ruinie, bez dzwonów.

Zachował się również cmentarz cerkiewny z kilkoma nagrobkami, mogiłami ziemnymi oraz nagrobki współczesne. Wśród zachowanych mogił znajduje się nagrobek tutejszego proboszcza - ks. Mychaiła Rostowycza (1866-1907). Wszystkie te pozostałości znajdują się tuż przy skrzyżowaniu drogi głównej z drogą do Górzanki.

opr. P. Szechyński

Literatura:

1. Cerkwie w Bieszczadach, Stanisław Kryciński, Warszawa 1995.
2. Słownik Geograficzny Królewstwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Warszawa 1898.

Więcej zdjęć: Wołkowyja cmentarz - galeria

Miejsce po cerkwi w Wołkowyji, 2018
foto: P. Szechyński

Dzwonnica w Wołkowyji, 2014
foto: P. Szechyński

Pozostałości po cerkwi. Wołkowyja, 2005
foto: P. Szechyński

Wołkowyja, nagrobek ks. Mychaiła Rostowycza, 2005
foto: P. Szechyński

Wołkowyja, nagrobek ks. Mychaiła Rostowycza, 2005
foto: P. Szechyński

Wołkowyja, cmentarz, 2005
foto: P. Szechyński

Zobacz także:

Wołkowyja noclegi