...Twoje Bieszczady - serwis dla wszystkich którym Bieszczady w duszy grają...

Bieszczady


Terenwka w Bieszczadach

Bieszczady 4x4


Polecamy:

Gospodarstwo Aleksa
Werchowyna
Chata Smerek
Magiczne Bieszczady
Panorama Solina
Kolejowy Smolnik
Czadzie Sioło
4x4 w Bieszczadach


Cerkwie i cmentarze

Cerkwie drewniane w Bieszczadach
Cerkwie murowane
Kapliczki w Bieszczadach
Dawne cmentarze, cerkwie i cerkwiska
Ikonostas
O ikonie słów kilka
Bojkowszczyzna Zachodnia. Ochrona zasobów kulturowych - działania praktyczne (pdf)

Cmentarze żydowskie (kirkuty)
Cmentarze ewangelickie Bandrów i Stebnik (Steinfels); cm. gr.kat. w Stebniku
Cmentarze wojskowe w Komańczy
Cmentarz wojskowy w Lesku

Kościół w Woli Michowej
Kościół w Komańczy

Obelisk UPA

Miejscowości

Baligród i okolice
Bóbrka
Buk k.Terki
Bystre k.Czarnej
Cisna i okolice
Czarna i okolice
Daszówka
Duszatyn
Dwernik i Dwerniczek
Glinne
Jankowce
Kalnica k.Baligrodu
Komańcza i okolice
- Mogiła - legenda
- drewniany kościółek
- klasztor Nazaretanek
Lutowiska
Łupków
Mików
Muczne
Myczkowce
Nasiczne
Olszanica
Orelec
Prełuki
Rajskie
Roztoki Górne
Rzepedź
Sękowiec i okolice
Serednie Małe
Smolnik nad Osławą
Solinka
Solina i okolice
- bieszczadzkie zapory
- tajemnica zatoki
Stefkowa
Terka
Uherce Mineralne
Ustianowa
Ustrzyki Górne
Wetlina
Wola Matiaszowa
Wola Michowa
Wołosate
Zatwarnica
Zwierzyń

Dawne wsie

Balnica
Beniowa
Bereźnica Niżna
Bukowiec
Caryńskie
Choceń
Dydiowa
Dźwiniacz Górny
Hulskie
Huczwice
Jawornik
Jaworzec
Kamionki
Krywe
Łokieć
Łopienka
- rys historyczny Łopienki
- Chrystus Bieszczadzki
Łuh
Rabe k.Baligrodu
Rosolin
Ruskie
Sianki
Skorodne
Sokoliki
Sokołowa Wola
Studenne
Tarnawa Niżna i Wyżna
Tworylne
- Tworylczyk
Tyskowa
Zawój
Zubeńsko
Żurawin

» Cerkwie drewniane | Cerkiew w Polanie

Cerkiew greckokatolicka w Polanie, obecnie kościół rzymskokatolicki pw. Przemienienia Pańskiego

Cerkiew greckokatolicka pw. św. Mikołaja w Polanie, położona jest nieopodal trasy obwodnicy bieszczadzkiej w pobliżu miejsca gdzie znajduje się nowobudowany kościół rzymskokatolicki. Obiekt widoczny jest z drogi, dojście oznakowane - cerkiew znajduje się na Szlaku Architektury Drewnianej.

Dwudzielna cerkiew w Polanie Cerkiew pw. św. Mikołaja w Polanie, obecnie kościół
foto: P. Szechyński

Świątynia datowana jest umownie na rok 1790, co oznaczałoby że jest to najstarsza zachowana cerkiew w Bieszczadach a jej kolatorem był Wawrzyniec Górski. Prawdopodobnie jest ona jednak jeszcze starsza. Miejscowa tradycja głosi, iż wzniesiona została na przełomie XVI i XVII wieku jako kaplica dworska właścicieli ziem, którymi byli wówczas Urbańscy. W roku 1780 ukończono budowę nieistniejącego obecnie kościóła rzymskokatolickiego w Polanie (parafię rzymskokatolicką założył w roku 1447 Franciszek Urbański, łowczy podolski oraz jego krewny - podczaszy miednicki - również Franciszek Urbański. Urbańscy mieli wówczas przekazać ową kaplicę Rusinom w ramach podziękowania za pomoc w pracach przy budowie kościoła - zatem data 1790 mogłaby oznaczać rekonsekrację (powtórne poświęcenie) świątyni.

cerkiew w Polanie Cerkiew pw. św. Mikołaja w Polanie, obecnie kościół
foto: P. Szechyński

Przez pierwsze 109 lat funkcjonowała jak poświęcona, gdyż konsekracja odbyła się dopiero w roku 1899 a dokonał jej biskup Konstanty Czechowicz.

Krótką wzmiankę o cerkwi można znaleźć w Słowniku Geograficznym Królestwa Polskiego z 1880 roku (pisowania oryginalna):

"Parafia greckokatolicka ma drewnianą cerkiew (dyec. przemyska, dek. zatwarnicki) i obejmuje Rosolin, Serednie Małe i Wydrne z 832 dusz.

Uposażenie proboszcza gr.kat. składa się z 80 mr. roli i 30 mr. łąk, prócz tego pobiera 213zł. dodatku do kongruy" (kongruy to uposażenie proboszcza, mr: mórg - przyp. P.S.)

Cerkiew pw. św. Mikołaja w Polanie, polichromia Cerkiew pw. św. Mikołaja w Polanie, polichromia
foto: P. Szechyński

Cerkiew w Polanie jest budowlą drewnianą, orientowaną, o konstrukcji zrębowej z belkami zrębu łączonymi na tzw. jaskółczy ogon, posadowioną na kamiennej podmurówce. Orientowanie cerkwi polega na skierowaniu prezbiterium (jako miejsca najświętszego) w kierunku wschodnim. Zdecydowana większość bieszczadzkich cerkwi jest orientowana, gdyż zwyczaj ten był ściśle przestrzegany do XIXw. Budynek jest oszalowany pionowymi deskami na tzw. zakładkę. Zakrystia od strony północnej. Jest ona przykładem tzw. latynizacji styklu cerkiewnego.

Prezbiterium zamknięte trójbocznie, nawa szersza. Obiekt nie posiada babińca - jest to cerkiew dwudzielna a nawiązaniem do tej części świątyni jest niejako podwieszony i oparty na dwóch kolumnach chór. Dwuspadowy dach kalenicowy zakończony jest trzema wieżyczkami z latarniami (nawiązanie do trójdzielności cerkwi w stylu bojkowskim jako podkreślenie, że jest to świątynia greckokatolicka, gdyż wizualnie przypominała zbudowany 10 lat wcześniej kościół), kryty blachą. Na zachodniej ścianie szczytowej pulpitowy daszek, natomiast nad nim okno zakończone łukiem. W korpusie cerkwi znajdują się 4 okna oraz para okien w prezbiterium. Strop świątyni kolebkowy, wykonany z desek.

Cerkiew w Polanie, polichromia Trójca Święta Cerkiew w Polanie, polichromia, Trójca Święta
foto: P. Szechyński

Podczas remontu w roku 1922 nawa została wydłużona z powodów praktycznych - była za mała w stosunku do liczby wiernych. Zachowała się poprzeczna belka w połowie długości nawy, która pokazuje dokąd sięgała pierwotnie, kończy się na niej gzyms przystropowy a część dobudowana gzymsu nie posiada.

Po roku 1951 cerkiew używana była jako magazyn zboża. W roku 1968 ks. Poucha wystąpił do władz powiatu o zgodę na przejęcie cerkwi do celów religinych dla obrządku rzymskiego. Odpowiedź była negatywna. W 1969 roku, dzięki uporowi księdza i grupy parafian została przekazana parafii rzymskokatolickiej i od tego czasu funkcjonuje jako kościół, początkowo filialny (parafia w Czarnej) a od roku 1982 parafialny. Wstawiono wówczas stojący do dziś neogotycki ołtarz ze współczesnym obrazem Przemienienia Pańskiego, takie też wezwanie kościół ten posiada. Końcem lat 80.XXw. proboszcz planował dawną cerkiew rozebrać a na placu po niej wybudować nowy kościół. M.in. dzięki zabiegom członków Bieszczadzkiego Oddziału TOnZ udało się księdza przekonać, że jest to zabytek a rozbiórka jest niemal niemożliwa. Obecnie budowany jest nowy kościół - na placu obok.

Cerkiew w Polanie, wnętrze Cerkiew w Polanie, wnętrze
foto: P. Szechyński

W 1937 roku podczas kolejnego remontu otynkowano wnętrze. Została również wykonana polichromia ornamentalno-figuralna autorstwa R. Konowalca. Polichromia na sklepieniu wyobraża Trójcę Świętą. Bóg Ojciec jako starzec w trójkątnej aureoli, który trzyma berło i jabłko. Po lewej Jezus Chrystus z krzyżem a nad nimi Duch Św. w postaci gołębia. Znajdują się tu również anioły o trzech parach skrzydeł. Są to Serafiny - anioły zajmujące najwyższe miejsce w hierachii anielskiej, są aniołami miłości, światła i ognia. Za belką poprzeczną znajduje się druga część polichromii, która przyjęła kształ krzyża przypominającego ukraiński haft krzyżykowy. Nad prezbiterium znajduje się scena pasyjna, która pierwotnie stanowiła zwieńczenie ikonostasu. Ikonostas znajdował się tu do ok. roku 1970.

Nie zachowały się praktycznie żadne elementy dawnego wyposażenia. Kilka ikon z cerkwi w Polanie znajduje się w muzeach. W MBL w Sanoku zobaczyć można ikonę św. Mikołaja z przełomu XVII/XVIIIw. W Muzeum Narodowym w Krakowie: Sąd Ostateczny z XV wieku oraz śś. Jana i Pawła z początku XVIIw. Na przycerkiewnym cmentarzu zachowało się kilka grobów.

W latach 1890 - 1938 liczba wiernych przedstawiała się następująco:

Wierni:

  • 1890r. - 505
  • 1918r. - 532
  • 1938r. - 762

Parochami byli wówczas:

  • 1890r. - ks. Mychaył Turjańskij
  • 1918r. - ks. Petro Łuckyj
  • 1938r. - p.o. parocha ks. Wołodymyr Wesełyj

Obok cerkwi drewniana dzwonnica z 1922,w ktorej znajduje się dzwon z 1974. Zbudowana na planie prostokąta, konstrukcja szkieletowa, oszalowana, nakryta dachem namiotowym. Zachowało się również kilka nagrobków na cmentarzu grzebalnym oraz siedem krzyży nagrobnych (po wschodniej stronie cerkwi, poza tym w Polanie są jeszcze 2 cmentarze).

Więcej zdjęć cerkwi: Cerkiew w Polanie - zdjęcia

Cerkiew w Polanie, wnętrze Cerkiew w Polanie, obecne wnętrze. Neogotycki ołtarz ze współczesnym obrazem Przemienienia Pańskiego
foto: P. Szechyński
Cerkiew w Polanie, wnętrze Cerkiew w Polanie, wnętrze
foto: P. Szechyński
Cerkiew w Polanie, nagrobek Jeden z dawnych nagrobków na cmentarzu grzebalnym obok cerkwi
foto: P. Szechyński

opracowanie i zdjęcia: P. Szechyński

Literatura:

1. Wojciechowski T., "Polana, wieś bieszczadzka. Dzieje cywilne i kościelne", Polana 2009, nakładem Parafii Rzymskokatolickiej w Polanie.
2. Kryciński S., "Cerkwie w Bieszczadach", Warszawa 1995.
3. "Słownik Geograficzny Królewstwa Polskiego i innych krajów słowiańskich", Warszawa 1880.
4. Magdalena i Artur Michniewscy, Marta Duda, "Cerkwie drewniane Karpat (Polska i Słowacja)", Pruszków 2003.
5. Informacje własne.

Praktyczne

Kamera w Czaszynie

Schroniska
Schroniska PTSM
Bazy namiotowe i chatki
Harcerskie bazy i hoteliki
Noclegi

Mapa Bieszczady - wersja online
Mapy Bieszczadów - recenzje
Mapy wycinkowe - recenzje
Przewodniki
Ciekawe wydawnictwa

Szlaki turystyczne - opisy
Szlaki turystyczne - wykaz
Czasy przejść
Ścieżki przyrodnicze - wykaz
Regulamin BdPN
Punkty kasowe BdPN

Bieszczadzka Kolejka Leśna
Jazdy konne
Rejsy po Zalewie Solińskim
Wyciągi narciarskie
Muzea
Informacja turystyczna
Przewodnicy
Przewoźnicy (Bus)
Przejścia graniczne
Traperska przygoda - tabory

Warto wiedzieć

Z psem w Bieszczady
Zagroda pokazowa żubrów
Wędkarskie eldorado na Sanie
Park Gwiezdnego Nieba Bieszczady
Karpackie niebo
Sery w Bieszczadach
Wypał węgla drzewnego
Jaskinie
Snowgliding w Bieszczadach
Bieszczadzkie szybowiska
Bieszcz. Centrum Nordic Walking

Trochę historii
Podział (granice) Bieszczadów
Losy bieszczadzkiej ludności
Różne plany rozwoju Bieszczadów
Na wyniosłych połoninach BdPN
Nie tylko Wysokie
Sieć wodna
Geocaching

Fauna Bieszczadów
Flora Bieszczadów

Leśny Kompleks Promocyjny "Lasy Bieszczadzkie"

Ukraińska Powstańcza Armia
Karol Wojtyła w Bieszczadach
Bieszczady pół wieku temu
Bieszczady w filmie

Polowanie w Bieszczadach

Reportaże

Rozmaitości bieszczadzkie

Wyprawy piesze

Tarnica z Wołosatego
Halicz z Wołosatego
Bukowe Berdo z Mucznego
Krzemień
Szeroki Wierch
Połonina Caryńska
Połonina Wetlińska
Smerek (wieś) - Smerek - Połonina Wetlińska - Brzegi Górne
Cisna - Jasło - Smerek (wieś)
Przysłup - Jasło
Suche Rzeki - Smerek
Dwernik-Kamień
Pętla: Wetlina - Riaba Skała - Czerteż - Kremenaros - Rawki - Dział - Wetlina
Mała i Wielka Rawka z p. Wyżniańskiej
Ścieżka "Berehy Górne"
Chryszczata z Komańczy
Chryszczata z Jeziorka Bobrowego
Szlak Huczwice - Chryszczata
Wołosań z Żubraczego
Jaworne - Kołonice - Jabłonki
Krąglica
Hyrlata
Szlak graniczny Łupków - Balnica
Przełęcz nad Roztokami - Ruske
Przełęcz nad Roztokami - Okrąglik - Jasło
Jasło i Okrąglik ze Strzebowisk
Łopiennik
Ścieżka Jeleni Skok z Cisnej (wieża widokowa)
Opołonek i Kińczyk Bukowski
Ścieżka dendrologiczno-historyczna w Berehach
Przysłup Caryński z Bereżek
Bukowiec - Sianki - Źródła Sanu
Tarnawa Niżna - Dźwiniacz Górny
Brenzberg - ścieżka
Krutyjówka - ścieżka
Tworylne i Krywe z Rajskiego
Terka - Studenne
Otaczarnia w Bukowcu
Rajskie - Studenne (most)
Przysłup - Krywe
Korbania z Bukowca
Korbania z Łopienki i Tyskowej
Suliła
Wola Michowa - Balnica szl. żółtym
Z Balnicy do Osadnego
Do Solinki z Żubraczego
Zwierzyń - Myczków
Tyskowa i Radziejowa ze Stężnicy
Lasumiła - najgrubsza jodła
Jodła k.Pszczelin - opis ścieżki
Stare Procisne, ścieżka
Dwernik - Procisne, ścieżka
Przez bieszczadzki las - ścieżka Nasiczne - Sękowiec
Kopalnia ropy Polana - Ostre
Holica z Ustianowej - ścieżka
Hylaty - ścieżka hist-przyrodnicza
Huczwice - ścieżka geologiczna
Komańcza - ścieżka dydaktyczna
Jawornik - ścieżka
Gminny szlak Baligród
Bukowy Dwór - ścieżka przyrodnicza
Po ekomuzeum w krainie bobrów
Dolina Potoku Zwór

Warto zobaczyć

Wodospady i kaskady
Jeziorka Duszatyńskie
Jeziorko Bobrowe
Sine Wiry
"Gołoborze" i dolina Rabskiego
Rezerwat "Przełom Osławy"
Rezerwat "Śnieżyca wiosenna w Dwerniczku"
Torfowisko "Tarnawa"
Torfowisko "Wołosate"
Jaskinie w Nasicznem
Grota w Rosolinie
Rezerwat "Hulskie"
Młyn w Hulskiem
Pichurów - punkt widokowy
Przełęcz Wyżna - pkt. widokowy
Przełęcz Żebrak
Zagroda pokazowa żubrów
Mini-zoo w Lisznej i Myczkowcach
Kamień leski
Koziniec kamieniołom
Skałki Myczkowieckie
Kolejowy Smolnik
Ogród biblijny w Myczkowcach
Miniatury cerkwi Myczkowce
Entomo-zieleniec Myczkowce
MBL Sanok - skansen w Sanoku
Park miejski w Sanoku
Zielony domek w Ustrzykach G.
Muzeum Historii Bieszczad
Klasztor w Zagórzu
Droga krzyżowa w Zagórzu
Sanktuarium w Jasieniu
Ekomuzeum Hołe
Pomnik Tołhaja
Most podwieszany w Dwerniczku
XIX-wieczny most kolejki
Radoszyckie źródełko
- legenda o radoszyckim źródełku
Nowe pomniki przyrody w dolinie Osławy i Kalniczki
Góry Słonne
Rezerwat Sobień
Rezerwat "Polanki"
Góry Słonne - pkt. widokowy

Ski-tour

Hyrlata (1103 m) zimą
Matragona (990 m) zimą
Osina (963m n.p.m.)
Płasza, Kurników Beskid, Okrąglik

Rowerem

Trasy rowerowe

Samochodem

Trasy samochodowe
Stan dróg w Bieszczadach
Parkingi

Słowacja i Ukraina

Zalew Starina (Słowacja)

Projekt Rozłucz
Jasienica Zamkowa
Stara Sól
Bieszczady Wschodnie - relacja z wyjazdu 2005
Czarnohora, relacja z wyjazdu 2006

 

Serwis nasz i współpracujący z nami reklamodawcy
zbierają i przechowują tzw. pliki cookies zarówno do np. statystyk,
jak i w celach reklamowych. Korzystając z naszych stron bez zmiany ustawien przegladarki będą one zapisane w pamięci urządzenia. Przeglądając nasz serwis ZGADZASZ się na wykorzystywanie tych plików. Szczegółowe informacje na temat cookies
znajdują się w naszej Polityce prywatności

© Twoje Bieszczady 2001-2023