...Twoje Bieszczady - serwis dla wszystkich którym Bieszczady w duszy grają...

Bieszczady


Terenwka w Bieszczadach

Bieszczady 4x4


Polecamy:

Gospodarstwo Aleksa
Werchowyna
Chata Smerek
Magiczne Bieszczady
Panorama Solina
Kolejowy Smolnik
Czadzie Sioło
4x4 w Bieszczadach


Cerkwie i cmentarze

Cerkwie drewniane w Bieszczadach
Cerkwie murowane
Kapliczki w Bieszczadach
Dawne cmentarze, cerkwie i cerkwiska
Ikonostas
O ikonie słów kilka
Bojkowszczyzna Zachodnia. Ochrona zasobów kulturowych - działania praktyczne (pdf)

Cmentarze żydowskie (kirkuty)
Cmentarze ewangelickie Bandrów i Stebnik (Steinfels); cm. gr.kat. w Stebniku
Cmentarze wojskowe w Komańczy
Cmentarz wojskowy w Lesku

Kościół w Woli Michowej
Kościół w Komańczy

Obelisk UPA

Miejscowości

Baligród i okolice
Bóbrka
Buk k.Terki
Bystre k.Czarnej
Cisna i okolice
Czarna i okolice
Daszówka
Duszatyn
Dwernik i Dwerniczek
Glinne
Jankowce
Kalnica k.Baligrodu
Komańcza i okolice
- Mogiła - legenda
- drewniany kościółek
- klasztor Nazaretanek
Lutowiska
Łupków
Mików
Muczne
Myczkowce
Nasiczne
Olszanica
Orelec
Prełuki
Rajskie
Roztoki Górne
Rzepedź
Sękowiec i okolice
Serednie Małe
Smolnik nad Osławą
Solinka
Solina i okolice
- bieszczadzkie zapory
- tajemnica zatoki
Stefkowa
Terka
Uherce Mineralne
Ustianowa
Ustrzyki Górne
Wetlina
Wola Matiaszowa
Wola Michowa
Wołosate
Zatwarnica
Zwierzyń

Dawne wsie

Balnica
Beniowa
Bereźnica Niżna
Bukowiec
Caryńskie
Choceń
Dydiowa
Dźwiniacz Górny
Hulskie
Huczwice
Jawornik
Jaworzec
Kamionki
Krywe
Łokieć
Łopienka
- rys historyczny Łopienki
- Chrystus Bieszczadzki
Łuh
Rabe k.Baligrodu
Rosolin
Ruskie
Sianki
Skorodne
Sokoliki
Sokołowa Wola
Studenne
Tarnawa Niżna i Wyżna
Tworylne
- Tworylczyk
Tyskowa
Zawój
Zubeńsko
Żurawin

» Cerkwie murowane | Cerkiew w Osadnem (Bukowske Vrchy)

Cerkiew prawosławna w Osadnem (Pravoslavna cirkevna obec Osadne) oraz krypta ze szczątkami żołnierzy z I wojny światowej

Osadne to niewielka, licząca niecałe 300 mieszkańców miejscowość, położona w bliskiej odległości od Balnicy (ok.7km), w Bieszczadach słowackich, których nazwa to Bukovske Vrchy. Z Balnicy do Osadnego prowadzi znakowana ścieżka, można tu dojechać również samochodem przez Palotę i Medzilaborce.

Cerkiew prawosławna w Osadnem
foto: P. Szechyński

Pierwsze wzmianki o Osadnem pochodzą rzekomo z roku 1212, kiedy to wieś tę miał założyć słowacki zbójnik Telepa i nazwać swoim imieniem.

Oficjalnie pierwsze zapisy na temat wsi pochodzą z roku 1639. Wcześniej wymieniana jest jeszcze jako Filarova Vol'a (1543r.), następnie została przemianowana na Telepouz (1639r. - z węgierskiego Telepóc: osadniansky) i Telepovce (1808), która to nazwa funkcjonowała do roku 1948.

Wieś zamieszkiwali głównie Rusini. Do dziś znajduje się tu druga murowana cerkiew - greckokatolicka - z roku 1792, przy czym postawiona ona została w miejscu starszej cerkwi prawosławnej a założenie wsi przypisuje się również prawosławnym.

Cerkiew prawosławna w Osadnem - ikonostas
foto: P. Szechyński

Pomimo, że prawosławie we wsi istniało praktycznie od jej założenia, w związku z zawirowaniami historycznymi wokół tych obrządków (przymusowe przejście z prawosławia na grekokatolicyzm w roku 1690), urosła liczna grupa wiernych greckokatlickich (unitów). Unickimi duchownymi byli w Osadnem m.in. Petro Kokirdak 1777 - 1782, Petro Andrejev 1799 - 1829, Afanasij Kohina 1831 - 1847, Joan Bistej 1847 - 1884, Joan Sostek 1884 - 1897, Simeon Smandray 1897 - 1902, Irinej Kovalicky 1902 - 1910, Alexej Mart'ak 1918 - 1929, Andrij Jasencak 1929 - 1930.

Intensywny wzrost wiernych obrządku prawosławnego nastąpił dopiero po I wojnie światowej, kiedy to ludzie masowo przechodzili na prawosławie, głownie z powodu pazerności duchownych greckokatolickich, którzy kazali sobie słono płacić za posługi.

Cerkiew prawosławna w Osadnem - carskie wrota
foto: P. Szechyński

Jak opowiada Peter Soroka (obecny ksiądz prawosławny) w roku 1925 mieszkańcy Osadnego poprosili greckokatolickiego księdza Alexeja Mart'aka o obniżenie opłat. Zapamiętana została również sytuacja, kiedy to ów ksiądz zabrał biednej kobiecie ostatnią jałówkę, jako zapłatę za pogrzeb męża. W odpowiedzi usłyszeli, że jak im nie pasuje niech sobie sprowadzą duchownego prawosławnego z Mukaceva, który będzie im służył za darmo (prawosławni duchowni nie pobierali opłat). Mimo, że odpowiedź była ironiczna, mieszkańcy wzięli ją na poważnie i wkróce sprowadzli Aleksandra Cuglevica, który został ich duchownym a na prawosławie przeszła cała wieś. Greckokatoliccy duchowni nie mogli przeboleć straty i wysłali tu swojego najlepszego księdza - Jasencaka, który miał przemówić mieszkańcom do rozumu. Nie pomogło ani to, ani wizyta samego biskupa Gojdica - w każdym razie skutek był mizerny. Gojdic obiecał zatem ludziom ziemię w zamian za zmianę wyznania. Zgodziło się na to wg różnych źródeł 12 do 14 rodzin.

Cerkiew prawosławna w Osadnem - chór
foto: P. Szechyński

Wkróce po tym wydarzeniu prawosławni postanowili wybudować własną cerkiew. Wystąpili o zgodę na budowę, jednak odpowiedź była odmowna, gdyż prawosławie było w tym okresie zakazane. Wówczas to ojciec Aleksander Cuglevic wpadł na genialny pomysł, aby wykorzystać kości poległych podczas I wojny światowej żołnierzy, których tysiące były porozrzucane po okolicznych lasach. Mieszkańcy zebrali kości 1025 żołnierzy i umieścili je w niewielkiej krypcie. Następnie wystąpili o zgodę na budowę pomnika dla ruskich żołnierzy. Otrzymali ją i w roku 1929 rozpoczęto budowę cerkwi (chramu), którą zaprojektował znany architekt Andrej Kolomacky (projektował m.in. cerkwie w Medzilaborcach i Presovie).

Budowla została wzniesiona w roku 1930, prace wykończeniowe trwały do 1933. Jest to cerkiew murowana, reprezentująca staroruski styl architektoniczny. Pierwotnie cerkiew przyjęła wezwanie Archanioła Michała. Wewnątrz ciekawe wyposażenie, które z pewnością warto zobaczyć. Ciekawostką jest fakt, że trafiła tu część wyposażenia nieistniejącej obecnie cerkwi w Balnicy, która została rozebrana w latach 50.XXw. Z niej pochodzi żyrandol, ikona Przenajświętszej Bogurodzicy oraz cyborium.

Cerkiew prawosławna w Osadnem - wnętrze
foto: P. Szechyński

Duchownymi prawosławnymi byli po Aleksandrze Cuglevicu (1925 - 1930) Konstantin Machlajcik (1930 - 1944), Andrej Macko (1945 - 1950), Peter Piruch (1952 - 1969), Andrej Glogovsky (1970 - 1981), Mikulasz Petrovka (1983 - 2002). Od roku 2002 do dziś funkcję tę sprawuje Peter Soroka.

Podczas II wojny światowej Konstantin Machlajcik ochrzcił tu ok. 70 Żydów, czym uratował im życie. W latach 80.XXw. wykonano nową fasadę świątyni oraz wstawiono nowe ławki.

Gdy w roku 2002 przybył tu ojciec dr Peter Soroka, zapragnał aby Osadne i cerkiew prawosławna były również wykorzystane turystycznie. Postanowił wykorzystać do tego kryptę ze szczątkami żołnierzy, która była już wówczas w katastrofalnym stanie - ze względu na wilgoć sufit groził zawaleniem (krypta znajduje się pod prezbiterium cerkwi). Pierwsze prace ruszyły już w roku 2003, udało się znaleźć na nie sponsora - Ambasadę Federacji Rosyjskiej na Słowację. Wszystkie kości zostały wyciągnięte i oczyszczone. Otwór krypty został powiększony, aby można było oglądać jej zawartość, przy czym obecnie szczątki zalegają jeszcze po 1,5m w każdą stronę poza widoczną część. Ma wymiary 1,5 x 4 m i głębokość 7 metrów.

Ks. dr Peter Soroka w krypcie
foto: P. Szechyński

Istnieje pewna rozbieżność co do ilości spoczywających tu szczątków. Wg tablicy umieszczonej w krypcie jest ich 1025 (w tym 23 zidentyfikowane) podobne info znajduje się w wydanym przez parafię przewodniku. Natomiast broszury dostępne w cerkwi oraz tablica przy wejściu do krypty mówią o 1600 żołnierzy (64 zidentyfikowanych), tj. owe 1025 + przeniesione tu w roku 1933 i 1934 szczątki z cmentarzy w Wyżnej i Niżnej Jabłonce, Wielkiej Polanie oraz Osadnego.

W roku 2004 zrobiono prace wykończeniowe a "metropolita ceskych krajin" i Słowacji (niezależnie od podziału Czechosłowacji, metropolita jest jeden na oba kraje) ustawił przed kryptą krzyż od ambasady Federacji Rosyjskiej w Słowacji i dokonał jego poświęcenia. W roku 2005 rekonstrukcja krypty została ukończona i poświęcono sama kryptę.

Samo wystawianie szczątków ludzkich dla oka turystów budzi pewne kontrowersje, jednak dla tej miejscowości okazało się strzałem w dziesiątkę. Przybywa tu sporo odwiedzających z zagranicy oraz Słowacji, aby na własne oczy obejrzeć czaszki żołnierzy poległych w latach 1914-15. Bez tego prawdopodobnie nie zajrzałby tu pies z kulawą nogą.

Oprócz krypty warto obejrzeć również wnętrze cerkwi i jej ciekawe wyposażenie. Ks. Peter Soroka chętnie oprowadza po świątyni i opowiada o jej historii a także dziejach prawosławia na tym terenie. Na miejscu można nabyć przewodniki, broszury oraz płyty CD z materiałami cerkiewnymi.

Krypta żołnierzy z I wojny światowej pod cerkwią w Osadnem
foto: P. Szechyński

W roku 2009 został nakręcony film pt. Osadne. Opowiada on o staraniach miejscowych prominentów oraz ich wyprawie do parlamantu europejskiego: Ks. Peter Soroka, przez ostatnie 5 lat odprawił 50 pogrzebów, a ochrzcił zaledwie dwoje dzieci. Świeckim odpowiednikiem Soroki jest wójt Ladislav Mikulaszko, gruba ryba i polityczny rekordzista, który od 36 lat sprawuje ten sam urząd. Ci dwaj niezwykli lokalni patrioci postanawiają wziąć w swoje ręce przyszłość wsi Osadne i z pomocą działacza Fedora Vico, zwracają się po pomoc do najwyższych władz. Film na Słowacji cieszył się dużą popularnością a na festiwalu w Karlovych Varach otrzymał I nagrodę za najlepszy film dokumentalny trwający powyżej 30 minut. Słowacy traktuja ten film jak mniej więcej Polacy "Samych swoich" - w każdym razie wzbudza u nich sporo śmiechu.

Zobacz także:

Więcej zdjęć: galeria zdjęć z cerkwi i krypty w Osadnem

opracowanie i zdjęcia: P. Szechyński
wykorzystano materiały dostępne w cerkwi w Osadnem oraz opowiadanie ks. Petera Soroki.

Krypta żołnierzy z I wojny światowej pod cerkwią w Osadnem
foto: P. Szechyński
Praktyczne

Kamera w Czaszynie

Schroniska
Schroniska PTSM
Bazy namiotowe i chatki
Harcerskie bazy i hoteliki
Noclegi

Mapa Bieszczady - wersja online
Mapy Bieszczadów - recenzje
Mapy wycinkowe - recenzje
Przewodniki
Ciekawe wydawnictwa

Szlaki turystyczne - opisy
Szlaki turystyczne - wykaz
Czasy przejść
Ścieżki przyrodnicze - wykaz
Regulamin BdPN
Punkty kasowe BdPN

Bieszczadzka Kolejka Leśna
Jazdy konne
Rejsy po Zalewie Solińskim
Wyciągi narciarskie
Muzea
Informacja turystyczna
Przewodnicy
Przewoźnicy (Bus)
Przejścia graniczne
Traperska przygoda - tabory

Warto wiedzieć

Z psem w Bieszczady
Zagroda pokazowa żubrów
Wędkarskie eldorado na Sanie
Park Gwiezdnego Nieba Bieszczady
Karpackie niebo
Sery w Bieszczadach
Wypał węgla drzewnego
Jaskinie
Snowgliding w Bieszczadach
Bieszczadzkie szybowiska
Bieszcz. Centrum Nordic Walking

Trochę historii
Podział (granice) Bieszczadów
Losy bieszczadzkiej ludności
Różne plany rozwoju Bieszczadów
Na wyniosłych połoninach BdPN
Nie tylko Wysokie
Sieć wodna
Geocaching

Fauna Bieszczadów
Flora Bieszczadów

Leśny Kompleks Promocyjny "Lasy Bieszczadzkie"

Ukraińska Powstańcza Armia
Karol Wojtyła w Bieszczadach
Bieszczady pół wieku temu
Bieszczady w filmie

Polowanie w Bieszczadach

Reportaże

Rozmaitości bieszczadzkie

Wyprawy piesze

Tarnica z Wołosatego
Halicz z Wołosatego
Bukowe Berdo z Mucznego
Krzemień
Szeroki Wierch
Połonina Caryńska
Połonina Wetlińska
Smerek (wieś) - Smerek - Połonina Wetlińska - Brzegi Górne
Cisna - Jasło - Smerek (wieś)
Przysłup - Jasło
Suche Rzeki - Smerek
Dwernik-Kamień
Pętla: Wetlina - Riaba Skała - Czerteż - Kremenaros - Rawki - Dział - Wetlina
Mała i Wielka Rawka z p. Wyżniańskiej
Ścieżka "Berehy Górne"
Chryszczata z Komańczy
Chryszczata z Jeziorka Bobrowego
Szlak Huczwice - Chryszczata
Wołosań z Żubraczego
Jaworne - Kołonice - Jabłonki
Krąglica
Hyrlata
Szlak graniczny Łupków - Balnica
Przełęcz nad Roztokami - Ruske
Przełęcz nad Roztokami - Okrąglik - Jasło
Jasło i Okrąglik ze Strzebowisk
Łopiennik
Ścieżka Jeleni Skok z Cisnej (wieża widokowa)
Opołonek i Kińczyk Bukowski
Ścieżka dendrologiczno-historyczna w Berehach
Przysłup Caryński z Bereżek
Bukowiec - Sianki - Źródła Sanu
Tarnawa Niżna - Dźwiniacz Górny
Brenzberg - ścieżka
Krutyjówka - ścieżka
Tworylne i Krywe z Rajskiego
Terka - Studenne
Otaczarnia w Bukowcu
Rajskie - Studenne (most)
Przysłup - Krywe
Korbania z Bukowca
Korbania z Łopienki i Tyskowej
Suliła
Wola Michowa - Balnica szl. żółtym
Z Balnicy do Osadnego
Do Solinki z Żubraczego
Zwierzyń - Myczków
Tyskowa i Radziejowa ze Stężnicy
Lasumiła - najgrubsza jodła
Jodła k.Pszczelin - opis ścieżki
Stare Procisne, ścieżka
Dwernik - Procisne, ścieżka
Przez bieszczadzki las - ścieżka Nasiczne - Sękowiec
Kopalnia ropy Polana - Ostre
Holica z Ustianowej - ścieżka
Hylaty - ścieżka hist-przyrodnicza
Huczwice - ścieżka geologiczna
Komańcza - ścieżka dydaktyczna
Jawornik - ścieżka
Gminny szlak Baligród
Bukowy Dwór - ścieżka przyrodnicza
Po ekomuzeum w krainie bobrów
Dolina Potoku Zwór

Warto zobaczyć

Wodospady i kaskady
Jeziorka Duszatyńskie
Jeziorko Bobrowe
Sine Wiry
"Gołoborze" i dolina Rabskiego
Rezerwat "Przełom Osławy"
Rezerwat "Śnieżyca wiosenna w Dwerniczku"
Torfowisko "Tarnawa"
Torfowisko "Wołosate"
Jaskinie w Nasicznem
Grota w Rosolinie
Rezerwat "Hulskie"
Młyn w Hulskiem
Pichurów - punkt widokowy
Przełęcz Wyżna - pkt. widokowy
Przełęcz Żebrak
Zagroda pokazowa żubrów
Mini-zoo w Lisznej i Myczkowcach
Kamień leski
Koziniec kamieniołom
Skałki Myczkowieckie
Kolejowy Smolnik
Ogród biblijny w Myczkowcach
Miniatury cerkwi Myczkowce
Entomo-zieleniec Myczkowce
MBL Sanok - skansen w Sanoku
Park miejski w Sanoku
Zielony domek w Ustrzykach G.
Muzeum Historii Bieszczad
Klasztor w Zagórzu
Droga krzyżowa w Zagórzu
Sanktuarium w Jasieniu
Ekomuzeum Hołe
Pomnik Tołhaja
Most podwieszany w Dwerniczku
XIX-wieczny most kolejki
Radoszyckie źródełko
- legenda o radoszyckim źródełku
Nowe pomniki przyrody w dolinie Osławy i Kalniczki
Góry Słonne
Rezerwat Sobień
Rezerwat "Polanki"
Góry Słonne - pkt. widokowy

Ski-tour

Hyrlata (1103 m) zimą
Matragona (990 m) zimą
Osina (963m n.p.m.)
Płasza, Kurników Beskid, Okrąglik

Rowerem

Trasy rowerowe

Samochodem

Trasy samochodowe
Stan dróg w Bieszczadach
Parkingi

Słowacja i Ukraina

Zalew Starina (Słowacja)

Projekt Rozłucz
Jasienica Zamkowa
Stara Sól
Bieszczady Wschodnie - relacja z wyjazdu 2005
Czarnohora, relacja z wyjazdu 2006

 

Serwis nasz i współpracujący z nami reklamodawcy
zbierają i przechowują tzw. pliki cookies zarówno do np. statystyk,
jak i w celach reklamowych. Korzystając z naszych stron bez zmiany ustawien przegladarki będą one zapisane w pamięci urządzenia. Przeglądając nasz serwis ZGADZASZ się na wykorzystywanie tych plików. Szczegółowe informacje na temat cookies
znajdują się w naszej Polityce prywatności

© Twoje Bieszczady 2001-2023