» Dawne wsie | Rabe k.Baligrodu

Rabe - krajobraz po wypale

Rabe koło Baligrodu. Nieistniejąca wieś u wschodniego podnóża Chryszczatej, przy drodze z Baligrodu do Woli Michowej.

foto: M. Kusiak

Miejscowość lokowana na prawie wołoskim w dobrach Balów z Hoczwi, po raz pierwszy wymieniana w 1552 r. Na przełomie XVIII i XIX w. właścicielami wsi byli Fredrowie, którzy urządzili tu hutę wykorzystując miejscowe złoża rudy żelaza.

W okresie międzywojennym Rabe liczyło około 50 domów i 300 mieszkańców. Znajdowały się tu dwa folwarki, trzy tartaki i cerkiew ¹.

Po 1945 r. wieś całkowicie wysiedlona i zniszczona, ze starej zabudowy pozostała jedynie zagubiona w leśnym gąszczu nad cudownym źródełkiem w miejscu zwanym Synarewo kapliczka.

Obecnie na terenie miejscowości znajduje się leśniczówka. Na rozdrożu drogi do Huczwic zakład eksploatacji kruszywa z pobliskiego kamieniołomu oraz dawny barak robotników leśnych - przystosowany na turystyczny schron. Natomiast w górnej części doliny pod przełęczą Żebrak, działająca latem studencka baza namiotowa ze stałą wiatą, w której można się schronić także w innej porze roku.

foto: M. Kusiak

Dolina Rabego obfituje w ciekawe miejsca, które skupiają się poniżej dawnej zabudowy, przy drodze do Bystrego: Rezerwat Gołoborze i dolina Rabskiego Potoku, kamieniołom z rzadkimi minerałami, odwierty wód mineralnych. Występujące tu źródła wód mineralnych posiadają szczawy wodorowęglan-chlorowo-sodowe z zawartością związków arsenu i zaliczane są do unikalnych w skali europejskiej. Dzięki temu w 1974r. Rabe otrzymało na wyrost status uzdrowiska. Plany budowy zespołu sanatoryjnego nigdy jednak nie zostały wprowadzone w stan realizacji. Więcej o samej wsi i okolicznych atrakcjach pod podanym wyżej linkiem.

Przez szereg ostatnich lat na terenie Rabego w kilku punktach prowadzony był wypał węgla drzewnego. Na jednym z tych miejsc rozgrywa się akcja filmu dokumentalnego "Wypalony" ² zrealizowanego przez Annę Więckowską w 2007 roku, opowiadającego o losach Stanisława Fariona - emerytowanego magistra archeologii pracującego przy wypale drewna.

foto: M. Kusiak

[...] Stanisław Farion jest emerytowanym magistrem archeologii. Ale mało kto domyśliłby się tego, widząc drobnego staruszka, czarnego od węglowego pyłu i sadzy, drepczącego po skrawku ziemi nad wodą, wokół wysokiego pieca, gdzie pan Stanisław i dwaj jego koledzy: Władysław Dyk oraz Kazimierz Błądek od 10 lat zajmują się wypalaniem węgla. Ciężka to praca, nie najlepiej płatna, a już na pewno nie dla dyplomowanego archeologa. A jednak Staś, jak nazywają go koledzy, zrezygnował z wygód i pokus cywilizowanego świata, by odnaleźć się właśnie w tej fizycznej harówce. - Człowiek jest niewolnikiem swojego stanu posiadania - powiada Staś filozoficznie. On jest wolny, bo cały jego dobytek to ukochana psina, a i ją przyjdzie mu stracić. Na wypalenisku Staś pracuje i mieszka w starym, nieużywanym od lat wagonie. Mimo pozornej degradacji społecznej udało mu się zachować godność i chęć do intelektualnego rozwoju. Czyta książki, także w obcych językach, których zna aż trzy. Co więcej, swoje zamiłowanie do wiedzy przekazał innym. Koledzy z wypału, którzy sami zakończyli edukację na szkołach zawodowych, niczym gąbka chłoną zdobytą przez Stasia wiedzę, budując w ten sposób poczucie własnej wartości. Wprawdzie nie zawsze rozumieją, po co czyta aż tyle i w dodatku po obcemu, czemu akurat poezję, a nie coś bardziej przystępnego, ale szanują go za to i obdarowują w zamian prawdziwą męską przyjaźnią. Staś, dobrotliwy i łagodny, mimo woli sprawił, że już nie są tylko zwykłymi "robolami" ³ [...]

Dziś - 2012 - po wypale, (tak jak i po dawnej zabudowie oraz planach z lat siedemdziesiątych ubiegłego wieku) pozostały tylko wspomnienia i sporo "śladów cywilizacji", z którymi czas i przyroda toczy walkę. Retort już nie ma.

opracowanie oraz zdjęcia:

Marek Kusiak - przewodnik beskidzki
www.bieszczady-przewodnicy.pl/Kandydaci/Marek.Kusiak

Bibliografia:

¹ - Bieszczady Przewodnik, oficyna Wydawnicza "Rewasz", Pruszków 2006.
² - http://www.youtube.com/watch?v=B7XcWJjB2w8
³ - http://www.filmweb.pl/film/Wypalony-2007-473509

Więcej zdjęć z Rabego w naszej galerii:

Rabe - galeria zdjęć
Rezerwat Gołoborze i Kamienna - galeria zdjęć
Kamieniołom "Drobny" - galeria zdjęć
Kamieniołom "Gruby" - galeria zdjęć

foto: M. Kusiak

foto: M. Kusiak

foto: M. Kusiak

foto: M. Kusiak

foto: M. Kusiak

foto: M. Kusiak

foto: M. Kusiak

foto: M. Kusiak

foto: M. Kusiak

foto: M. Kusiak

foto: M. Kusiak

foto: M. Kusiak

foto: M. Kusiak