» Flora Bieszczadów | Nowe rezerwaty

Nowe rezerwaty przyrody w Bieszczadach

Według opinii turystów odwiedzających Bieszczady największym magnesem przyciągającym ich w te strony są: przyroda górska (BPN, rezerwaty i pomniki przyrody, parki krajobrazowe), malownicze krajobrazy i dziedzictwo kulturowe regionu (zabytki przeszłości z perłami drewnianej architektury sakralnej, muzea, artyści regionalni, miejsca kultu religijnego, imprezy regionalne itp.). W dalszej kolejności wymieniają dopiero bieszczadzkie jeziora, szybowiska, wyciągi narciarskie itp.

Holica z Kozińca
foto: S. Orłowski

Aby podnieść atrakcyjność walorów przyrodniczych Pogórza Bieszczadów i otoczenia bieszczadzkich jezior Wojewoda Podkarpacki z inicjatywy Nadleśnictwa w Lesku i Nadleśnictwa w Brzegach Dolnych utworzył w 2003 r. nad Jeziorem Myczkowieckim 3 nowe rezerwaty przyrody: Nad Jeziorem Myczkowieckim (164,17 ha), Przełom Sanu pod Grodziskiem (100,24 ha), Grąd w Średniej Wsi (58,19 ha) i w 2004 r. Koziniec (28,68 ha).

Warto w tym miejscu przypomnieć, iż w pobliżu znajdują się kolejne atrakcje przyrodnicze jak jedyny na Podkarpaciu faunistyczny rezerwat przyrody "Bobry w Uhercach", pomniki przyrody nieożywionej: "Kamień Leski", Skałki Myczkowieckie", "Kamień w Orelcu", "Wodospad na Olszance" w Uhercach, najbardziej na północ wysunięte i najniżej położone w Polsce stanowisko olszy zielonej na Michałowcu (464 m n.p.m.) w Orelcu, liczne drzewa pomnikowe w dawnych parkach podworskich i przy świątyniach w Uhercach, Orelcu, Zwierzyniu, Myczkowcach, Bóbrce, cudowne źródełko w malowniczym przełomie Sanu w Zwierzyniu itd.

Kamień Leski, część szczytowa
foto: S. Orłowski

Wraz z nowo utworzonymi rezerwatami - prawdziwymi muzeami przyrodniczymi w terenie - kryje się wiele osobliwości, którymi będą mogły chlubić się społeczności tych okolic. Przyczynią się też niewątpliwie do większego napływu turystów w te okolice odciążając częściowo uczęszczane szlaki Bieszczadzkiego Parku Narodowego. Aby udostępnić je do zwiedzania lokalne władze samorządowe we współpracy z nadleśnictwami będą musiały szybko utwardzić istniejące już szlaki spacerowe i piesze oraz utworzyć kolejne promenady spacerowe na ich obrzeżu nad Jeziorem Myczkowieckim. Jest to zadanie nowe, może i trudne, ale przyniesienie niewątpliwie duże korzyści mieszkańcom okolicznych miejscowości już w najbliższych latach.

Aby mówić turystom o osobliwościach przyrodniczych i kulturowych naszego regionu musimy je najpierw poznać sami. Jakie zatem rewelacje kryją nowo utworzone rezerwaty przyrody?

W rezerwacie krajobrazowym "Nad Jeziorem Myczkowieckim" (164,17 ha) obejmującym obszar wsi Bereźnica Niżna, Myczkowce i Solina celem ochrony jest zachowanie walorów krajobrazowych i przyrodniczych w masywie Berda wraz z oryginalnymi wychodniami skalnymi, porastającymi lasami, licznymi stanowiskami roślin chronionych i rzadkich w runie leśnym. Osobliwościami przyrodniczymi tego miejsca są drzewostany leśne z żyzną buczyną karpacką, jaworzyną górską i fragmentami grądu subkontynentalnego oraz rośliny chronione: wawrzynek wilczełyko, bluszcz pospolity, języcznik zwyczajny, lulecznica kraińska, tojad mołdawski, groszek wschodniokarpacki, obrazki alpejskie, czosnek niedźwiedzi itp.

Światło w ciemnym lesie
foto: P. Szechyński

Rezerwat krajobrazowy "Przełom Sanu pod Grodziskiem" (100,24 ha) położony na obszarze 3 wsi Zwierzyń, Bereźnica Niżna i Średnia Wieś i na terytoriach 3 gmin (Lesko, Solina, Olszanica) obejmuje swym zasięgiem malowniczy przełom Sanu pod Grodziskiem w Zwierzyniu wraz z doliną tej rzeki oraz wzgórzem Grodzisko z porastającymi je lasami z licznymi gatunkami roślin chronionych i rzadkich w runie, w tym część wód płynących Sanu.

Ochronie podlegają tutaj siedliska leśne lasu mieszanego z grądem subkontynentalnym, żyzną buczyną karpacką, jaworzyną karpacką i jednym z niezwykle cennych stanowisk języcznika zwyczajnego. Jest to niezwykle malownicze miejsce w pobliżu którego znajduje się coraz bardziej popularne źródełko wody mineralnej w Zwierzyniu.

Rezerwat leśny "Grąd w Średniej wsi" (58,19 ha) zajmuje obszar jednej miejscowości - Średniej Wsi" za rzeką San i obejmuje fragment subkontynentalnego grądu Tilio-Carpinetum o wysokim stopniu naturalności w piętrze pogórza. Ochroną objęto w nim dwa cenne wiekowo oddziały leśne (107 i 108) z siedliskiem żyznego lasu lipowo-grabowego z domieszką dębu, wiązu i brzozy w wieku ponad 100 lat oraz sosny w wieku ok. 130 lat.

Najnowszy rezerwat krajobrazowo-leśny "Koziniec" (28,68 ha") powstał w 2004 r. w Myczkowcach na płd. stoku Kozińca (521 m) nad Jeziorem Myczkowieckim w gm. Solina. Ochroną objęto walory przyrodnicze i krajobrazowe tego miejsca ze stromym zalesionym zboczem Kozińca o dużym nachyleniu stoków przechodzących miejscami w urwiska skalne z licznymi wychodniami i odsłonięciami skalnymi piaskowców i łupków warstw krośnieńskich porośniętymi grądem z fragmentami jaworzyny, rzadkimi gatunkami roślin i płatami zbiorowisk kserotermicznych. Ochronie podlegają zespoły roślinne: grąd subkontynentalny, ciepłolubna buczyna, 25 faksonów roślin objętych ochroną gatunkową, liczna grupa gatunków górskich i rzadkich m.in. lepnica gajowa, znana głównie ze stanowisk w Pieninach o populacji liczącej ok. 150 osobników.

Wodospad na Olszance
foto: P. Szechyński

Obszar rezerwatu zajmuje oddział leśny nr 210 g obrębu Stefkowa tj. cały południowy stok Kozińca od szosy po grzbiet zbocza od Ośrodka Wypoczynkowego "Bieszczady" po linię wysokiego napięcia nad ośrodkiem CPN w Bóbrce i okolicami kamieniołomu z punktem widokowym na BPN, połoniny i bieszczadzkie jeziora.

Warto pamiętać, iż rezerwaty przyrody od dawna przyciągały uwagę uczonych, turystów i miłośników przyrody. Przeciętny turysta zazwyczaj ich nie odwiedza i nie zna. "Rezerwaty przyrody" obejmują tylko te obszary zachowane w stanie naturalnym, które mogą być wzorcowymi modelami środowiska naturalnego. Są to niejako "muzea przyrodnicze w naturze", gdzie nie wolno nam niczego zniszczyć, ani też zachowywać się głośno. Naszym zadaniem jest wielka troska o nie. Na zwiedzanie rezerwatu trzeba uzyskać zezwolenie służb leśnych lub ochrony środowiska. Utworzenie 5 rezerwatów przyrody w otoczeniu Jeziora Myczkowieckiego wraz z innymi atrakcjami przyrodniczymi i krajobrazowymi w najbliższej okolicy stwarza szansę na stworzenie nowej i niezwykle atrakcyjnej propozycji pobytu w Bieszczadach i w otoczeniu bieszczadzkich jezior w okresie od wczesnej wiosny do jesieni.

Stanisław Orłowski